Aleksander Tarnawski – Cichociemny

Aleksander Tarnawski – Cichociemny

ps.: Upłaz, Wierch

Aleksander Jan Michał Tarnawski

 

ur. 8 stycznia 1921 r w Słocinie (obecnie Rzeszów) – major broni pancernych, inżynier chemik,  oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Wojska Polskiego, ostatni żyjący cichociemny.

 

 

Od 1923 r. wraz z rodzicami w Królewskiej Hucie (obecnie Chorzów), uczył się tam w szkole powszechnej oraz Gimnazjum Państwowym (neoklasycznym), w 1938 r. zdał egzamin dojrzałości.

Lubił jeździć na rowerze, razem z bratem, ciotką i jej dzieciakami wędrował po Tatrach. Stąd też wziął się pseudonim – w gwarze „upłaz” to łąka na zboczu…

W 1938 r. podjał studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej.

 

 

II wojna światowa

W chwili wybuchu wojny przebywał na wakacjach u rodziny w Rabce. Przez Rzeszów, Lwów dotarł do tarnopola, następnie do Drohobyczaa, zatrzymany przez milicję sowiecką.

Zwolniony 26 października, przekroczył granicę z Węgrami w rejonie Turki, internowany. Uciekł, wyruszył do Budapesztu, następnie przez Jugosławię, Włochy dotarł 16 grudnia 1939 r. do Modane (Francja).

Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od 27 grudnia 1939 r. przydzielony do 1 batalionu 1 Pułku Piechoty 1 Dywizji Grenadierów. Od kwietnia 1940 r. w Szkole Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji 18 czerwca ewakuowany węglowcem norweskim z portu St. Jean-de-Luz, od 1 lipca 1940 r. w Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.

Od lipca do października 1940 r. w Szkole Podchorążych Bronii Pancernej w Crawford, po jej ukończeniu awansowany na stopień kaprala podchorążego. Od 22 maja 1943 r. przydzielony do 1 Pułku Pancernego 16 Dywizji Pancernej.

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji oraz broni pancernej, 23 września 1943 zaprzysiężony na rotę AK, skierowany na staż w oddziałach brytyjskich. Od 5 października w Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 marca 1944, przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi (Włochy).

Zrzucony do okupowanej Polski w nocy 16/17 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 12” (dowódca operacji: F/O Edward Bohdanowicz, ekipa skoczków nr: XLV), z samolotu Halifax JP-181 „C” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/S Zygmunt Wieczorek, pilot – F/S Jan Zabłocki / nawigator – F/O Edward Bohdanowicz / i in. ).

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Kanapa”, w okolicach miejscowości Baniocha k. Góry Kalwaria.

Razem z nim skoczyli: ppor. Stefan Górski ps. Brzeg, ppor. Gustaw Heczko ps. Skorpion, ppor. Marian Kuczyński ps. Zwrotnica. Skoczkowie przerzucili 439,2 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK. Zrzucono także dziewięć zasobników oraz sześć paczek, w godz. 00.03 – 00.08. Wskutek nieotwarcia spadochronów część sprzętu uległa uszkodzeniu. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 9 godzin 55 minut.

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych u „ciotki” w Warszawie, mieszkał przy ul. Mokotowskiej, następnie w Świdrze.

Od maja 1944 r.  przydzielony jako oficer 3 kompanii 7 Batalionu 77 Pułku Piechoty AK Podokręgu Nowogródek AK. 22 czerwca 1944 r. wyjechał z Warszawy, jako rzekomy członek organizacji Todt, razem z Cichociemnym ppor. Gustawem Heczko vel Kalinowskim ps. Skorpion.

Nie brał udziału w operacji Ostra Brama, po wkroczeniu wojsk sowieckich, wyruszył w grupie oficerów ppłk. Janusza Szlaskiego ps. Prawdzic, z Grodna przez Białystok, Lublin, w październiku 1944 dotarł do Otwocka.

 

 

 

 

Po wojnie

Nie ujawniał swojej przeszłości aż do lat siedemdziesiątych. Od 1945 r. pracował w Polskim Radiu w Warszawie (przy zakładaniu głośników), następnie do 1947 r. jako laborant w kopalni „Walenty Wawel” w Rudzie Śląskiej.

Od 1947 r. studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach, 7 grudnia 1949 r. obronił dyplom magistra inżyniera chemika, od września 1948 r. asystent w Katedrze Chemii Fizycznej Politechniki Śląskiej, od 1961 r. adiunkt w Instytucie Metali Nieżelaznych, od października 1963 r. starszy inżynier laboratoryjny, a od 1964 roku kierownik Zakładu Pigmentów Instytutu Przemysłu Tworzyw i Farb w Gliwicach.

Od marca 1989 r. zamieszkał w Gliwicach, od 1 września 1990 r. na emeryturze.

Od 1 października do 31 grudnia 1990 r. na pół etatu jako adiunkt, od 1 stycznia 1992 r. do 31 grudnia 1994 r. jako starszy specjalista Instytutu Przemysłu Tworzyw i Farb w Gliwicach.

7 września 2014 r., w Książenicach k. Warszawy, w wieku 93 lat, wykonał w tandemie skok spadochronowy z żołnierzami JW GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.

W 2016 r. ukazała się książka Emila Marata i Michała Wójcika pt. Ostatni. Historia cichociemnego Aleksandra Tarnawskiego ps. „Upłaz”, wyd. Wielka Litera, Warszawa.

 

 

 

 

Awanse

• kapral podchorąży – październik 1940 r.
• podporucznik – ze starszeństwem od 1 marca 1944 r.
• kapitan – decyzja MON nr 1333/Komb z 3 lipca 2015 (pismo Departamentu Kadr MON z 29-01-2020)
• major – decyzja MON nr 3102/Komb z 9 listopada 2018 (pismo Departamentu Kadr MON z 29-01-2020)

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal „Pro Patria”

 

 

Życie rodzinne

Syn nauczycieli: Jana oraz Marii z domu Bereś. Miał młodszego brata (ur. 1923 r.)

W 1950 r. zawarł związek małżeński z Henryką z domu Bartosiewicz (1902-1983), sanitariuszką  3 kompanii 7 batalionu AK ps. Katarzyna. Nie mieli dzieci.

W 1987 r. zawarł związek małzeński z Elżbietą z domu Kamińską (ur. 1939 r.), doktorem chemi. Mają córkę Katarzynę (ur. 1973 r.)  doktora ekonomii.

 

 

dedykacja mjr cc Aleksandra Tarnawskiego dla autora portalu

 

 

Upamiętnienie

W grudniu 2016 r. Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych dla uczczenia pamięci 316 Cichociemnych wyprodukowała w limitowanej serii stu egzemplarzy paszport testowy „Cichociemni”.

Stronę z danymi paszportowymi poświęcono mjr cc Aleksandrowi Tarnawskiemu.

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3, Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 103–104, ISBN 83-910535-4-7.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 425. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 206.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii