Aleksander Piekarski – Cichociemny

Aleksander Piekarski – Cichociemny

ps.: „Turkuć”, „Strona”

vel Antoni Czajkowski

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0133

 

ur. 31 marca 1914 w Konstantynówce (obecnie Ukraina), zm. 9 lutego 1978 w Krakowie – kapitan artylerii, podoficer Wojska Polskiego, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, II zastępca komendanta Obwodu Białystok AK, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Wołkowysk, Diagilewo, Czerepowiec (1944-1947), UB (1951), Cichociemny

Znajomość języków:  angielski, francuski, niemiecki; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); uzupełniające: sabotażu przemysłowego, kolejowego (STS 17, Brickendonbury Manor), i  in. W dniu wybuchu wojny miał 25 lat 5 miesięcy; w dacie skoku do Polski 30 lat. Syn majstra w hucie szkła

 

---

Spis treści:

• II wojna światowa
• Cichociemny
• Po wojnie
• Awanse i odznaczenia
• Życie rodzinne

---

 

Od 1919  w Polsce, od 1921 uczył się w szkole powszechnej w Szczakowej, od 1927  w Państwowym Gimnazjum im. S. Staszica, w 1933  zdał egzamin dojrzałości. Od 1935  uczestnik dywizyjnego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 5 Pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu, po jego ukończeniu w 1936  awansowany na stopień sierżanta podchorążego, praktyka w kompanii ciężkich karabinów maszynowych.

Ukończył studium techniczne, od 1937  laborant w hucie szkła w Szczakowej (Jaworzno).

 

 

II wojna światowa

W sierpniu 1939 zmobilizowany, przydzielony do 3 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej na Porubanku koło Wilna, uzbrojonego w armaty półstałe 75 mm wz. 97/25. Wraz z jednostką na szlaku bojowym, od 27 sierpnia 1939 transportem kolejowym z Porubanka na stację kolejową Łódź Fabryczna, następnie jako wzmocnienie ośrodka OPL Łódź.

Od 1 września w obronie Łodzi,  do 6 września dywizjon zestrzelił pięć samolotów Ju-86 oraz dwa He 111. Od 6 września w transporcie kolejowym w kierunku Warszawy, podczas postoju pod Skierniewicami zestrzelono dwa samoloty Me 109. 10 września 1939 dywizjon dotarł do Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie k/ Brześcia, 15 września do Krzemieńca.

18 września 1939 wraz z jednostką przekroczył w Kutach granicę z Rumuni, od 28 września 1939 internowany w Baile Govora. Uciekł, przez Jugosławię i Włochy dotarł 14 listopada 1939 do Francji, w koszarach Bessieres (Paryż) wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Przydzielony do Ośrodka Artylerii Przeciwlotniczej w St. Nazaire, uczestniczył w obronie przeciwlotniczej stoczni.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Od 1 września 1940 uczestnik kursu oficerów artylerii przeciwlotniczej w St. Nazaire. Po upadku Francji ewakuowany, dotarł 20 czerwca 1940 do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Przydzielony jako adiutant dowódcy baterii 1 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, m.in. w Inverlochy (STS 25) oraz Audley End (STS 43), na kursie spadochronowym w Ringway (STS 51). Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 4 marca 1943 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień porucznika 1 stycznia 1943, przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi (Włochy).

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski, w nocy 12/13 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 3” (dowódca operacji: F/L Stanisław Daniel, ekipa skoczków nr: XL), z samolotu Halifax JP-180 „V” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/O Kazimierz Szrajer, pilot – F/S Roman Szwedowski / nawigator – F/L Stanisław Daniel / radiotelegrafista – F/S Bazyli Chmaruk / mechanik pokładowy – Sgt. Marcin Chmielewski / strzelec – Sgt. Antoni Wesołowski / despatcher – Sgt. Józef Pertyszak). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę „Wieszak” 226 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Zalesie, 14 km od Mińska Mazowieckiego. Razem z nim skoczyli: mjr dypl. Leon Bazała ps,. Striwąż, por. mar. Adolf Gałacki ps. Maszop, mjr Edward Piotrowski ps. Mema. Był to trzeci lot tej ekipy, w poprzednich (3/4 oraz 9/10 kwietnia) nie można było wykonać zadania. Skoczkowie przerzucili m.in. 456 tys. dolarów na potrzeby AK. Zrzucono także dziewięć zasobników oraz 6 paczek, wraz ze skoczkami w dwóch nalotach na placówkę odbiorczą o godz. 01.21. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 6.25, po locie trwającym 11 godzin 5 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczego wsparcia Armii Krajowej (zrzutów do Polski) odnotował:

„Dn. 12/13.IV.44 startowała czwarta operacja. Przebieg jak dep. Sopja 582(79) – Lawina KKP/S [depesza szyfrowana do dowódcy AK gen. Tadeusza Komorowskiego]. Wczoraj załadowanych trzynaście. Zefir dwanaście. Wykonały trzy duety nasze [trzy samoloty z polskimi załogami] na 2568 [placówkę odbiorczą] – WIESZAK, MYSZ i LICHTARZ. Duety 4429 [samoloty z brytyjskimi załogami] na skutek chodzenia na wysokim pułapie i mgły przyziemnej nic nie znalazły i wróciły. Nasz Lila [Liberator] był nad MICHAŁ i WACŁAW, ale obie nie dały ani 1482 [sygnał świetlny nr 1] ani 1944 [sygnał świetlny placówki odbiorczej].

Uwaga: Na LICHTARZ 7689 [zrzut] bez 7219 [skoczków], gdyż w drugim i nast. nalotach nie dostał ani 1482 ani 1944. Jeden 7904 [zasobnik zrzutowy] AMPPANC nie odczepił się. Dziś ponawiam trzy 2103 [zrzuty] na WYDRA i BOGUSŁAW oraz po jednym LILA [Liberator] na POLANA i TOPAZ oraz po jednym Hala [Halifax] na MYŚLIWIEC i PANCERNIK. Wykaz pieniędzy w cz. II i mat. w cz. III. Cz. II dep. 572(79): Pieniądze i poczta: 1/ Na WIESZAK – 7219 [skoczek] Strwiąż, Mema, Maszop, Turkuć – osiem pasów z dol. pap. Nr. 03563-66, 04428, 09446, 18480, 20267 – ogółem cztery, pięć, sześć tys. Bag. DR-7 [Delegatury Rządu] – cztery paczki DR-110-20 Nr. 1, 111-21, 113 i 114-21. Bag. DR-8 – cztery paczki DR-103-20 Nr. 1, 110-20 Nr. 2, 112-21, 115-21. Poczta: DR 91 do 93/19 – dwie paczki ozn. X-1 i X-2. 2/ Na Mysz – 7219 Aminius, Ring, Drukarz plus 1 kmieć [kurier DR] Kula – trzy pasy z dol. pap. 03575-76, 03578, ogółem jeden, siedem, jeden tys. trzysta, dwa pasy z dol. złot, Nr. 15545, 15559 – ogółem sześć tys. jeden pas ozn. SN-5 dla KG, dwa pasy DR-60/17 i 73/18. Bag. DR-9 – sześć paczek DR-103-20 Nr 2 i 3, 107-109-20 Nr 1, 110-20 Nr. 3 Bag. DR-10 – dwie walizy ozn. DR-100-20 i DR-102-20. Przesyłki służb.: DR-81 i 82/18. Poczta: 17/43 cyl. II plus zał. Nr. 2. Sopja 572(79) [podpis mjr. Jaźwińskiego i numer depeszy] (s. 284 (288)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Stanisław Chojnowski – Operacje lotnicze – zrzuty cichociemnych
w Obwodzie „Mewa-Kamień” podczas drugiej wojny światowej
w: Rocznik Mińsko-Mazowiecki 2012, nr 20 s. 59-75

 

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał u inż, Stanisława Kowalczewskiego przy ul. Francuskiej 35. Po aklimatyzacji, w czerwcu 1944 przydzielony do Okręgu Białystok AK jako II zastępca komendanta Obwodu Białystok AK w Inspektoracie Rejonowym Białystok AK, odpowiedzialny za szkolenie i dywersję.

M.in. w Puszczy Knyszyńskiej, w rejonie Drozdówka zorganizował szkolenie batalionu „Hańcza”. W lipcu dowodził akcją likwidacji niemieckiej radiostacji polowej w rejonie Suraża, uczestniczył w likwidacji dwóch patroli Bahnschutzu na linii kolejowej Białystok – Wasilki. W połowie sierpnia 1944 aresztowany przez NKWD, osadzony w Białymstoku i Wołkowysku, następnie wywieziony do łagru Diagilewo pod Riazaniem, później do Czerepowca k. Wołogdy.

 

 

Po wojnie

4 listopada 1947 powrócił z zesłania do Polski. Od stycznia 1948 zatrudniony w Towarzystwie Exportowo-Importowym „Polimex”, od 1949 kierownik sekcji odlewów i urządzeń sanitarnych w Przedsiębiorstwie „Metalexport” w Falenicy. Od marca 1951  specjalista ds. zaopatrzenia Krakowskich Kamieniołomów Drogowych. W maju 1951 zwolniony wskutek denuncjacji, aresztowany przez UB.

Od czerwca 1951 kierownik działu zaopatrzenia Związku Spółdzielni Rzemieślniczych w Krakowie, od stycznia 1952  kierownik działu zbytu Związku Branżowego Spółdzielni Chemicznych. Od lipca 1953 naczelnik wydziału krakowskiej delegatury Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej, od czerwca 1956 kierownik działu zaopatrzenia Rzemieślniczej Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu „Metalowcy”. Od sierpnia 1970 na rencie. Zmarł 9 lutego 1978  w Krakowie

 

 

Awanse

• sierżant  podchorąży – 1936 
• podporucznik
• porucznik – 1 stycznia 1943
• kapitan

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Walecznych  

 

 

Życie rodzinne

Syn Jana, majstra w hucie szkła oraz Anny z domu Oliferko. W 1948 zawarł związek małzeński z Antoniną z domu Rosenstock (ur. 1921). Mieli córki: Joannę (ur. 1949) nauczycielkę, zamężną Pietrzykowską oraz Olgę (ur. 1955), nauczycielkę, zamężną Druszkiewicz.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne (archiwum portalu)
• Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0209
• Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 103-104, ISBN 83-902499-0-1
• Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 384, ISBN 8321105378
• Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 195

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii