• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Panther

Janusz Prądzyński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Janusz Prądzyński - Cichociemnyps.: „Janek”, „Janek Paschalski”, „Trzy”, „Dziewięć”

Janusz Witold Prądzyński  vel Jan Bałdyga

Zwykły Znak Spadochronowy nr 1693, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1626

 

Pradzynski-Janusz-elitadywersji-org-179x250 Janusz Prądzyński - Cichociemny

rtm. cc Janusz Prądzyński
Fotografia z dokumentu urzędowego
edytowana cyfrowo, mojego autorstwa,
przekazana do domeny publicznej

© CC BY elitadywersji.org

AK-opaska-300x201 Janusz Prądzyński - Cichociemnyur. 29 listopada 1911  w Kaliszu, zm. 31 marca 1963 w Płocku – rotmistrz,  dziennikarz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Komendy Głównej AK, wywiadu ofensywnego Armii Krajowej (m.in. zdobył plany prototypów czołgów „Panther”, broni przeciwpancernej „Panzerfaust”), uczestnik Powstania Warszawskiego, Cichociemny
Znajomość języków obcych:  francuski, niemiecki, angielski; szkolenia – kursy specjalne: m.in. zasadnicze: spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End); specjalnościowe: wywiadu (Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej, Glasgow); uzupełniające: prowadzenia pojazdów (samochód, motocykl),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 27 lat 9 miesięcy; w dacie skoku do Polski 31 lat 3 miesiące. Pochodził z rodziny inteligenckiej, syn doktora filozofii

po wojnie wg. Tochmana tajny współpracownik UB, TW Wanda


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Janusz Prądzyński - CichociemnySpis treści:


 

odznaka-Szk-Podchor-Kawal-Grudziadz-213x250 Janusz Prądzyński - CichociemnyOd 1921 uczył się  w Państwowym Gimnazjum im. T. Kościuszki w Kaliszu, w 1930 zdał egzamin dojrzałości. W latach 1930 – 1931 dziennikarz (reporter) w Centralnej Agencji Prasowej, w latach 1931 – 1934 uczestnik kursu Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie, w 1934 uzyskał absolutorium. Od 1936 dziennikarz w dzienniku „Gazeta Handlowa”, od 1938 sprawozdawca gospodarczy w „Kurierze Polskim”.

Od 19 września 1934 w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, po jej ukończeniu od 16 lipca 1935 na praktyce w szwadronie karabinów maszynowych 7 Pułku Strzelców Konnych, od 1 października w rezerwie. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1937.

 

 

II wojna światowa
odznaka-24-PU-255x250 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Odznaka 24 PU

W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany 27 sierpnia, początkowo w 3 Pułku Szwoleżerów im. płk. Jana Kozietulskiego w Suwałkach, od września dowódca plutonu karabinów maszynowych 101 Pułku Ułanów w Białymstoku. Uczestniczył w bitwie z sowietami w rejonie miejscowości Skidel. 21 września 1939 osadzony w niewoli sowieckiej, uciekł następnego dnia. 29 listopada przekroczył granicę ze Słowacją, aresztowany, od 30 listopada osadzony w Sabinowie.

Od 1 października 1939 w Warszawie. Przez Węgry, Jugosławię i Włochy dotarł 7 stycznia 1940 do koszar Bessieres w Paryżu (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Od 1 maja jako oficer pocztowy w kwaterze dowódcy brygady.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od lipca w szwadronie karabinów maszynowych 10 Pułku Strzelców Konnych 10 Brygady Kawalerii Pancernej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

Halina Waszczuk-Bazylewska – Od WW-72 do „Liceum”
w: Niepodległość i Pamięć 1997 r., nr 4/1 (7) [1], s. 153-176

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Janusz Prądzyński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka -kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Koledzy Cichociemni wspominają, że miał lęk wysokości, ale podczas kursu spadochronowego dzielnie go pokonywał. Przeszkolony ze specjalnością w wywiadzie, m.in. od 16 maja do 19 grudnia 1942 uczestnik „Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej w Glasgow” (kryptonim polskiej szkoły wywiadu, nazywanej przez Cichociemnych „kursem gotowania na gazie”). Zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 29 grudnia 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. 

Stefan Mayer – relacja nt. szkolenia Cichociemnych oficerów wywiadu
źródło: Instytut Piłsudskiego w Londynie, Kolekcja akt Stefana Mayera, zespół nr 100, teczka nr 709/100/113

 

skan1384-300x371 Janusz Prądzyński - Cichociemny

skan własny, źródło: JW GROM

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 13/14 marca 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Tile” (dowódca operacji: F/O Karol Gębik, ekipa skoczków nr:  XXIV), z samolotu Halifax DT-725 „J” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/O Jan Miszewski, pilot – F/O Stanisław Machej / nawigator – F/O Karol Gębik, F/O Jerzy Polkowski / radiotelegrafista – F/S Janusz Antoniewicz / mechanik pokładowy – Sgr. March – RAF / strzelec – F/S Marian Koc / despatcher – F/S Kazimierz Pacut). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Tempsford-300x222 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Start o godz. 18.30 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Olcha” 606 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), ok. 9 km od Kielc. Razem z nim skoczyli: por. Oskar Farenholc ps. Sum, ppor. Jan Rostworowski ps. Mat, ppor. Edwin Scheller-Czarny ps. Fordon. Skoczkowie przerzucili 616,5 tys. dolarów w banknotach oraz 547 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz dwie paczki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 16 minut.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Janusz Prądzyński - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

Dnia 13.III.43. uruchomiony został Plan Startu – wariant „osiem 2103” [zrzutów]; jak następuje: Lot Nr.: 36/47, ekipa BRICK, ludzi: Dąb plus 3 (…) placówka zasadn. Wół, zapas. Żaba, nawigator squ/ldr Boxer, załoga brytyjska, start godz. 18.40; Lot Nr.: 37/38, ekipa WINDOW, ludzi: Wołk plus 3 (…) placówka zasadn. Żbik, zapas. Hiena, nawigator kpt. obs. Kużnicki, załoga polska, start godz. 18.35; Lot Nr.: 38/49, ekipa TILE, ludzi: Sum plus 3 (…) placówka zasadn. Olcha, zapas. rej.3, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 18.30; Lot Nr.: 39/50, ekipa STOCK, ludzi: Antoni plus 3 (…) placówka zasadn. Koza, zapas. Bratek, nawigator kpt. obs. Ławreńczuk, załoga polska, start godz. 18.50; Lot Nr.: 40/51, ekipa DOOR, ludzi: Ulewa plus 3 (…) placówka zasadn. Kra, zapas. Bat, nawigator F/Lt.. Austin, załoga brytyjska, start godz. 18.45; Lot Nr.: 41/52, SLATE, 6 paczek: M1, M2, M3, M4, PLT, R. (…) placówka zasadn. Wrona, nawigator F/o Wynne, załoga brytyjska, start godz. 19.05; Lot Nr.: 42/53, YARD, 6 paczek: 01, 02, 03, 04, 05, R. (…) placówka zasadn. Kaczka, nawigator F/o Foster, załoga brytyjska, start godz. 19.00; Lot Nr.: 43/54, AREA, 6 paczek: M1, M2, M3, M4, 05, R. (…) placówka zasadn. Kot, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 18.55;”.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Janusz Prądzyński - CichociemnyDn. 14.III. nawigatorzy zameldowali: – lot 36/47 wykonany na plac. odb. WÓŁ, zrzut jak plan. (543.000 dol. i 126.000 Rm), .- lot 37/48 wykonany na plac. odb. ŻBIK, zrzut jak plan. (744.000 dol.), – lot 38/49 wykonany na plac. odb. OLCHA, zrzut jak plan. (616.500 dol. i 547.000 Rm), – lot 39/50 wykonany na plac. odb. KOZA, zrzut jak plan. (450.000 dol. i 10.000 peset), – lot 40/51 wykonany na plac. odb. KRA, zrzut jak plan. (395.000 dol.), – lot 41/52 – nawalił dopływ benzyny – 20 min. od plac. – samolot zawrócił, – lot 42/53 – nawigator twierdzi, że plac. odb. nie dała 1944 [sygnałów świetlnych]. DZIĘKI CI WIELKI BOŻE! Wspaniała i szczęśliwa defilada – d l a   K r a j u !

Nastrój załóg, ekip i Wydz. „S”: w r e s z c i e    w y s t a r t o w a l i ś m y. Łącznie przerzucono, w sześciu wykonanych lotach – na placówki: 20 ludzi, 2.748.000 dol., 673.000 Rmk., 10.000 peset, trzy poczty (…) i 6 paczek mat. ” (s. 164)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Jerzy Straszak – „Szkoła szpiegów”
w: Zeszyty Historyczne nr 115, s. 122 – 144, Instytut Literacki, Paryż 1996

 

Panzerfaust-300x213 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Panzerfaust

AK-opaska-300x201 Janusz Prądzyński - CichociemnyPo aklimatyzacji do realiów okupacyjnych w Warszawie, od kwietnia przydzielony do Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK jako  inspektor sieci wywiadowczych ekspozytury „Lombard”.

Focke-Wulf_190A-3_JG_2-300x174 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Focke-Wulf 190 A-3

Za pośrednictwem sieci wywiadowczej Stanisława Burkackiego kryptonim 098, w której pracowali agenci na Górnym Śląsku, w Lipsku, Berlinie, Kolonii, Dreźnie, Hamburgu, zdobył plany prototypów nowych niemieckich czołgów „Panther” („Pantera”), broni przeciwpancernej „Panzerfaust”.

Ponadto zlokalizował fabryki samolotów Focke-Wulfa w Bremie, Oschersleben, Cottbus, Malborku, Kraśniku, Bordeaux, umożliwiając bombardowanie ich przez lotnictwo alianckie (fabrykę w Malborku zbombardowano 9 października 1943).

dr Andrzej Suchcitz – Wywiad Armii Krajowej
źródło: Koło Byłych Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Londyn
www.polishresistance-ak.org

 

Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Janusz Prądzyński - Cichociemny

Panzer_V_Panther-300x183 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Panzer V Panther

W Powstaniu Warszawskim jako oficer Oddziału II (informacyjno-wywiadowczego) Komendy Głównej AK oraz adiutant dowódcy Zgrupowania „Golski”, dowodzonego przez mjr Stefana Golędzinowskiego. Walczył w Śródmieściu Południowym. Po kapitulacji Powstania wyszedł z Warszawy razem z ludnością cywilną, wraz z Cichociemnym Stefanem Ignaszakiem oraz łączniczką Teresą Wołowińską ps. Teresa. 

Awansowany na stopień rotmistrza 21 września 1944, 2 października odznaczony Krzyżem Walecznych. Od października do stycznia 1945  nadal w Oddziale II Komendy Głównej AK. 

Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003 r. nr 10, s. 149-165

skan13861-253x400 Janusz Prądzyński - Cichociemny

skan własny,
źródło: JW GROM

 

 

Po wojnie

Od 3 października 1945 dziennikarz Polskiej Agencji Prasowej, od 1 maja 1955 redaktor dyżurny biuletynu „Wieś”, wydawanego przez redakcję Krajową PAP. Wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego. Od 31 marca 1958 na rencie.  

12 kwietnia 1946 zwerbowany jako tajny współpracownik ps. Wanda, szantażowany. W związku z chorobą (gruźlica płuc) wyrejestrowany 26 listopada 1957. Zmarł 31 marca 1963 w Płocku, pochowany na cmentarzu w Milanówku – kwatera XX rząd 1 grób 20.

Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie
przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych
w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131 – 157

 

 

Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale:
„Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej
pt. Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej
(wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9.

W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził
że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków.
W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Jana, doktora filozofii oraz Jadwigi z domu Skórzewskiej. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Janusz Prądzyński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Janusz Prądzyński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Janusz Prądzyński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Janusz Prądzyński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Janusz Prądzyński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Janusz Prądzyński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Janusz Prądzyński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Janusz Prądzyński - Cichociemny

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0224
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 1, Oleśnica, Kasperowicz Meble, 1994, s. 110-111, ISBN 83-902499-0-1
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 370, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 258
  • Krzysztof Tochman – Rozpracowanie żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie przez komunistyczny aparat represji na wybranych przykładach cichociemnych, w: Politycznie obcy!, IPN Szczecin, 2016, s. 131-157

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

1