• cichociemni@elitadywersji.org

Zdzisław Sroczyński – Cichociemny

Zdzisław Sroczyński – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyps.: „Kompresor”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0242, Bojowy Znak Spadochronowy nr 2023

 

Sroczynski-Zdzislaw-KOL_023_0268-184x250 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

mjr Zdzisław Sroczyński

AK-opaska-300x201 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyur. 22 września 1906 w Ozorkowie, zm. 23 stycznia 1996 w Birmingham (Wielka Brytania) – major saperów, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, instruktor minerstwa 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, uczestnik kampanii wrześniowej, żołnierz wyklęty, oficer NIE, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, działacz Delegatury Zagranicznej NIE, współpracownik SIS/ CIA, ponownie zrzucony do Polski w operacji CIA w 1946, cichociemny
Znajomość języków: angielski; szkolenia (kursy): m.in.  przeciwgazowy, saperski, dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), łączności lotnik – ziemia: Eureka-Rebeka,  S-Phone (STS 40, Howbury), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 32 lata; w dacie skoku do Polski 38 lat

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Zdzisław Sroczyński - CichociemnySpis treści:


 

2_pulk_saperow_kolejowych_-_Jablonna-250x239 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyUczył się w Szkole Realnej w Łęczycy, w 1926 zdał egzamin dojrzałości. Od 1 września 1927 w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie, następnie praktyka w 35 Pułku Piechoty. Od 1 września 1928 w Szkole Podchorążych Saperów. Po jej ukończeniu awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 15 sierpnia 1931.

Od sierpnia 1931 do stycznia 1934 dowódca plutonu 4 kompanii 2 Batalionu Mostów Kolejowych w Jabłonnie 3 Brygady Saperów. Awansowany na stopień porucznika 1 stycznia 1933. Od stycznia 1934 do września 1935 na kursie mechaników PKP, od stycznia do marca 1938 uczestnik kursu przeciwgazowego. Od marca 1936 oficer ewidencji personalnej, od marca 1938 dowódca 2 kompanii saperów kolejowych. Awansowany na stopień kapitana, ze starszeństwem od 19 marca 1939.

 

 

II wojna światowa
odznaka-CWSap-250x243 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Odznaka CWSap.

W kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca 13 kompanii kolejowej w Legionowie, wraz z kompanią od 1 do 7 września w Sandomierzu, naprawiał tory kolejowe na szlaku Sandomierz – Skarżysko. 8 września w Rozwadowie, 9 września w Lublinie, od 10 do 12 września naprawiał tory w rejonie Dorohuska, Chełma, odbudowywał most na rzece Bug, następnie w rejonie Lublina, Rejowca i Chełma, 15 września w rejonie Kowla oraz Równego.

Od 17 września w odwrocie w kierunku Łucka, 21 września przekroczył pod Jabłonną granicę z Węgrami, internowany w obozie balatońskim. 24 listopada wyruszył  do Budapesztu, po otrzymaniu paszportu 26 listopada dotarł do Modane (Francja). Od 27 listopada w Paryżu, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony jako dowódca kompanii saperów w Centrum Wyszkolenia Saperów w Sainte Gemmes sur Loire k. Angers.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany z St. Jean de Luz, 24 czerwca 1940 dotarł do Plymouth (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do zgrupowania oficerskiego saperów w Crawford, od 1 października 1940 w składzie patrolowego pociągu pancernego. Od 1 września 1940  do 8 sierpnia 1943 oficer kontraktowy Armii Brytyjskiej w Sierra Leone (Nigeria, Afryka Zachodnia).

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Brindisi_1-300x199 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

button-zrzuty_200-150x150 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 15 października 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, 12 kwietnia 1944 zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień majora 23 lutego 1945, ze starszeństwem od 26 grudnia 1944.

Consolidated-B-24-Liberator-300x227 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Consolidated B-24 Liberator

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 26/27 grudnia 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Staszek 2” (dowódca operacji: S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz, ekipa skoczków nr: LXIII), z samolotu Liberator BZ 965 „V” (301 Dywizjon PAF, załoga: pilot – F/L Stanisław Reymer-Krzywicki, pilot – F/O Mikołaj Paraśkiewicz / nawigator – S/L Eugeniusz Arciuszkiewicz / radiotelegrafista – W/O Dionizy Budnicki / mechanik pokładowy – Sgt. J. Brzeziński / strzelec – P/O K. Grabowski / despatcher – F/S Stanisław Baran). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 16.20 z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę „Wilga 1” w okolicach miejscowości Szczawa, w rejonie Mogielicy (Beskid Wyspowy), 23 km od Nowego Targu, w rejonie góry Mogielnica. Był to ostatni zrzut cichociemnych, po upadku Powstania Warszawskiego. Razem z nim skoczyli: por. Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak, kpt. Stanisław Dmowski ps. Podlasiak, por. Jan Matysko ps. Oskard, plt. Jan Parczewski ps. Kraska, mjr Witold Uklański ps. Herold. Był to trzeci lot tej ekipy, w poprzednich (22/23 listopada, 25/26 grudnia) nie można było wykonać zadania.

Skoczkowie przerzucili 589 800 dolarów w banknotach oraz 6 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 15 zasobników i 5 paczek. Zasobniki i paczki zrzucono w pierwszym nalocie na placówkę o godz. 20.50, skoczkowie (po dwóch) wyskoczyli o godz. 21.09 dopiero w czwartym, piątym i szóstym nalocie samolotu na placówkę. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 01.15, po locie trwającym 8 godzin 55 minut.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Dawid Golik – Od „Sroki” do „Wilgi”. Zrzuty dla podhalańskiej Armii Krajowej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 01 (309) styczeń 2016, s. 29 – 38

 

Przemysław Bukowiec – Zrzuty aliantów zachodnich na ziemi limanowskiej
w: Almanach Ziemi Limanowskiej, lato – jesień 2012, nr 45/46, ISSN 1640-5625

 

Po skoku w dyspozycji 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK, wykładowca minerstwa na kursach dowódców kompanii oraz dowódców plutonów. 13 stycznia 1945  uczestnik ewakuacji sprzętu radiowego oraz pieniędzy zrzutowych z miejsca zakwaterowania pułku.

Dawid Golik – Alianccy lotnicy, cichociemni i „peżetki” z Krakowa
w: Biuletyn informacyjny AK nr 12 (320) grudzień 2016, s. 48 – 53

 

 

Po wojnie

Delegatura_SZ_1945-300x317 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyorganizacja-NIE-250x253 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyPozostał w konspiracji, działał w strukturach organizacji NIE oraz Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. W drugiej połowie 1945 wraz z Cichociemnym Zbigniewem Waruszyńskim ps. Dewajtis, jego żoną Władysławą, Cichociemnym Marianem Skowronem ps. Olcha, Kazimierzem Raszplewiczem ps. Tatar wyjechał z Polski, 3 października 1945 dotarł do Pilzna (Czechosłowacja) w amerykańskiej strefie okupacyjnej. Wraz z Cichociemnym Marianem Skowronem ps. Olcha przetransportowany samolotem do Londynu, 27 października 1945 zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie.

Oddzial-VI-Londyn-300x253 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

W listopadzie 1950 Delegatura Zagraniczna Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, zawarła umowę z władzami amerykańskimi w sprawie współpracy w działaniach na terenie komunistycznej Polski. Dzięki otrzymanemu wsparciu, także finansowemu, Delegatura rozpoczęła szkolenie dywersantów, w celu przerzucenia do kraju.

Delegatura Zagraniczna Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, współpracowała m.in. z komórką ds. łączności z krajem o kryptonimie „Zbiornica”, powołaną w związku z likwidacją Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza. Kierował nią Bohdan Sałaciński vel Andrzej Pomian, delegat  gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego ds. kontaktów z konspiracją w Polsce, działał w niej m.in. Cichociemny Bohdan Kwiatkowski. Jej kierownikiem łączności oraz emisariuszem był Cichociemny Adam Boryczka. Na terenie RFN działał Cichociemny Stanisław Kolasiński ps. Ulewa; szefem placówki łączności w Mannheim był Cichociemny Franciszek Rybka ps. Kula. Prawdopodobnie we współpracy ze „Zbiornicą” oraz CIA do Polski został zrzucony w drugiej dekadzie maja 1952 Cichociemny Benon Łastowski.

