Zdzisław Straszyński – Cichociemny

Zdzisław Straszyński – Cichociemny

ps.: „Meteor”, „Magnes”

Zdzisław Tadeusz Straszyński

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0205

 

ur. 11 kwietnia 1922 w Łucku (obecnie Ukraina), zm. 17 czerwca 2014 w Melbourne (Australia) – pułkownik, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Okręgu Kraków AK, dowódca oddziału partyzanckiego, cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in.  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 34, Bealieu),  pancerny (School of Tank Technology Egham),  pancerny (Centrum Wyszkolenia Pancernego i Technicznego), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 17 lat; w dacie skoku do Polski 22 lata

 

---

Table of Contents

• World War II
• At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen
• After the War
• Awanse i odznaczenia
• Family Life

---

 

Uczył się w szkole powszechnej w Turku (woj. konińskie), potem w Warszawie, następnie do 1938 w Gimnazjum Państwowym im. T. Rejtana, później w liceum w Horodence (woj. stanisławowskie).

 

 

World War II

W nocy z 31 października na 1 listopada 1939 przekroczył granicę z Rumunią, na krótko zatrzymany. Przez Jugosławię i Włochy 4 stycznia 1940 dotarł do Francji.

W Coëtquidan wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Walczył w kampanii francuskiej.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany, 25 czerwca 1940 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do szwadronu karabinów maszynowych, ponownie do 23 maja 1943 w 24 Pułku Ułanów 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Od lipca do 11 grudnia 1941 w Dunalastair House (Szkocja), zdał tam egzamin dojrzałosci. Od maja do grudnia 1942 w Szkole Podchorążych w Auchtermuchty, po jej ukończeniu przydzielony do sztabu 24 Pułku Ułanów.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 23 maja 1943 na kursie specjalnym. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji i broni pancernej, od 13 listopada przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, 15 grudnia 1943 zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK w Chicheley. 1 stycznia 1944 awansowany na stopień kaprala podchorążego. Przeniesiony na stacje wyczekiwania w Loreto (Włochy). Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 11 maja 1944.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 10/11 maja 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 27” (dowódca operacji: F/O Władysław Krywda, ekipa skoczków: LI), z samolotu Liberator EV-978 „R” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/L Michał Goszczyński, pilot – F/S Józef Bielicki / nawigator – F/O Władysław Krywda / radiotelegrafista – F/S Stanisław Karabanik / mechanik pokładowy – Sgt. Jerzy Neciuk / strzelec – W/O Zygmunt Skopiński / despatcher – W/O Romuald Małachowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start (prawdopodobnie) z lotniska Grottaglie nieopodal Brindisi, zrzut miał nastąpić na placówkę odbiorczą „Nil 2” 19 km na południowy wschód od Piotrkowa Trybunalskiego, w okolicach wsi Żerechowa Kolonia. Razem z nim skoczyli: ppor. Kazimierz Bernaczyk-Słoński ps. Rango, ppor. Jan Bienias ps. Osterba, kpt. Bohdan Kwiatkowski ps. Lewar, ppor. Zygmunt Ulm ps. Szybki oraz kurier Delegatury Rządu na Kraj ppor. Stanisław Niedbał-Mostowin ps. Bask.

Dzień wcześniej, tj. 9 maja w miejscu planowanego zrzutu walkę z Niemcami stoczył oddział partyzancki Stanisława Karlińskiego ps. „Burza”. W związku z tym zrzutu dokonano kilka kilometrów dalej, w okolicy wsi Ślepietnica. W operacji uczestniczyły dwa samoloty, z jednego zrzucono skoczków, 12 zasobników oraz 6 paczek, z drugiego 9 zasobników oraz 6 paczek. Z „Liberatora” zrzucono skoczków oraz zasobniki od godz. 00.50 w ciągu 9 minut, w trzech nalotach na placówkę odbiorczą. Dwadzieścia cztery minuty wcześniej, w godz. 00.20 – 00.24, Halifax JP-252 „D”, także z polską załogą, w dwóch nalotach na placówkę odbiorczą zrzucił dziewięć zasobników oraz dwanaście paczek. Oba samoloty szczęśliwie powróciły do bazy: Liberator lądował szczęśliwie w bazie po locie trwającym dziesięć godzin, „Halifax” wylądował w bazie o godz. 5.25 po 9 godzinach 30 minutach lotu.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Division VI (Special) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 14.V.44 SOPIA [mjr dypl. Jan Jaźwiński] nadał depeszę L.744: (…) W czasie wizyty Gubbinsa [gen. Colins Gubbins, szef SOE] przedstawiłem wraz z Królem [mjr naw. Stanislaw Król, dowódca 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia] nast. najpilniejsze postulaty. 1. danie etatu dla [polskiego] dyonu spec. 301, 2. Wyposażenie dyonu 301 w Liberatory, 3/ wstrzymanie przezbrojenia dynonu bryt. 148 [148 Dywizjon Specjalnego przeznaczenia RAF] 4/ zapewnienie uzbrojenia niem, wyłącznie dla Kraju. Poza tym umotywowałem celowość i możność akcji 2301 [zrzutów] bez przerwy letniej. Gubbins doradził działać ad. pkt. 1-3 przez MAAF [Mediterranean Allied Air Forces, dowództwo Śródziemnomorskich Alianckich Sił Powietrznych] i obiecał poprzeć w rozmowie z marsz. Slessor [brytyjski minister lotnictwa]. (…)

Dnia 18.V.44 SOPIA nadał depeszę L.767: (…) Przedstawiam wnioski: 1/ SAMOLOTY – (…) Podkreślam konieczność bezwzględnego doboru tylko dobrych załóg. Inaczej, jak to miało miejsce, zbyt duży procent lotów niewykonanych, wzgl. źle wykonanych i stąd w dużej mierze trudności w organizacji przyjęcia lotów w Kraju. 2/ Organizacja trasy północnej. Umożliwi to zaopatrzenie obszarów płnc. – zach. i płnc. – wsch. Kraju już od wczesnej jesieni 3/ przygotowanie do przejścia na zrzuty masowe. Równocześnie ze staraniami o decyzję Combinet Chiefs od Staff w USA [Komitet Połączonych Szefów Sztabów] o użycie do tego celu dyonów Liberatorów z terenu Włoch i Anglii, potrzebne przygotowanie: a/ rezerwy mat. woj. – ponad plan przerzutu normalnego plus containery i spadochrony, b/ części samolotowych, potrzebnych dla przystosowania bombowców do tego celu. Jest to b. proste i łatwe, jednak musi być gotowe, aby Liberator w ciągu godziny przystosować z bombowca na spec. [samolot specjalny do zrzutu zasobników z zaopatrzeniem] lub odwrotnie. Przy użyciu Lila [Liberatorów] ameryk. – zrzuty masowe dzienne. Zrzuty nocne z Włoch tylko dyonami spec. a z Anglii również i dyonami Lancaster. Ze strony AK – organizacja bastionów [placówek odbiorczych zdolnych do przyjęcia jednej nocy zrzutu z kilku samolotów] na dowolną dla nich możliwą ilość samolotów. (…).” (s. 292/286/314 – 293/287/315)

 

Do czerwca szkolił partyzantów w oddziale Stanisława Karlińskiego ps. „Burza”, następnie aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie. Od lipca 1944 przydzielony do Okręgu Kraków AK, początkowo mieszkał na kwaterze Cichociemnego Ryszarda Nuszkiewicza ps. Powolny, w Krakowie przy ul. Topolowej 12. Potem w dyspozycji Inspektoratu Rejonowego Tarnów AK, jako oficer dywersji Kedywu.

Od 27 lipca 1944 dowódca zorganizowanego przez siebie 30 osobowego oddziału partyzanckiego, przeprowadzał akcje rozbrojeniowe, m.in. w rejonie miejscowości Porąbka Uszewska, następnie w rejonie Olszyny i Jaworska. Od września oddział liczył ok 50 osób, walczył m.in. z grupą żołnierzy Luftwaffe w rejonie miejscowości Łoniów. Od października zastępca dowódcy kompanii III batalionu 16 Pułku Piechoty AK.

Od 15 października dowódca także dołączonego putonu ppor. Stanisława Stacha ps. Turek, oddział chronił miejscową ludność przed pobieraniem przez Niemców kontyngentów. 19 grudnia oddział opanował posterunek Bahnschutzu na stacji kolejowej Klęczany, rozbrajając ok. 30 Niemców, zdobywając broń oraz odzież. Od 5 stycznia 1945, w miejscowości Uszew, po ofensywie sowieckiej, oddział rozwiązany.

Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43

 

 

After the War

Od 5 lutego 1945 w Warszawie. Od maja 1945 do grudnia 1947 pracował w Państwowych Zakładach i Warsztatach Samochodowych w Warszawie, na Dolnym Śląsku oraz w Gdańsku. Kilkakrotnie próbował przekroczyć granicę, dopiero 15 grudnia 1947  uciekł z Polski do Berlina Zachodniego, następnie 20 grudnia przeszedł do brytyjskiej strefy okupacyjnej, przebywał tam do 5 września 1948.

Od 6 września 1948 w Wielkiej Brytanii, ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Od 9 października 1948 do 30 września 1949 w obozie Oulton Park Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia.

Zdemobilizowany, ukończył studia techniczne w Huddersfield, od 1952 początkowo jako mechanik w Mitchell Engineering Pty Ltd., od czerwca 1957 jako zastępca inżyniera na kontrakcie tej firmy przy budowie elektrowni w Afryce Południowej.

Od września 1964  do 1973  kierownik budowy Mitchell Engineering Pty Ltd. na kontrakcie w Queensland (Australia). Od czerwca 1973  do marca 1979  w tej firmie kierownik warsztatu produkcyjnego wysokociśnieniowych zbiorników dla przemysłu petrochemicznego w Brisbane. Od kwietnia 1974 menedżer warsztatu produkcji metalowych w Valley Steel Fabrications Pty Ltd w Traralgon (Wiktoria, Australia). Od kwietnia 1987 na emeryturze. Zmarł 17 czerwca 2014 w Melbourne (Australia)

 

 

Promotions

• Corporal  Officer Cadet – 1 stycznia 1944
• Second lieutenant – ze starszeństwem od 11 maja 1944
• Lieutenant
• Captain
• Major
• Lieutenant Colonel
• Colonel – decyzja MON nr 1629/Kadr z 7 sierpnia 2012
  (pismo Departamentu Kadr MON z 29-01-2020)

 

 

Orders and decorations

• Cross of Valour – czterokrotnie

 

 

Family Life

Syn Tadeusza, urzędnika samorządowego i posła na Sejm (1932-1935) oraz Zofii z domu Kowalskiej. W 1950 zawarł związek małżeński z Wandą z domu Wizimirską (1926-1992) nauczycielką. Mieli dwóch synów: Tadeusza (ur. 1951) technika budowlanego, Romana (ur. 1961) inż. elektryka oraz córkę Teresę (ur. 1960) technika weterynarii.

 

 

Commemoration of the Silent Unseen

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

May 15, 2005 was unveiled in the special unit - Military Unit GROM The monument is dedicated to the Silent Unseen of the Home Army. A considerable degree of the exposition in Sala Tradycji (eng. Hall of Tradition, also localized in the GROM HQ) is also focused on the lives of the Silent Unseen.

Since August 4, 1995, the unit has been named - GROM, named in honour of the Silent Unseen, paratroopers of the Home Army is Poland’s leading special-operations unit.

In 2008, the documentary "We cichociemni. Voice of the Living" (script and directed by Paweł Kędzierski).

On October 7, 2013 in Warsaw at ul. Matejko, opposite the Seym of R.P. ( parliament) the Memorial of the Cichociemni Paratroopers of the Home Army was unveiled.

In 2013, the documentary film Cichociemni was created. Fight for freedom or die ”(script and directed by Dariusz Walusiak).

In 2016, the Sejm of the Republic of Poland established the year 2016 as the Year of Silent People. The NBP issued a silver 10 zloty collector coin commemorating the 75th anniversary of the first drop of Cichociemni.

In 2017, LOT Polish Airlines placed a parachute sign and signature commemorating Cichociemni on the hull of a Boeing 787 (SP-LRG).

The Silent Unseen are a patron for many teams and scouting organizations. Many books and articles have been dedicated to their thematic.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

Sources:

• informacje własne (archiwum portalu)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (Studium Polski Podziemnej, Kol.023.0274)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 175-177, ISBN 83-902499-5-2.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, .

 

Also see – - biographical entry on Wikipedia (in Polish)