Bernard Bzdawka – Cichociemny

Bernard Bzdawka – Cichociemny

ps.: „Siekiera”, „Płotka”

Bernard Paweł Bzdawka  vel Bernard Płotka

Zwykły Znak Spadochronowy nr 3405

 

ur. 14 sierpnia 1916 w Orlinku (powiat nakielski), zm. 4 września 1983 w Poznaniu – podporucznik, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Armii Polskiej gen. Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Kraków AK, WiN,  żołnierz wyklęty, więzień sowieckich łagrów: Juchnów, Ponoj, Juża (1939-1941), więzień UB (1945-1946), łącznościowiec, Cichociemny

Znajomość języków: rosyjski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy (1 SBS, Largo House; STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza, Polmont), brytyjski taktyczny kurs łączności,  i in. W dniu wybuchu wojny miał 23 lata; w dacie skoku do Polski 28 lat 3 miesiące. Syn rolnika

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Od 1923 uczył się w szkole powszechnej w Mroczy, od 1926 w humanistycznym Państwowym Gimnazjum im. Bolesława Krzywoustego w Nakle nad Notecią. W 1934 zdał egzamin dojrzałości. Działał w Związku Harcerstwa Polskiego, zastępowy w I Drużynie Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Nakle.

Od 1934 student historii i geografii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego. W 1938 obronił dyplom magistra filozofii z prawem nauczania historii w szkołach średnich. Od listopada 1938 do czerwca 1939 nauczyciel geografii w państwowym gimnazjum mechanicznym w Białymstoku.

 

 

II wojna światowa

10 września 1939 powołany na dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty przy 77 Pułku Piechoty w Lidzie. 23 września wraz z Ośrodkiem Zapasowym 19 Dywizji Piechoty przekroczył granicę z Litwą, internowany do lipca 1940.

Po zajęciu Litwy przez wojska sowieckie, 13 lipca 1940 zesłany do łagru Pawliszczew Bor. Po układzie Sikorski – Majski zwolniony. 27 sierpnia 1941 wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, we wrześniu 1941 skierowany do Szkoły Podchorążych 5 Kresowej Dywizji Piechoty, po jej ukończeniu 31 maja 1942 mianowany podchorążym. 

Od 1 czerwca 1942 przydzielony, od września 1942 pełnił funkcję zastępcy dowódcy drużyny, w 7 kompanii 13 Pułku Piechoty 25 Dywizji Piechoty, późniejszej 1 kompanii 10 Batalionu Strzelców, formowanego w Khánaqín (Chanakin) w Iraku na Środkowym Wschodzie.

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od lutego 1943 transportem morskim, przez Związek Południowej Afryki dotarł 1 lutego 1943 do Wielkiej Brytanii. Przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w radiotelegrafii. Awansowany na stopień kaprala 10 października 1943, na stopień podporucznika 1 marca 1944. Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 8 lipca 1944 w STS 20B (Chalfont, St. Giles, Buckinghamshire) przez komendanta STS43, oficer Oddziału VI (Specjalnego), płk Józefa Hartmana ps. Sławek. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Drogą morską z Liverpoolu przerzucony do Neapolu (Włochy), stamtąd wraz z Cichociemnym Janem Matysko dotarł 31 lipca 1944 do Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi. Od 4 sierpnia 1944 na stażu w polskiej bazie łączności „Mewa” w Mesagne, od 19 września na stacji wyczekiwania „B”, pomiędzy Latiano a Mesagne. Od 25 września na stażu w kompanii łączności, od 18 listopada na stacji wyczekiwania przed odlotem do Kraju.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 22/23 listopada 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej Kazik 1 (dowódca operacji: F/O Mikołaj Jarynicz, ekipa skoczków nr: LXII), z samolotu Liberator KG-994 „R” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – F/O Mikołaj Jarynicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Granowski / despatcher – Sgt. Józef Bulik). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.50 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Wilga”, w okolicach miejscowości Szczawa, nieopodal Mogielicy (Beskid Wyspowy), 24 km od Nowego Targu. Razem z nim skoczyli: ppor. Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet, mjr Adam Mackus ps. Prosty, ppor. Stanisław Mazur ps. Limba, mjr Kazimierz Raszplewicz ps. Tatar 2, por. Marian Skowron ps. Olcha 2. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (18/19 listopada) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili 579 563 dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także piętnaście zasobników oraz trzy paczki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 10 godzin 45 minut.

