• cichociemni@elitadywersji.org

Jacek Przetocki – Cichociemny

Jacek Przetocki – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Jacek Przetocki - Cichociemnyps.: „Oset”, „Wąż”, „Karol”

Jacek Marian Antoni Nałęcz-Przetocki

vel Edward Lipiński, vel Jacek Rudnik

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0124, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1612

 

Przetocki-Jacek-KOL_023_0225-178x250 Jacek Przetocki - Cichociemny

ppor. Jacek Przetocki

AK-opaska-300x201 Jacek Przetocki - Cichociemnyur. 20 lutego 1920 we Lwowie (obecnie Ukraina), poległ w walce 25 maja 1944 w Rychcicach (obecnie Ukraina) – podporucznik artylerii, harcerz, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Lwów AK, cichociemny
Znajomość języków obcych:  niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in.  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End) i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat; w dacie skoku do Polski 22 lata. Syn inżyniera

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Jacek Przetocki - CichociemnySpis treści:


 

 

PRZETOCKI-Jacek-ppor-art-rez-294x400 Jacek Przetocki - Cichociemny

ppor. Jacek Przetocki

krzyz-harcerski-zhp-300x301 Jacek Przetocki - CichociemnyUczył się w Szkole Powszechnej Braci Szkolnych, następnie w X Państwowym Gimnazjum Humanistycznym we Lwowie, w 1937 zdał egzamin dojrzałości.

W 1937 podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, do czasu wybuchu wojny ukończył II rok. Uzyskał półdyplom Politechniki. Działał w Stowarzyszeniu św. Wincentego a Paulo.

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Jacek Przetocki - Cichociemny

Camp Coetquidian

camp-Coetquidian-300x198 Jacek Przetocki - CichociemnyW kampanii wrześniowej 1939 nie zmobilizowany. 17 września przekroczył granicę z Rumunią w rejonie Zaleszczyk, przez Jugosławię i Grecję dotarł do Marsylii (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Od 28 października 1939 do 15 stycznia 1940 w Szkole Podchorążych Piechoty, od 16 stycznia do 15 czerwca 1940 w Szkole Podchorążych Artylerii w Camp de Coëtquidan. Po jej ukończeniu przydzielony do 10 Pułku Artylerii Lekkiej.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Odznaka-1PAM-300x296 Jacek Przetocki - CichociemnyPo upadku Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 25 czerwca 1940 przydzielony do 16 Dywizjonu Artylerii Motorowej. Od 11 października 1941 do 13 czerwca 1942 odkomenderowany na studia politechniczne w Dundee.

Działał w ruchu harcerskim, członek honorowy „Rover Scout Crew”, w patrolu „White Eagle”. Od 14 czerwca 1941 przydzielony do 10 Pułku Artylerii Lekkiej, od 7 sierpnia 1942 na stażu w oddziałach brytyjskich.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Jacek Przetocki - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Jacek Przetocki - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Jacek Przetocki - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Jacek Przetocki - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

2 maja 1941 zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, uczestnik kursów m.in. w STS 25 (Inverlochy), STS 31 (Bealieu), spadochronowego, walki konspiracyjnej oraz odprawowego w STS 43 (Audley End) zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 listopada 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa.  Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 grudnia 1942.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 17/18 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Floor” (dowódca operacji: S/L Boxer A.H.C., ekipa skoczków nr: XXI), z samolotu Halifax DT-627 „P” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – S/L Boxer A.H.C. / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.40 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Puchacz” 710 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicy miejscowości Łepki, Mordy, 17 km od Siedlec. Razem z nim skoczyli: ppor. Tadeusz Benedyk ps. Zahata, por. Józef Czuma ps. Skryty, ppor. Piotr Szewczyk ps. Czer. Pułap zrzutu był za niski, a szybkość za duża, podczas lądowania kontuzje odnieśli: Józef Czuma oraz Piotr Szewczyk. Skoczkowie przerzucili 339 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK, zrzucono także sześć zasobników oraz dwa bagażniki. Skoczków podjął oddział Batalionów Chłopskich z rejonu Łosice, dowodzony przez Szczepana Raczyńskiego ps. Śmiały. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 50 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Jacek Przetocki - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

O godz. 9.oo Szef Wydziału „S” przekazał do S.O.E. plan startu na dz.17-19.II.: = lot 28/35, ekipa RIVET, pilot sgt. Smith, plac. PIES i rej. zapas. start godz. 18.42 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904 i pieniądze, = lot 29/36, ekipa FLOOR, pilot squ/ldr. Boxer, plac. PUHACZ i rej zapas., start godz. 18.40 = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 339000 dol., = lot 30/37, ekipa WALL, nawig. kpt. Kuźnicki, plac. LIS i rej. zapas., start godz. 18.52 (opóźniony powrotem lotu 28/35) = 4 skoczków, 2 bag. A,6=7904, 450000 dol.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Jacek Przetocki - CichociemnyStart nastąpił 17.II. = jak wyżej. Lot 28/35 zawrócił tuż po starcie – nawalił szybkościomierz. Na lot o 90 min. później Szef Wydz. „S” nie zgodził się – załoga angielska, mało czasu na odszukanie plac. w terminie jej czuwania.

skan1407-300x384 Jacek Przetocki - Cichociemny

skan własny, źródło: JW GROM

18.II. Wynik operacji, w/g meldunków nawigatorów, jest następujący: = lot 29/36 i 30/37 wykonane całkowicie – na plac. odb. 1944 [sygnały świetlne placówki odbiorczej] dobrze widoczne. CHWAŁA CI WIELKI BOŻE .” (s. 151)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Jacek Przetocki - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, po aklimatyzacji od 20 marca 1943 przydzielony do Kedywu Okręgu Lwów AK, od sierpnia dowódca ośrodka dywersyjnego w Drohobyczu. Zorganizował i przeszkolił patrole dywersyjne, m.in. w Drohobyczu, Samborze, Borysławiu. Uczestnik wielu bojowych akcji rozbrojeniowych i dywersyjnych, m.in. wysadzenia niemieckich transportów kolejowych w grudniu 1943  w rejonie Rajłowa i Jakubowej Woli, 19 marca 1944 na szlaku kolejowym Drohobycz – Sambor.

25 maja 1944 poległ w ataku na budynek stacji kolejowej w Rychcicach, w niewyjaśnionych dotąd okolicznościach, prawdopodobnie pochowany na cmentarzu przy ul. Truskawieckiej.

Hubert Królikowski – Zrzut na placówkę „Puchacz”. O zrzutach i placówkach odbiorczych
w powiecie siedleckim podczas II wojny światowej
w: Szkice Podlaskie 2006, nr 14 s. 71-90

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Mariana inżyniera oraz Krystyny z domu Mars. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

PL_Warsaw_st_Hyacinth_church_cichociemni_commemorative_plaque-229x300 Jacek Przetocki - Cichociemny

Tablica w kościele św. Jacka w Warszawie, upamiętniająca poległych Cichociemnych

CC-tablica-JW-GROM-204x300 Jacek Przetocki - Cichociemny

tablica upamiętniająca poległych Cichociemnych w Sali Tradycji JW GROM

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Jacek Przetocki - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Jacek Przetocki - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Jacek Przetocki - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Jacek Przetocki - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Jacek Przetocki - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Jacek Przetocki - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Jacek Przetocki - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Jacek Przetocki - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0225
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 111-112, ISBN 83-902499-0-1
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 393, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 124-125

 

Zobacz także biogram w Wikipedii