Alfred Zawadzki – Cichociemny

Alfred Zawadzki – Cichociemny

ps.: „Kos”, „Blady”

vel Kazimierz Ostachowski vel Stanisław Staszowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1146, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1640

 

ur. 30 lipca 1912 w Petersburgu (Rosja), poległ zamordowany przez Niemców z gestapo w grudniu 1942 w Cieszynie – porucznik dyplomowany artylerii. oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Sztabu Naczelnego Wodza, Armii Krajowej, Oddziału III Komendy Okręgu Śląsk AK, więziony i zamordowany przez gestapo (1942), Cichociemny

Znajomość języków: rosyjski, francuski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy; uzupełniające: Wyższa Szkoła Wojenna, podchorążych artylerii, motorowy (1 PAMot), oficerów zwiadowczych,  i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 1 miesiąc; w dacie skoku do Polski 29 lat 8 miesięcy. Syn mechanika kolejowego

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Był jednym z 26 spośród 316 Cichociemnych, urodzonych poza granicami II R.P. Mieszkał z rodziną w Bieżycy (Rosja), następnie w Jekaterynosławiu (Rosja). W 1921 powrócił do Polski, zamieszkał w Kolonii Niedźwiada (gm. Tarło, pow. Lubartów). Uczył się w tamtejszej szkole powszechnej, następnie od 1925  w Gimnazjum Państwowym im. H. Sienkiewicza w Sarnach. W 1932 zdał egzamin dojrzałości.

Podczas nauki w gimnazjum uprawiał tenis, pływanie, łyżwiarstwo, grał na mandolinie. Zdobył 3 miejsce w jeździe figurowej oraz w biegu na 1500 m. Zdobył Państwową Odznakę Sportową III klasy (złotą) II stopnia. Ukończył także kurs Przysposobienia Wojskowego II stopnia, uzyskując uprawnienia instruktora Przysposobienia Wojskowego.

Od 18 września 1933 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, po jej ukończeniu 30 czerwca 1934 skierowany na praktykę w 2 baterii 13 Pułku Artylerii Lekkiej 13 Dywizji Piechoty.Od 23 września 1934  w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu, po jej ukończeniu w 1936 awansowany na stopień podporucznika. Przydzielony jako dowódca 1 baterii 16 Dywizjonu Artylerii Motorowej 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju, w składzie 10 Brygady Kawalerii Pancernej.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 uczestniczył w składzie macierzystej jednostki, na szlaku działań 10 Brygady Kawalerii Pancernej: Jordanów, Chabówka (1 września),  Dobczyce, Bochnia, Radomyśl (7 września), Dębica, Rzeszów (8 września), Łańcut, Przeworsk, Jarosław, Radymno, Jaworów, Janów Lwowski, Lwów (12-17 września), Halicz (18 września), Stanisławów. Za udział w walkach odznaczony Virtuti Militari V kl. 19 września z oddziałem przekroczył w Tatarowie granicę z Węgrami, internowany. Uciekł, przez Jugosławię i Włochy 18 października 1939 dotarł do Modane (Francja).

Od 19 października do 9 listopada na Stacji Zbornej w Paryżu. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od 11 listopada w Ośrodku Artylerii w Camp de Coëtquidan, od 2 grudnia przydzielony jako oficer 1 baterii 1 Pułku Artylerii Lekkiej. 18 maja 1940 ukończył kurs oficerów zwiadowczych, od 6 czerwca przydzielony do 1 baterii 1 Pułku Artylerii Motorowej. Awansowany na stopień porucznika, ze starszeństwem od 3 maja 1940.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany, 22 czerwca 1940 dotarł do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 17 lipca przydzielony do 10 Dywizjonu Artylerii Motorowej, następnie 10 Pułku Artylerii Motorowej. Od 19 sierpnia do 18 września na stażu w armii brytyjskiej. Od 31 grudnia 1940 uczestnik kursu Wyższej Szkoły Wojennej (I kurs na obczyźnie), po jego ukończeniu 31 maja 1941 uzyskał tytuł oficera dyplomowanego.  Od 6 stycznia 1942 praktyka w Sztabie Naczelnego Wodza w Londynie.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 6 lutego 1942 w Londynie.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 8/9 kwietnia 1942 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Cravat” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: VIII), z samolotu Halifax L-9618 „W” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Julian Pieniążek, pilot – F/S Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński / despatcher – F/S Tadeusz Madejski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 19.35 z lotniska RAF Tempsford, zrzut o godz. 01.20 na placówkę odbiorczą „Łąka”, w okolicach miejscowości Guźnia, Drzewicz, 10 km od Łowicza, niedaleko jeziora Okręt. Razem z nim skoczyli: por. Adam Boryczka ps. Brona, kpt. dypl. Teodor Cetys ps. Wiking, kpt. dypl. Henryk Kożuchowski ps. Hora, kpt. dypl. Stefan Mich ps. Jerz, por. Roman Romaszkan ps. Tatar. Samolot zrzucił skoczków oraz jedną paczkę w pierwszym nalocie na placówkę odbiorczą, o godz. 01.20. Cztery zasobniki miały zostać zrzucone w drugim nalocie, jednak placówka odbiorcza wygasiła światła.

W drodze powrotnej samolot ok. godz. 02.55 w rejonie Szczecina został silnie ostrzelany przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą, jednak szczęśliwie powrócił na lotnisko RAF Tempsford o godz. 05.15,  po locie trwającym 12 godzin 15 minut. Był to ostatni zrzut w pierwszym (z czterech), próbnym sezonie operacyjnym.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 8.VI. doszedł do skutku lot do Polski – 9-ta ekspedycja (12-ty lot). Lot odbył się w ciężkich warunkach atmosferycznych. Zrzut nastąpił na plac. odb. [placówkę odbiorczą] „Łąka”.

(…) Na Wachlarz wysłane pół miliona dol. Zapotrzebowanie ogółem 3 miliony dol. Transfery przez plac. O.VI. – wstrzymane. Na wywiad przysłane będzie 400.000 dolarów i złoto.

(…) L.dz.1342/VI, od Kal.L.284 – „Łąka zrzut przyjęła. Dwu containerów szukają, reszta w porządku. Zrzucono z wiatrem.” (s. 60)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony do Oddziału III Komendy Okręgu Śląsk AK (Sosnowiec, Jastrzębie). Od kwietnia 1942 na terenie Generalnego Gubernatorstwa, w  rejonie miejscowości Łąki nad Olzą. Na początku grudnia 1942 spotkał się w domu lekarza w Darkowie Zdroju z ppor. Wilhelmem Wawrzyńczykiem ps. Jaś, Wiluś, kwatermistrzem Inspektoratu Rejonowego Rybnik AK oraz delegatem ds. odbudowy obwodów AK: Cieszyn i Zaolzie.

Wskutek zdrady, obaj aresztowani przez gestapo oraz funkcjonariuszy niemieckiej policji, przebranych za kolejarzy, na dworcu kolejowym w Piotrowicach (obecnie część Katowic, dzielnica Piotrowice-Ochojec). Aresztowanie było prawdopodobnie efektem denuncjacji agenta gestapo w szeregach AK Edwarda Gałuszki ps. Eskulap.

Podczas aresztowania Cichociemnemu por. Alfredowi Zawadzkiemu ps. Kos, gestapowcy połamali obie ręce, nogę oraz nieprzytomnego wrzucili do samochodu. Przewieziony do siedziby gestapo w Cieszynie, tam prawdopodobnie bestialsko zamordowany. Według innej wersji mógł zdążyć zażyć cyjanek podczas przewożenia do siedziby gestapo. Ppor. Wilhelm Wawrzyńczyk ps. Jaś, po brutalnym śledztwie gestapo osadzony w więzieniu w Mysłowicach, zginął w obozie koncentracyjnym KL Auschwitz.

 

 

Awanse

• podporucznik – 1936
• porucznik – ze starszeństwem od 3 maja 1940
• oficer dyplomowany – 31 maja 1941

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari 
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie

 

 

Życie rodzinne

Syn Karola, mechanika kolejowego oraz Heleny z domu Antosiewicz. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0327
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 3, s. 131-132, Zwierzyniec – Rzeszów 2002, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, ISBN 83-910535-4-7
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 442, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 71, Wojskowy Instytut Historyczny
• Paweł Maria Lisiewicz – Bezimienni. Z dziejów wywiadu Armii Krajowej, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987, ISBN 83-202-0478-X

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii