Aleksander Kułakowski – Cichociemny

Aleksander Kułakowski – Cichociemny

ps.: „Rywal”, „Zawała”

vel Piotr Stefaniak, vel Aleksander Szostakiewicz

 

ur. 8 marca 1916 w Połykowiczach k. Mohylewa (Białoruś), zamordowany 13 grudnia 1944  w Lublinie – kapitan artylerii, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Obszaru Lwów AK, I Odcinka „Wachlarza”, Kedywu Okręgu Tarnopol AK, LWP, więzień NKWD, więzień IW, skazany na śmierć i zamordowany przez władze „Polski Ludowej” (Lublin 1944), cichociemny

 

 

Do 1922 wraz z rodziną w Rosji, po przyjeździe do Polski uczył się w szkole powszechnej w Koniecpolu Starym. Od 1929 w Gimnazjum Państwowym im. H. Sienkiewicza, w 1934  zdał egzamin dojrzałości.

Podczas nauki w gimnazjum prowadził kółko przyrodnicze, po zdaniu matury przez rok koło Młodzieży Wiejskiej oraz oddział Związku Strzeleckiego. Podjął pracę jako korektor w piśmie diecezji kieleckiej „Gazeta Tygodniowa”.

Od 25 września 1935 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, od 14 października 1936 w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. Awansowany na stopień podporucznika 15 października 1938, ze starszeństwem od 1 października 1938. Przydzielony do 15 Pułku Artylerii Lekkiej.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 w Ośrodku Zapasowym 15 Pułku Artylerii Lekkiej w Skierniewicach, wraz z jednostką 6 września dotarł do Warszawy, w nocy 7/8 września wraz z iddziałem wyruszył w kierunku Mińsk Mazowiecki – Siedlce. W nocy 14/15 września w lasach pomiędzy Włodawą a Chełmem.

Po agresji ZSRR na Polskę, 19 września wraz z grupą kpt. Hoffmana wyruszył w kierunku Hrubieszowa, 20 września w kierunku Zamościa. 22 września uczestniczył w walkach z Niemcami w rejonie Rachania.

Od 24 września w niewoli sowieckiej w rejonie Cześnik, pod koniec września dwukrotnie uciekał, na początku października dotarł do Krasnegostawu. Krótko pracował jako robotnik w szkółkach drzewek na Pogożu niedaleko Puław. Powrócił do Koniecpola Starego 9 listopada 1939.

30 stycznia 1940 przekroczył granicę z Węgrami, od maja we Francji, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Przydzielony do Rezerwowego Ośrodka Wyszkolenia Oficerów w Carpiagne.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji dotarł do Wielkiej Brytanii, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Przydzielony do 5 Brygady Kadrowej Strzelców, następnie do 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej.

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 28 listopada 1941, awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 31 marca 1942.

Zrzucony do okupowanej Polski w nocy 30/31 marca 1942, w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Belt” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: VII), z samolotu Halifax L-9618 „W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Rudolf Mol, F/S Zdzisław Nowiński / despatcher – F/S Tadeusz Madejski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska RAF Tempsford, zrzut poza planowaną placówką „Błoto”, w okolicach miejscowości Podstoliska, 3,4 km od Tłuszcza o godz. 01.55, lądował na jadący pociąg i pobliskie zabudowania. Samolot szczęśliwie powrócił do Wielkiej Brytanii, po locie trwającym 11 godzin 50 minut.

Razem z nim skoczyli: por. Stanisław Gilowski ps. Gotur, por. Wiesław Ipohorski-Lenkiewicz ps. Zagroda, por. Jan Jokiel ps. Ligota, płk. Józef Spychalski ps. Grudzień, por. Janusz Zalewski ps. Chinek oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj st. uł. Stanisław Zaborowski ps. Grzegorz.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 28.III. na st. XVIII [stacja wyczekiwania STA XVIII, na której skoczkowie oczekiwali na odlot do Kraju – przyp. RMZ] przybyła ekipa „Belt”. Pogotowie dla odlotu w dniu 29.III. – dla ekipy „Boot” .

Dnia 29.III. o godz. 12.oo Air Ministry zarządziło lot podwójny. Po przybyciu na stację wyczekiwania – o godz. 14.30, otrzymaliśmy nową decyzję – tylko lot pojedyńczy. Po przybyciu na lotnisko o g. 17.30 okazało się, że komunikat met. [meteorologiczny – RMZ] jest niepomyślny dla lądowania powrotnego w dniu 30.III. Pogoda na trasie i w Polsce – dobra a w Anglii na wszystkich lotniskach ma być mgła. Po zbadaniu ryzyka lotu, lot został odwołany o godz. 19.30.

Dnia 30.III doszedł do skutku lot podwójny: 7-my i 8-my. Lot 7-my – ekipa „Boot” – start o godz. 19.50, zrzut na rejon Stanisławów, powrót o godz. 8.15.” (s. 57)

 

Po skoku i aklimatyzacji, w kwietniu 1942 wraz z Cichociemnym ppor. Rafałem Niedzielskim ps. Mocny przydzielony jako dowódca patrolu dywersyjnego w Winnicy na I Odcinek Wachlarza, obejmujący także: Lwów, Tarnopol, Płoskirów, Żmerynkę, Dniepropietrowsk.

Po likwidacji „Wachlarza” od 24 lutego 1943 przydzielony do oddziału dyspozycyjnego Kedywu „Jesiotr” Obszaru Lwów AK. Od 27 grudnia 1943 w Kedywie Okręgu Tarnopol AK, w marcu 1944 awansowany na stopień kapitana.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Tarnopola, w kwietniu 1944 wstąpił do Ludowego Wojska Polskiego, przydzielony jako lektor (nauczyciel języka polskiego) do 10 Pułku Artylerii Lekkiej. Wraz z pułkiem na szlaku bojowym Sumy – Klewań – Puławy – Warka – Praga, m.in. jako podporucznik, dowódca 2 plutonu artylerii.

Ostrzeżony przed aresztowaniem, 22 października 1944 opuścił pułk. 28 października areszowany przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej (kontrwywiadu PRL) pod fałszywą tożsamością Aleksander Szostakiewicz. Więziony na Zamku Lubelskim, przesłuchiwany w ciężkim śledztwie przez funkcjonariuszy NKWD, oskarżony o „dezercję z pola walki”. 29 listopada 1944 przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w Lublinie skazany na śmierć przez rozstrzelanie. 6 grudnia 1944 wyrok zatwierdził gen. dyw. Karol Świerczewski. 13 grudnia 1944 wyrok wykonano na Zamku Lubelskim.

15 lutego 1990 Sąd Najwyższy – Izba Wojskowa, po rozpoznaniu rewizji wniesionej przez I Prezesa Sądu Najwyższego wyrok uchylił, postępowanie umorzył.

 

Awanse

• podporucznik – 15 października 1938, ze starszeństwem od 1 października 1938
• porucznik – ze starszeństwem od 31 marca 1942
• kapitan  – marzec 1944

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

 

 

Życie rodzinne

Syn Stefana, nauczyciela, kierownika szkoły oraz Teodory z domu Jureł. Przed wojną zawarł związek małżeński z Ireną secundo voto Strońską.

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Źródła:

• informacje własne
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 89–91. ISBN 83-902499-5-2.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 350. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 60.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii