Stanisław Harasymowicz – Cichociemny
ps.: „Lalka”, „Żyrafa”
ppor. Stanisław Harasymowicz
źródło: NAC
Ur. 26 października 1917 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 10 sierpnia 1994 w Warszawie – podporucznik artylerii Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, cichociemny.
Uczył się w Korpusie Kadetów. W 1939 roku zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego w Warszawie.
II wojna światowa
We wrześniu 1939 roku nie zmobilizowany. Walczył ochotniczo w 1 Pułku Obrony Warszawy.
W nocy z 1 na 2 listopada przekroczył granicę polsko-węgierską, dotarł do Francji. Odbył przeszkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty, następnie Szkole Podchorążych Artylerii w Camp de Coëtquidan.
Od czerwca 1940 roku w Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Centrum Wyszkolenia Artylerii, a następnie w 1 pułku artylerii ciężkiej.
Cichociemny
Zgłosił się do służby w Kraju. Po przeszkoleniu w dywersji i propagandzie zaprzysiężony 5 listopada 1943 roku, przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi (Włochy).
Zrzucony do Polski w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku z samolotu Halifax JP-236 „A”, w operacji lotniczej „Weller 15” (ekipaXLVI), na placówkę „Obraz” za ujściem Bugu – Narwi, 12 km od Tłuszcza.
Razem z nim skoczyli: Jerzy Buyno ps. Gżegżółka (jego brat przyrodni), Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik, Jerzy Szymański ps. Boga.
Od kwietnia 1944 otrzymał przydział do Okręgu Polesie AK (ale nie działał na jego terenie), służył w Centrali Zaopatrzenia Terenu (działającej w Warszawie w ramach Kedywu) 30 Dywizji Piechoty AK.
Powstanie Warszawskie
Po wybuchu powstania walczył w Zgrupowaniu „Radosław”, początkowo jako dowódca pododdziału, w kompanii „Zgoda” batalionu „Czata 49″.
Od 9 sierpnia jako dowódca plutonu „Mieczyków” (po rannym „Mieczu”). 10 sierpnia został ciężko ranny w okolicy ul. Stawki. Zginął trafiony ponownie w czasie transportu z pola walki. Według innej relacji zmarł 11 sierpnia w szpitalu Jana Bożego.
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 2 października 1944 r. (pośmiernie)
Życie rodzinne
Syn Wacława, inżyniera, i Heleny z domu Lewandowskiej, przyrodni brat cichociemnego Jerzego Buyny.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
-
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 56–57. ISBN 83-902499-5-2.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 318. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 207-208.
Zobacz także – biogram w Wikipedii
