Stanisław Harasymowicz – Cichociemny
ps.: „Lalka”, „Żyrafa”
ppor. Stanisław Harasymowicz
źródło: NAC
Ur. 26 października 1917 r. we Lwowie (obecnie Ukraina), zm. 10 sierpnia 1994 w Warszawie – podporucznik artylerii Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, cichociemny.
Uczył się w Korpusie Kadetów. W 1939 roku zdał maturę w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego w Warszawie.
II wojna światowa
We wrześniu 1939 roku nie zmobilizowany. Walczył ochotniczo w 1 Pułku Obrony Warszawy.
W nocy z 1 na 2 listopada przekroczył granicę polsko-węgierską, dotarł do Francji. Odbył przeszkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty, następnie Szkole Podchorążych Artylerii w Camp de Coëtquidan.
Od czerwca 1940 roku w Wielkiej Brytanii, gdzie służył w Centrum Wyszkolenia Artylerii, a następnie w 1 pułku artylerii ciężkiej.
Cichociemny
Zgłosił się do służby w Kraju. Po przeszkoleniu w dywersji i propagandzie zaprzysiężony 5 listopada 1943 roku, przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi (Włochy).
Zrzucony do Polski w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 12” (dowódca operacji: F/O Edward Bohdanowicz, ekipa skoczków nr: XLV), z samolotu Halifax JP-236 „A” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Michał Goszczyński, pilot – F/L Zbigniew Sancewicz / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Tadeusz Łuksza / mechanik pokładowy – F/S Antoni Mentlak / strzelec – W/O Romuald Małachowski / despatcher – F/S Piotr Straub).
Handley Page Halifax
Zrzut na placówkę „Obraz” za ujściem Bugu – Narwi, w okolicach miejscowości Krawcowizna, 12 km od Tłuszcza.
Razem z nim skoczyli: por. Jerzy Buyno ps. Gżegżółka (jego brat przyrodni), st. sierż. Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik, mjr. dypl. Jerzy Szymański ps. Boga.
Razem z nim skoczyli: por. Jerzy Buyno ps. Gżegrzółka, ppor. Stanisław Harasymowicz ps. Lalka (brat przyrodni Jerzego Buyno), st. sierż. Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik.
Skoczków podjął oddział Batalionów Chłopskich
Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty„, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25
Od kwietnia 1944 otrzymał przydział do Okręgu Polesie AK, ale nie działał na jego terenie. Służył w Centrali Zaopatrzenia Terenu (komórka Kedywu w Warszawie) 30 Dywizji Piechoty AK.
Powstanie Warszawskie
Po wybuchu powstania walczył w Zgrupowaniu „Radosław”, początkowo jako dowódca pododdziału, w kompanii „Zgoda” batalionu „Czata 49″.
Od 9 sierpnia jako dowódca plutonu „Mieczyków” (po rannym „Mieczu”). 10 sierpnia został ciężko ranny w okolicy ul. Stawki.
Zginął trafiony ponownie w czasie transportu z pola walki. Według innej relacji zmarł 11 sierpnia w szpitalu Jana Bożego.
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 2 października 1944 r. (pośmiernie)
Życie rodzinne
Syn Wacława, inżyniera, i Heleny z domu Lewandowskiej, przyrodni brat cichociemnego Jerzego Buyny.
Upamiętnienie
Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych
tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.
Upamiętnienie Cichociemnych
W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).
15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.
Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej
W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).
Pomnik CC w Warszawie
7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.
W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).
W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.
W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).
Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.
Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”
Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM
Źródła:
-
- informacje własne
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 56–57. ISBN 83-902499-5-2.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 318. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 207-208.
Zobacz także – biogram w Wikipedii
