Marian Leśkiewicz – Cichociemny

Marian Leśkiewicz – Cichociemny

ps.: „Rachim”, „Wygoda”, „Rachiń”, „Dolina”

Marian Alfred Tadeusz Leśkiewicz  vel Marian Petryk

Zwykły Znak Spadochronowy nr 3433

 

ur. 7 września 1923 w Dolinie (obecnie Ukraina), zm. 18 maja 1992 w Krakowie – kapitan łączności czasu wojny, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, radiotelegrafista sztabu 2 Dywizji Piechoty Okręgu Kielce AK, sztabu 2 Pułku Piechoty Legionów AK, więzień sowieckich łagrów: Biełaja Glinka, Kazachstan (1940-1941), łącznościowiec, Cichociemny

Znajomość języków:  niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in.  zasadnicze:  spadochronowy,  walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 15 lat 11 miesięcy; w dacie skoku do Polski 21 lat. Syn starszego przodownika policji

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Do 1929 uczył się w szkole powszechnej w Dolinie, od 1935 w Prywatnym Gimnazjum im. Zygmunta Krasińskiego w Lublinie. W 1939 zdał egzamin dojrzałości.

 

 

II wojna światowa

13 kwietnia 1940 wraz z rodziną wywieziony przez Sowietów do miejscowości Biełaja Glinka (rejon Karabałyk, obwód Kustanaj, Kazachstan). Do 14 listopada 1941 pracował niewolniczo jako robotnik rolny w Aktiubińskim Zernosowchozie.

Zwolniony po układzie Sikorski – Majski, wstąpił do Armi Polskiej gen. Andersa, przydzielony do 1 plutonu 1 kompanii 1 batalionu 16 Pułku Piechoty 6 Dywizji Piechoty (Tockoje – Jakkobak). Od 16 lipca 1942 przydzielony do plutonu ochrony sztabu 6 Dywizji Piechoty (Szachrisjabz – Krasnowodosk), od 29 października w Pahlevi (Iran), od 28 stycznia 1943 w Quizil Ribat (Irak).

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 19 stycznia 1944 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi. Od 25 kwietnia na praktyce w ośrodku łączności bazy Latiano  w Mesagne. Awansowany na stopień podporucznika 21 września 1944.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 21/22 września 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Przemek 1” (dowódca operacji: F/O Stanisław Kleybor, ekipa skoczków nr: LIX), z samolotu Liberator KG-834 „U” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – W/O Henryk Jastrzębski, pilot – W/O Jan Cholewa / nawigator – F/O Stanisław Kleybor / radiotelegrafista – P/O Zygmunt Nowicki / mechanik pokładowy – F/S Emil Szczerba / strzelec – F/S Antoni Imielski / despatcher – F/O Józef Bednarski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.50 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Rozmaryn” 213 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Czaryż, 6 km od Secemina. Razem z nim skoczyli: płk. Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski ps. Kruk 2, ppor. Zenon Sikorski ps. Pożar, por. Tadeusz Sokół ps. Bug 2, mjr Aleksander Stpiczyński ps. Klara, plt. Kazimierz Śliwa ps. Strażak.

Skoczkowie przerzucili 303 tys. dolarów w banknotach, 3,6 tys. dolarów w złocie oraz 3 miliony złotych na potrzeby AK. Zrzucono także dwanaście zasobników i dwie paczki, razem ze skoczkami w czterech nalotach na placówkę odbiorczą w godz. 00.12 – 00.25. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 05.50 po locie trwającym 11 godzin. Zrzut skoczków oraz zaopatrzenia dla Armii Krajowej przyjął oddział 1 batalionu 3 Pułku Piechoty Legionów AK, dowodzony przez kpt. Jerzego Niemcewicza ps. Kłos.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Przydzielony jako radiotelegrafista sztabu 2 Dywizji Piechoty Okręgu Kielce AK, następnie radiotelegrafista sztabu 2 Pułku Piechoty Legionów AK Cichociemnego kpt. Eugeniusza Kaszyńskiego ps. Nurt, później przy dowodzonym przezeń oddziale leśnym AK obsługiwał radiostację nr 53.

Uczestniczył w ciężkich walkach m.in. w rejonie Radkowa (26 września), Lipna (29 października), Chotowa (30 października). Po dekoncentracji Zgrupowania 2 Dywizji Piechoty Legionów AK od 22 listopada we wsi Przyłączek, następnie od 2 grudnia w majątku Piotrkowice (pow. jędrzejowski), utrzymywał łączność radiową do lutego 1945.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Po wojnie

Pod fałszywą tożsamością jako Marian Petryk w kwietniu 1945 wstąpił do LWP, skierowany do 3 Oficerskiej Szkoły Piechoty w Tomaszowie Mazowieckim. Po jej ukończeniu, od 31 października 1945 w Oficerskiej Szkole Inżynieryjno – Saperskiej we Wrocławiu, uczył się także w gimnazjum drogowym. Awansowany na stopień podporucznika, przydzielony jako dowódca 2 plutonu 2 kompanii oraz dowódca plutonu szkolnego1 batalionu saperów 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty we Wrocławiu.

Co najmniej od 1946 rozpracowywany przez Informację Wojskową, co najmniej od 1960 rozpracowywany przez SB, w 1961 podjęto próbę zwerbowania, 23 listopada 1961 ostatecznie zaniechano werbunku.

Po ukończeniu kursu doskonalenia oficerów we Wrocławiu, od 15 czerwca 1951 przydzielony do 72 batalionu saperów 25 Dywizji Piechoty w Siedlcach. Awansowany na stopień porucznika, od 16 czerwca 1951 przydzielony do 17 czerwca 1952 jako szef sztabu oraz pełniący obowiązki dowódcy batalionu. Do 15 grudnia 1954 szef saperów 62 Pułku Piechoty oraz pełniący obowiązki szefa saperów 18 Dywizji Piechoty w Ełku, od 18 grudnia 1956 szef saperów 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty w Krakowie. Po zadenuncjowaniu przez kolegę aresztowany przez Informację Wojskową, następnie zwolniony z wojska.

Od 7 stycznia 1957 do 31 grudnia 1969 inspektor kontroli technicznej i technik bhp w rejonowej Zbiornicy Złomu w Krakowie, od 1 stycznia 1970 do 31 lipca 1977 starszy inspektor kontroli technicznej w Przedsiębiorstwie Przeróbki Złomu. Od września 1961 do kwietnia 1963 podjął naukę na Wydziale Ekonomicznym Studium Nauk Społecznych w Krakowie. Od 1 sierpnia 1977 na emeryturze wojskowej. Zmarł 18 maja 1992 w Krakowie.

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

 

Awanse

• podporucznik
• porucznik – 1951
• kapitan

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari 
• Krzyż Partyzancki 
• Krzyż Armii Krajowej

 

 

Życie rodzinne

Syn Teodora, starszego przodownika policji oraz Stefanii Petroneli z domu Soroczyńskiej. W 1950 zawarł związek małżeński z Krystyną z domu Cichorzewską (ur. 1926). Mieli dwie córki:  Zofię (ur. 1952) księgową, Marię (ur. 1953) oraz syna Ryszarda (ur. 1956) technika.

 

 

 

Upamiętnienie

W 1991 na elewacji Pałacu Mostowskich w Warszawie (obecnie siedziba Komendy Stołecznej Policji) odsłonięto tablicę ku czci Cichociemnych – oficerów i podoficerów Policji Państwowej.

Na tablicy upamiętniono: mjr cc Bolesława Kontryma ps. Żmudzin, mjr cc Zygmunta Milewicza ps. Róg, mjr. cc Jana Piwnika ps. Ponury, kpt. cc Franciszka Cieplika ps. Hatrak, kpt. cc Piotra Szewczyka ps. Czer, rtm. cc Józefa Zabielskiego ps. Żbik, por. cc Tadeusza Starzyńskiego ps. Ślepowron, ppor. cc Tadeusza Kobylińskiego ps. Hiena, plut. cc Michała Paradę ps. Mapa.

Cichociemny Zygmunt Milewicz nie był oficerem Policji Państwowej, ale w kampanii wrześniowej 1939 został przydzielony do Wojewódzkiej Komendy Policji Państwowej w Krakowie. Ponadto czterech Cichociemnych wywodziło się z rodzin policyjnych: kpt. cc Marian Leśkiewicz, syn starszego przodownika policji, kpt. cc Michal Nowakowski, syn komisarza Policji Państwowej, kpt cc Stanisław Skowroński ps. Widelec, syn komendanta posterunku Policji oraz kpt. cc Henryk Zachmost ps. Zorza, syn policjanta.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0140
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 79-80. ISBN 83-902499-0-1
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 353, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 248-249
• Krzysztof Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji, w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60-72

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii