Sue Ryder

Sue Ryder

 

Margaret Susan Ryder, znana jako Sue Ryder, ur 3 lipca 1923 w Leeds (hrabstwo West Yorkshire, Wielka Brytania), zm. 2 listopada 2000 w Bury St. Edmunds (hrabstwo Suffolk, Wielka Brytania) – brytyjska działaczka charytatywna, wielka przyjaciółka Polski i Polaków.

Podczas II wojny światowej pielęgniarka FANY (First Aid Nursing Yeomanry, pol. Korpus Pielęgniarek Pierwszej Pomocy), przydzielona do polskiej sekcji brytyjskiej organizacji rządowej SOE (Special Operations Executive, pol. Kierownictwo Operacji Specjalnych) – asystentka w szkoleniu ok.  300 Cichociemnych

Po wojnie, według szacunków, jako działaczka charytatywna pomogła ok. 500 tys.  osobom ponad 50 narodowości. Ufundowała w Polsce 30 domów opieki, 3 hospicja 5 szpitalnych oddziałów onkologicznych. Po otrzymaniu w 1978 tytułu para Anglii, jako Lady Ryder of Warsaw zasiadała w brytyjskiej Izbie Lordów.

 

Urodziła się 3 lipca 1923 w szpitalu miejskim w Leeds, w rodzinie ziemiańskiej. Dom rodzinny sąsiadował ze slumsami, rodzice wspierali potrzebujących, ubogich i chorych i tak samo wychowali swoją córkę.

Po wybuchu II wojny światowej, jako szesnastolatka (fałszując swoją datę urodzin) wstąpiła do założonej w 1907 roku brytyjskiej organizacji charytatywnej F.A.N.Y. (First Aid Nursing Yeomanry, pol. Korpus Pielęgniarek Pierwszej Pomocy), która podczas wojen światowych angażowała się nie tylko w aktywność pielęgniarską, ale także wywiadowczą.  Wcześniej, przez kilka miesięcy pracowała w miejscowym szpitalu jako asystentka pielęgniarska, opiekując się głównie dziećmi oraz mieszkańcami slumsów.

Zgłosiła się do pracy w SOE (Special Operations Executive, pol. Kierownictwo Operacji Specjalnych), została przeszkolona w zakresie m.in. musztry przeciwpożarowej i ratowniczej, wyższego kursu pielęgniarstwa ratunkowego, prowadzenia ciężarówek w konwoju, zasad mechaniki i zabezpieczenia pojazdu, orientacji w terenie w dzień i w nocy, czytania map, używania broni, sygnalizacji.

Przydzielona do polskiej sekcji SOE, pracowała jako szyfrantka, jej zadaniem było także m.in. przewożenie kandydatów na Cichociemnych do „polskich” ośrodków szkoleniowych SOE. Pracowała w ośrodku (Stacji) STA XVII / STS 17 w Brickendonbury Manor, Brickendon, Hertford, Hertfordshire, gdzie znajdowały się: stacja wyczekiwania (na lot do Polski) oraz Specjalna Szkoła Treningowa (STS 17), szkoląca m.in. w zakresie „czarnej propagandy”.

Dominik Kaźmierski, Małgorzata Łętowska – Pani na Warszawie
w: Kombatant 2010 nr 11 (239), s. 34-36

 

Sue Ryder przewoziła Cichociemnych z ośrodka szkoleniowego STS 17 na kursy spadochronowe do STS 51 Ringway, a także ze stacji wyczekiwania STA XVII na lot do Polski z lotnisk: Hertsfordshire, Cambridgeshire lub Suffolk. Przed odlotem m.in. sprawdzała czy Cichociemny nie posiada przy sobie (lub w odzieży na sobie) czegokolwiek, co mogłoby zdradzić jego tożsamość lub pobyt w Wielkiej Brytanii. Kontrolowała czy zabrał broń, fałszywe dokumenty, kompas, pieniądze oraz kapsułkę z trucizną (cyjankali). Na czas lotu do Polski dziewczęta z FANY (zwane przez Cichociemnych „Fankami”) przygotowywały Im kanapki oraz napoje.

Od 1943 Sue Ryder pracowała w ośrodku SOE w Pollards Park House, Chalfont, St. Giles, Buckinghamshire, gdzie znajdowały się: stacja wyczekiwania (na lot do Polski) „Marta” (STA XXA) oraz Specjalna Szkoła Treningowa (STS 20B), szkoląca m.in. w zakresie „czarnej propagandy”. We wrześniu 1943 przez dziesięć dni mieszkała tam w jednym pokoju z kurierką, po wojnie uznaną za  Cichociemną – Elżbietą Zawacką.

 

Często słuchałam wieczorami, jak [Cichociemni] mądrze i rozsądnie rozmawiali o życiu: o błędach, które popełniono, i co będzie trzeba zrobić, kiedy nastanie pokój. Zaczęłam wówczas zastanawiać się nad tym, jak można utrwalić te cechy, które posiadali i okazywali: tolerancję, wiarę, odwagę, poczucie humoru i wesołe usposobienie. Pomyślałam, że zamiast wznosić płyty pamiątkowe lub pomniki tym wszystkim, którzy padli w walce lub zginęli w obozach, powinno się przychodzić z pomocą chorym, nieszczęśliwym i będącym w potrzebie, gdziekolwiek by byli, niezależnie od narodowości i religii, tworząc w ten sposób coś w rodzaju „Żywego Pomnika” dla zmarłych.
(Sue Ryder, Jutro należy do nich, przeł. Tadeusz Szafrański, Warszawa 1978)

 

Pod koniec września wraz z trzema koleżankami z F.A.N.Y.  Sue Ryder została przeniesiona służbowo do Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano (Włochy) – gdzie Cichociemni oczekiwali na lot do Polski (od połowy września 1943 startowano z lotniska Campo Casale w Brindisi we Włoszech).

Podobnie jak inne dziewczęta z F.A.N.Y. otrzymała rozkaz, aby na mundurze nosić polskiego orzełka!  W 1944 roku, doświadczając wcześniej żarliwej wiary, jaka cechowała prawie wszystkich Cichociemnych, przeszła na wiarę katolicką.

Po zakończeniu wojny zaangażowała się w działalność charytatywną i pomoc humanitarną, głównie na rzecz Polski, byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych. W 1953 założyła Sue Ryder Foundation, w 1998 Fundację Bouverie (obecnie Lady Ryder Memorial Fund). W 1991 założyła w Polsce Fundację Sue Ryder.

Otrzymała honorowe obywatelstwo Warszawy (1993), Gdyni (1994) oraz Konstancina – Jeziorny (1997). Jej imieniem nazwano skwer w Warszawie Ochocie, 2 lutego 2006, w obecności m.in. Jej Książęcej Wysokości, Księżniczki Anny oraz małżonki Prezydenta R.P. Pani Marii Kaczyńskiej. 10 września 2007 Jej imieniem nazwano skwer w Gdyni, w obecności m.in. syna Sue – Jeromy’ego Cheshire. W Konstancinie Jeziornej jedną z ulic nazwano Jej imieniem. Obecnie wiele organizacji charytatywnych noszących Jej imię działa w Wielkiej Brytanii, Europie oraz Afryce. Według szacunków, Sue Ryder pomogła ok. 500 tys.  osobom ponad 50 narodowości. Zmarła 2 listopada 2000 w Burdy St. Edmunds, pochowana na cmentarzu Cavendish, St. Edmundsbury Borough (Sufolk, Wielka Brytania).

 

Sue Ryder – „Czuję, że należę do Polski. To barwny kraj, tak często źle rozumiany, stosunkowo mało znany i ze względu na położenie geograficzne narażony przez całą swoją długą historię na ataki ze strony silniejszych sąsiadów.

To kraj, z którym jestem blisko związana od ponad 40 lat. Dzięki tradycji ludowej oraz wyrażanej kulturze regionalnej, a także nieugiętemu duchowi, Polska, pomimo częstych inwazji i rozbiorów, nigdy nie utraciła swojej niezależności i woli przetrwania.”

 

 

Nagrody i odznaczenia

• Order Imperium Brytyjskiego – 1957
• Order św. Michała i św. Jerzego – 1976
• Medal Polonia Mater Nostra Est – 1996
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Ecce Homo – 1999
• Pro Ecclesia et Pontifice
• Ecclesia Populoque Servitium Praestanti
• tytuł Para Anglii – 1978
• Order Uśmiechu – 1983
• doktor honoris causa – uniwersytety w Liverpoolu, Exeter, Essex, Reading, Leeds, Kent, Londynie i Cambridge
• „honorowe obywatelstwo” – Warszawa, Gdynia, Konstancin-Jeziorna

 

 

Życie rodzinne

5 kwietnia 1959, w prywatnej kaplicy kardynała Valeriana Graciasa w Bombaju (Indie), zawarła związek małżeński z Leonard’em Cheshire’m, brytyjskim lotnikiem, bohaterem wojennym, po wojnie także działaczem charytatywnym. Oboje przeszli na katolicyzm, podjęto starania o wszczęcie ich procesu beatyfikacyjnego.

Mieli dwoje dzieci: syna Jeromy’ego Cheshire (1960-2019) i córkę Elizabeth Cheshire (ur. 1962).

 

 

 

Żródła:

• Wikipedia
• biogram Sue Ryder na stronie Fundacji Sue Ryder
• Józefa Grażyna Pintal SMBB – Lady Ryder of Warsaw (pdf do pobrania)

 

 

Zobacz:

• Fundacja Sue Ryder
• Polskie Radio: Sue Ryder – wielki duch w małym ciele
• Stowarzyszenie im. Sue Ryder
• Wikipedia – Special Operations Executive