 

Edynburg, 1944

Przemysław Bystrzycki: Znów siedziałem od strony ogona. Noc, ciemność pachnąca benzyną. Dłużące się godziny. Sen, nie sen, porwane myśli, nieoczekiwane skojarzenia (…) Motory przycichły. Zeszliśmy nieco. Raptem poderwało maszynę, z trudem ustałem. Z komór bombowych wystrzeliły zasobniki ze sprzętem dla oddziałów. Poszły kontenery. Wyglądam oknem. Nie widzę parasoli, pewnie spłynęły za nami, poniżej ogona (…) Biorę zatrzask [centralny spadochronu – RMZ] do gołej dłoni. Jest chłodny, ciężki. Kiwam głową: „okay”. (…) Robię pół kroku, siadam. Jak na skokach ćwiczebnych, z komendą skokową w myśli, wypycham się obiema rękami. Świst w uszach, serce pod gardłem, szybkość nadana maszyną kładzie na plecy. Przez ułamek sekundy widzę czarny kontur Liberatora, nawet światła na skrzydłach. Kontur oddala się, milknie. Gwałtowne szarpnięcie w ramionach. Spoglądam ku górze. Nad głową biała kopuła.

Powietrze dzwoni w uszach – taka cisza wokół. Stanąłem w miejscu, nie opadam. Wiem, że to złudzenie, kecz wrażenie powraca. Za każdym razem równie mocno. Biała płachta buja leniwie. Gaszę nieduże wahania, poprawiam szelki na udach. Czarne skupisko lasu wyraźnieje. Wyżej polana, na której wciąż różowieją światła, poniżej jakiś bezdrzewny zagonek, wertepy. Płaty rzadkiego śniegu w rozpadlinach. Zniosło trochę. Byle nie lądować na drzewach.

oryginalna klamra spadochronu CC

źródło: Indeks Represjonowanych

Nocą trudno obliczyć odległość. Dlatego wcześniej podkurczam nogi, jak najwyżej chwytam szelki, dłońmi prawie dosięgam linek. Czekam sekundę, podciągam się, kulę, gotowy do machnięcia przewrotki. Stopy ciągle bujają w powietrzu. Puszczam linki, wychylam zza łokci głowę, chcę spojrzeć w dół, stwierdził ile jeszcze metrów. Walę całym ciężarem o matkę naszą rodzoną – i siadam na tyłku. O dziwo! Zupełnie miękko. No tak, koczuję na spłachciu śniegu. Więc Polska.

Przemysław Bystrzycki – Znak Cichociemnych,  PIW, Warszawa 1985, ISBN 83-06-00893-6, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 325-326

Zobacz: Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Po skoku w dyspozycji Komendy Okręgu Kraków AK, do połowy stycznia 1945 instruktor 2 kompanii 1 batalionu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK. 13 stycznia 1945 jako dowódca sekcji granatników uczestniczył w walkach z Niemcami w rejonie Szczawy.

Dawid Golik – Od „Sroki” do „Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38

 

Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625

 

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Po wojnie

Pozostał w konspiracji, działał w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. Od 1 maja 1945 w Poznaniu, księgowy w spółdzielni „Kupiec” pod fałszywym nazwiskiem Bernard Płotka.

26 listopada 1945 aresztowany przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Poznaniu pod zarzutem przynależności do organizacji WiN. 5 lutego 1946 osadzony w więzieniu przy ul. Młyńskiej 1. Oskarżony o to, że od września 1945 roku: (…) był członkiem nielegalnego związku „Wolność i Niezawisłość” mającego na celu obalenie demokratycznego ustroju Państwa Polskiego. Praca jego w związku „WiN” polegała na słuchaniu komunikatów radiostacji zagranicznej, które w zestawieniach tygodniowych oddawał „Piotrusiowi”. Jako członek byłego AK nie ujawnił się lecz posługiwał się dokumentami z czasów okupacji na fałszywe nazwisko Płotka Bernard do dnia aresztowania (…).

Nie przyznał się do winy, podczas rozprawy 26 lipca 1946 przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Poznaniu zeznał: odnośnie celów organizacji „WiN” jestem przekonany, że nie miała ona na celu obalenia obecnego ustroju Polski za pomocą siły (..). W swych komunikatach „WiN” nie krytykował manifestu jako takiego, lecz wykazywał złe i błędne wykonywanie niektórych jego założeń. (…) nabrałem przekonania, że (…) chciał być organizacją najzupełniej niezależną od kogokolwiek z zagranicy. Prasa „WiN”-u miała na celu przekonać tych członków byłej „AK”, którzy nadal pozostali w konspiracji a nie mieli zaufania do prasy legalnej, przy czym podkreślić chcę, że prasa „WiN”-u szła w tym samym kierunku co legalna. Żadnego przyrzeczenia ani też (…) przysięgi nie składałem.

Osadzony w więzieniu przy ul. Kochanowskiego, następnie przy ul. Młyńskiej. Po ogłoszeniu amnestii zwolniony 18 lipca 1946. Od 1946 student Wydziału Prawa Uniwersytetu Poznańskiego, 19 czerwca 1951 obronił dyplom magistra nauk ekonomiczno-politycznych.

Od 3 marca 1947 księgowy w Liniach Żeglugowych „Gal” w Gdyni. Od stycznia 1949 księgowy w Centrali Handlowej Przemysłu Skórzanego w Poznaniu, następnie do 1966 główny księgowy Zegarmistrzowskiej Złotniczo – Optycznej Spółdzielni Pracy. W styczniu 1966 uzyskał uprawnienia dyplomowanego biegłego księgowego ze specjalnością w zakresie przemysłu. Od czerwca 1966 księgowy, następnie główny księgowy w Poznańskim Przedsiębiorstwie Produkcji Leśnej „Las”, do 1978 główny księgowy w Poznańskich Restauracjach Dworcowych „Wars”. Od 1 kwietnia 1978 na emeryturze.

Wraz z Cichociemnymi: Przemysławem Bystrzyckim oraz Józefem Nowackim współorganizator I Zjazdu Cichociemnych w Poznaniu. Rozpracowywany przez UB i SB, formalnie włączony do sprawy 8 maja 1958, z powodu „wykazania przez niego wrogiego stosunku do władzy ludowej” podczas rozmowy z funkcjonariuszem bezpieki. Zmarł 4 września 1983 w Poznaniu, pochowany na cmentarzu parafialnym Matki Bożej Częstochowskiej w Poznaniu.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

 

Memoriał Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”
do Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych
Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015

 

 

Awanse

• starszy szeregowy – 11 lutego 1942
• podchorąży – 31 maja 1942
• kapral  podchorąży – 10 października 1943
• podporucznik – 1 marca 1944

 

 

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 24 sierpnia 1948
• Krzyż Walecznych
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami

 

 

Życie rodzinne

Syn Pawła rolnika oraz Anny z domu Wysockiej. W 1947 zawarł związek małżeński z Janiną z domu Gallas (ur. 1923). Mieli troje dzieci: Andrzeja (ur. 1948), Tomasza (ur. 1950) oraz Ewę (ur. 1953).

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0027
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, s. 28-29, Oleśnica, 1994, Kasperowicz Meble, ISBN 8390249901
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, s. 324-328, 460, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, 1984, s. 300, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 260, Wojskowy Instytut Historyczny
• Ryszard M. Zając – Cichociemny Bernard Bzdawka ps. „Siekiera” – pewniak godny zaufania, w: Zeszyty Historyczne Muzeum Ziemi Krajeńskiej, Nakło nad Notecią, 2023