krzyz-WiN-250x272 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyDelegatura m.in. zorganizowała trzy szkolenia: dwa w Niemczech, jedno w Londynie, na których przygotowywano dywersantów WiN do pracy konspiracyjnej w komunistycznej Polsce. Pierwszy kurs trwał od lutego do 31 lipca 1952, obejmował głównie obsługę radiostacji, szkolenie spadochronowe, posługiwanie się bronią oraz sprzętem bojowym, walkę wręcz, ale także podstawy dywersji, sabotażu, minerstwo, terenoznawstwo, przetrwania w terenie oraz udzielania pierwszej pomocy. Istotną częścią szkolenia były zajęcia praktyczne oraz terenowe.

Skrzyszowski-Sosnowski-250x158 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyDwaj przeszkoleni kursanci – Dionizy Sosnowski oraz Stefan Skrzyszowski, w nocy 4/5 listopada 1952 zostali zrzuceni w okolicach Koszalina, po starcie samolotu z polską załogą z lotniska w Wiesbaden. Obaj aresztowani 6 grudnia 1952, skazani na śmierć przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie 18 lutego 1953, wyrok wykonano 15 maja 1953. Ich szczątki odnaleziono dopiero w maju 2013 w kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

Zaangażowani w działalność WiN byli nieświadomi zdrady Stefana Sieńki, byłego kierownika Biura Studiów Wydziału Informacji IV Zarządu Głównego WiN. Umożliwiło to kadrowemu pracownikowi UB Henrykowi Wendrowskiemu ps. Zygmunt, Józef, pozorowanie utworzenia tzw. V Komendy WiN, w ramach gry operacyjnej MBP i NKWD pod kryptonimem „Cezary”.

 


 

Operacja „Cezary” MBP i NKWD

Wojciech Frazik – Operacja „Cezary”
w: Biuletyn IPN 2008 nr 1-2, s. 167 – 170

 

 

Wojciech Frazik – Agent „Roman” – członek tzw. V Komendy WiN
w: Aparat represji w Polsce Ludowej 1944-1989, IPN Rzeszów 2011, nr 1 (8-9) s. 139 – 151

 
Operacje specjalne SIS, OPC oraz CIA 1949 – 1965

Franciszek Grabowski – Ostiary i nie tylko.
Lotnicy polscy w operacjach specjalnych SIS, OPC i CIA w latach 1949-1965,
w: Pamięć i Sprawiedliwość 2009, nr 8/1 (14), s. 305-341

 


 

Udział w operacji specjalnej CIA

CC-prezentacja_64-300x224 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

1024px-Central_Intelligence_Agency-300x300 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyPrawdopodobnie we współpracy z komórką ds. łączności z krajem o kryptonimie „Zbiornica” oraz CIA zrzucony do Polski w pierwszej połowie 1946. Niestety, brak informacji nt. tej operacji specjalnej. Po wykonaniu zadania pomyślnie powrócił do Londynu. 

17 września 1946 zdemobilizowany z PSZ,  do 17 września 1948 w Polskim Korpusie Rozmieszczenia i Przysposobienia. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, zamieszkał w Aberdeen oraz Birmingham. Zmarł 23 stycznia 1996 w Birmingham (Wielka Brytania).

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny
  • podporucznik – ze starszeństwem od 15 sierpnia 1931
  • porucznik – 1 stycznia 1933
  • kapitan – ze starszeństwem od 19 marca 1939
  • major – 23 lutego 1945, ze starszeństwem od 26 grudnia 1944

 

 

Ordery i odznaczenia36_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

 

 

Życie rodzinne

Syn Marcelego oraz Anieli z domu Skałeckiej. Przed wojną zawarł związek z NN. Mieli syna Zdzisława (ur. 1939).

Podczas wojny zawarł związek małżeński z Winifred z domu Robertson. Mieli trzech synów: Josefa (obecnie Scott), Michaela (ur. 1941) i  Jana oraz dwie córki: Annę, po mężu Dorrington i Krystynę po mężu Fogg.

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Zdzisław Sroczyński - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Zdzisław Sroczyński - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Zdzisław Sroczyński - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0268
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, s. 193-195, Zwierzyniec – Rzeszów 2011, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, s. 413, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, s. 264, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii