Stanisław Harasymowicz – Cichociemny

Stanisław Harasymowicz – Cichociemny

ps.: „Lalka”, „Żyrafa”

 

Ur.  26 października 1917 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 10 sierpnia 1944 w Warszawie – podporucznik artylerii, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, m.in. poleskiej bazy „Start II” Centrali Zaopatrzenia Terenu „Czata”  30 Dywizji Piechoty AK, uczestnik Powstania Warszawskiego, cichociemny.

 

 

Uczył się w Korpusie Kadetów, w 1939 r. zdał egzamnin dojrzałości w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego w Warszawie.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 r. nie zmobilizowany. Od 17 września jako  ochotnik w 1 Pułku Obrony Warszawy.

W nocy 1/2 listopada 1939 r. wraz z przyrodnim bratem, późniejszym Cichociemnym Jerzym Buyno ps. Grzegrzółka, przekroczył granicę ze Słowacją, następnie z Węgrami, 18 listopada 1939 r. dotarł do Francji. 

20 listopada 1939 r. w Camp de Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Camblessac, od 13 stycznia 1940 r.  w Szkole Podchorążych Artylerii w Camp de Coëtquidan.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany wraz ze szkołą do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, skierowany do Centrum Wyszkolenia Artylerii, nastepnie przydzielony jako bombardier, od 2 stycznia 1941 r. jako działonowy , później jako zastępca oficera technicznego 1 Pułku Artylerii Ciężkiej.

Od 18 stycznia 1943 r. uczestnik kursu techniczno – samochodowego dla oficerów i podchrążych w Centrum Wyszkoleniua Broni Pancernej, po jego ukończeniu od 3 czerwca 1943 r. na stażu w oddziałach brytyjskich. Awansowany na stopień plutonowego podchorążego w grudniu 1942 r.

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 13 listopada 1943 w dyspozycji Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 5 listopada 1943 w Chicheley, przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi (Włochy). Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 marca 1944.

Zrzucony do okupowanej Polski w nocy 16/17 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 15” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków nr: XLV), z samolotu Halifax JP-236 „A” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Michał Goszczyński, pilot – F/L Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – F/S Antoni Mentlak / strzelec – W/O Romuald Małachowski / despatcher – F/S Piotr Straub).

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę „Obraz” za ujściem Bugu – Narwi, w okolicach miejscowości Krawcowizna, 12 km od Tłuszcza.

Razem z nim skoczyli: por. Jerzy Buyno ps. Gżegżółka (jego brat przyrodni), st. sierż. Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik, mjr. dypl. Jerzy Szymański ps. Boga. Skoczkowie przerzucili 388,2 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK oraz 4 pasy z pieniędzmi dla Delegatury Rządu. Zrzucono także 9 zasobników i 6 paczek, razem ze skoczkami w dwóch nalotach na placówkę, w godz. 00.10 – 00.15. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 9 godzin 45 minut.

Skoczków podjął oddział Batalionów Chłopskich

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty„, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, następnie od kwietnia 1944 r. przydzielony do Okręgu Brześć AK, przydział nie zrealizowany.  Przydzielony do poleskiej bazy „Start II” Centrali Zaopatrzenia Terenu „Czata”  30 Dywizji Piechoty AK. 

 

 

Powstanie Warszawskie

 

W Powstaniu Warszawskim jako dowódca plutonu kompanii „Zgoda” dowodzonej przez Cichociemnego, kpt. Tomasza Wierzejskiego ps. Zgoda Batalionu „Czata 49″.

Od 9 sierpnia jako dowódca plutonu „Mieczyków” (po rannym „Mieczu”). 10 sierpnia 1944 ciężko ranny w okolicy ul. Stawki. Poległ, trafiony ponownie podczas transportu z pola walki.

Według innej relacji zmarł 11 sierpnia w szpitalu Jana Bożego.

 

 

Awanse

• plutonowy  podchorąży – grudzień 1942 r.
• podporucznik – ze starszenstwem od 1 marca 1944 r. 

 

 

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 2 października 1944 r. (pośmiernie)

 

 

Życie rodzinne

Syn Wacława, inżyniera oraz Heleny z domu Lewandowskiej,  przyrodni brat cichociemnego Jerzego Buyny. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

 

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

Źródła:

• informacje własne
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 56–57. ISBN 83-902499-5-2.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 318. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 207-208.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii