• cichociemni@elitadywersji.org

Tadeusz Stanisław Jaworski – Cichociemny

Tadeusz Stanisław Jaworski – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemnyps.: „Bławat”, „Piskorz”

vel Tadeusz Wolak, vel Tadeusz Bławat

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0125, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1642

 

Jaworski-Tadeusz-Stanislaw-187x250 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

kpt. cc Tadeusz Stanisław Jaworski

AK-opaska-300x201 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemnyur. 12 września 1910 w Przemyślu, zm. 17 listopada 1968 w Londynie – kapitan piechoty, inżynier, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, uczestnik kampanii wrześniowej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Ożarów, Sandbostel, Lubeka (1944-1945), cichociemny
Znajomość języków: brak danych; szkolenia (kursy): m.in. spadochronowy, b.d. W dniu wybuchu wojny miał 28 lat; w dacie skoku do Polski 33 lata

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnySpis treści:


 

Uczył się w Państwowym Gimnazjum w Sandomierzu, w 1931 zdał egzamin dojrzałości. Od 15 października 1931 słuchacz Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Ostrowii Mazowieckiej, przydzielony do 4 Pułku Piechoty Legionów. Awansowany na stopień starszego strzelca podchorążego 3 maja 1932, 11 sierpnia na stopień kaprala podchorążego.

cc-Jaworski-ts-_1-147x300 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Znak Spadochronowy T.S.Jaworskiego

Od 10 listopada 1932 przydzielony do 7 kompanii 39 Pułku Piechoty, 15 stycznia 1933 przeniesiony do rezerwy. Mianowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 1 stycznia 1935. Od 28 sierpnia do 18 września 1936 uczestnik ćwiczeń 4 Pułku Piechoty Legionów. Od 1934  w Warszawie, pracował jako urzędnik Zakładów Górniczych w Starachowicach. Od czerwca do 13 sierpnia 1938 uczestnik kursu dla służb transportowo – kolejowych przy Szefostwie Komunikacji Wojskowej Sztabu Głównego.

 

 

II wojna światowa

24 sierpnia 1939 zmobilizowany, przydzielony do Delegatury Sztabu Głównego przy Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych w Warszawie. Walczył w kampanii wrześniowej, od 24 września w niewoli sowieckiej. Uciekł 8 października 1939, przedostał się do Niemiec, następnie w styczniu 1940 przeszedł na Węgry.

Od 28 lutego we Francji, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony na staż do armii francuskiej w Maetzu. Od 20 maja do 17 czerwca 1940 w 1 kompanii strzeleckiej 1 batalionu 8 Pułku Piechoty 3 Dywizji Piechoty.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

cc-Jarowski-ts_2-250x114 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Znak Spadochronowy T.S. Jaworskiego

Po upadku Francji przedostał się do części nieokupowanej. W styczniu 1943 przekroczył granicę z Hiszpanią, w lutym z Portugalią. 5 marca 1943 przez Gibraltar dotarł do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim,  przydzielony do batalionu zapasowego Centrum Wyszkolenia Piechoty w Szkocji.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Uczestnik szkoleń dla Cichociemnych. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 23 września 1943 w Chicheley przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Przerzucony na stację wyczekiwania Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi we Włoszech. Awansowany na stopień porucznika 28 czerwca 1944, ze starszeństwem od 5 maja 1944.

Brindisi_1-300x199 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

lotnisko w Brindisi (Włochy)

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 4/5 maja 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 17” (dowódca operacji: F/O Edward Bohdanowicz, ekipa skoczków nr: XLIX), z samolotu Halifax JP-177 „P” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/S Zygmunt Wieczorek, pilot – F/O Edward Bohdanowicz / strzelec – F/S Tadeusz Ruman / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą  „Mewa-1” 222 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints),  w okolicach miejscowości Dalechowice, 15 km od Skalbmierza. Razem z nim skoczyli: ppor. Zdzisław Luszowicz ps. Szakal, por. Antoni Nosek ps. Kajtuś, por. Cezary Nowodworski ps. Głóg, por. Mieczysław Szczepański ps. Dębina, por. Czesław Trojanowski ps. Litwos. Skoczkowie przerzucili 321,3 tys. dolarów w banknotach oraz 21,5 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także wraz ze skoczkami dwanaście zasobników oraz cztery paczki w czterech nalotach samolotu na placówkę odbiorczą, w godz. 00.49 – 01.01. Z drugiego samolotu pół godziny później zrzucono dwanaście zasobników oraz dwanaście paczek, w dwóch nalotach na placówkę. Część zaopatrzenia uległa uszkodzeniu. Oba samoloty wróciły szczęśliwie do bazy, po locie trwającym (odpowiednio) dziewięć godzin 24 minuty oraz dziewięć godzin 45 minut.

opr. Mateusz Serwatowski – O zrzutach Cichociemnych na Ziemi Proszowskiej
w: Stowarzyszenie Historyczno-Eksploracyjne „Bojowe Schrony Proszowice”

 

Jan-Jazwinski-251x350 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnyW swoim pamiętniku, mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, komendant Głównej Bazy Przerzutowej „Jutrzenka” w Latiano nieopodal Brindisi, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Gen. Tatar oznajmił, że przybywa w charakterze pełnomocnika dowódcy AK wraz z dwoma oficerami, którzy pracować będą w O.Sp. jako eksperci znający możliwości przyjęcia zrzutów lotniczych w Kraju. Zaproponowałem: Chciałbym zapoznać pana generała z możliwościami Bazy Jutrzenka, która obecnie i w najbliższych miesiącach jest jedynym źródłem przerzutu do AK. Gen. Tatar odpowiedział: Nie jestem zainteresowany ani Bazą Jutrzenka, ani też możliwościami przerzutu lotniczego w ogóle. Przybywam z misją. W wykonaniu mojej misji zrobię wszystko co uważam za celowe dla Polski. (…)

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnyW ciągu następnej półtorej godz. Tatar wygłosił tyradę zarzutów w stosunku do polityki rządu RP przed wojną oraz rządu RP na emigracji. Podkreślił brak zrozumienia obecnej sytuacji tak w Londynie jak i też w Kraju, podał przykładowo masę nazwisk ludzi w Londynie, Raczkiewicz, Hełczyński, Zaleski, Ciechanowski w Washingtonie oraz w Kraju, gen. Bór-Komorowski, gen. Pełczyński szef Sztabu AK, płk Iranek-Osmecki szef Wywiadu AK oraz delegat Rządu na Kraj, partia ludowa z Witosem na czele, ONR i inne mniejsze ugrupowania partyjne. Poza tym szereg osób, których nie znałem. O Mikołajczyku wyraził się: Mikołajczyk ma niewątpliwie trudności, gdyż zbyt dużo jego przeciwników ma kontakt z Anglikami i w Washingtonie. Nie przerywałem tej tyrady, gdyż Tatar operował ogólnikami bez podania konkretnych faktów. Cała ta tyrada ujawniła dwa istotne punkty. Jest zupełnie ciemny politycznie oraz jest zdecydowanie pod wpływem agentur prosowieckich. Jego formułowanie zarzutów przypominają często dosłownie oświadczenia Majskiego, Litwinowa, Mołotowa oraz Bogomołowa jakie dawali i dają prasie brytyjskiej i amerykańskiej w stosunku do Polski. Zarzuca Anglikom ich dwuznaczną grę, nie zarzuca nic Amerykanom. (…)

LiberatorB24-250x201 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Liberator przed startem

Wyszedłem zmęczony tą sowiecką propagandą wyrażoną przez pełnomocnika dowódcy AK. Postanowiłem wyjaśnić tę „misję Tatara” nim sformułuję konkretne wnioski. Pojechałem do stacji wyczekiwania polityków przybyłych z Kraju. (…) na stacji zastałem tylko reprezentanta delegata Rządu w Kraju. (…) Delegat [Zygmunt Berezowski]: Znam pana majora z opinii, jaką dał mnie o panu dowódca AK. Powiem panu szczerze, że dowódca AK i delegat Rządu w Kraju są zadowoleni, że pozbyli się z Kraju Tatara. Tatar ma zbyt przeciwne poglądy dotyczące stosunku do Sowietów. Praca z nim na terenie Kraju nie jest teraz możliwa. Zresztą jest on bardzo trudny we współpracy nawet w normalnych warunkach. (…)

[mjr dypl. Jaźwiński:] odnoszę wrażenie, że jest zbyt duża różnica poglądów Tatara w stosunku do poglądów dowódcy AK i delegata Rządu. Rozumiem, że najłatwiej było pozbyć się jego z Kraju. Jeżeli jednak ta różnica poglądów polega na stosunku do Sowietów to zjawienie się Tatara w Londynie może mieć bardzo poważne i nieobliczalne skutki. Tatar może działać w Londynie jako pełnomocnik dowódcy AK. Obawiam się, że Tatar może najłatwiej porozumieć się z Mikołajczykiem, który od dłuższego już czasu idzie po linii przypodobania się Sowietom względnie prosowieckim grupom brytyjskim i amerykańskim, aby uzyskać uznanie rządów obu aliantów, a w szczególności Roosevelta. Mikołajczyk i Tatar są podobni, politycznie ciemni, żądni władzy. Wątpię, aby byli uznani przez Churchilla, czy nawet Roosevelta, ale mogą być użyci, aby obaj alianci mogli umyć ręce od zobowiązań w stosunku do Polski. (…).” (Dramat dowódcy. Pamiętnik oficera sztabu oddziału wywiadowczego i specjalnego (przygotowanie do druku: Piotr Hodyra i Kajetan Bieniecki), Polski Instytut Naukowy w Kanadzie, Montreal 2012, ISBN 978-0-9868851-3-6, tom II, s. 36-40)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

 

Powstanie Warszawskie

button-cc-pw__ Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

W Powstaniu Warszawskim od 2 sierpnia 1944 jako dowódca plutonu oraz 2 kompanii dyspozycyjnej batalionu „Iwo”, z kwaterą w rejonie ul. Marszałkowskiej 74. Od 26 sierpnia do 15 września 1944 dowódca plutonu szturmowego kompanii „Gaduła” batalionu „Miłosz” na wschodniej części odcinka taktycznego „Bogumił”, dowodzonego przez ppłk. Władysława Garlickiego, w rejonie ulic: Al Ujazdowskie 37, Matejki, Wiejska, Piusa.

Oddzial-VI-Londyn-300x253 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Oddział VI SNW, Londyn

2 września 1944 dwukrotnie ranny, postrzelony z broni maszynowej podczas walk w okolicach Sejmu. Od 15 września do 5 października dowódca 3 kompanii batalionu szturmowego „Odwet 2” dowodzonego przez por. Juliusza Sobolewskiego ps. Roman, Zgrupowania „Golski”. Walczył na odcinku „Topór” w rejonie Politechniki oraz Noakowskiego 8, 10, 12 i 14.

Po kapitulacji Powstania od 5 października 1944 w niewoli niemieckiej, osadzony w obozie w Ożarowie, następnie w oflagu Sandbostel. Podczas transportu do oflagu w Lubece 2 maja 1945 uwolniony przez oddziały wojsk angielskich.

 

 

Po wojnie
cc-Jaworski-grob-225x300 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Grób cc Tadeusza S. Jaworskiego Fot. Polskie Miejsca w Wielkiej Brytanii

Od 10 maja 1945 w Wielkiej Brytanii, następnego dnia zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza.

Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, od 3 lipca 1945 do 9 lipca 1946 przydzielony do XXV Pomorskiego Batalionu VIII Brygady 4 Dywizji Piechoty.

Pozostał na emigracji, zmarł 17 listopada 1968 w Londynie, pochowany na cmentarzu Chiswick – Block N, Class C, gr. 432.

 

 

Awanse

 

 

Ordery i odznaczenia36_Krzyz-Walecznych-1920-146x200 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

 

 

Życie rodzinne

Syn Stanisława oraz Marii z domu Błaszczyk.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Tadeusz Stanisław Jaworski - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Tadeusz Stanisław Jaworski - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0092
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 89-90, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa, Instytut Wydawniczy Pax, 1984, s. 329, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny, s. 214-215

 

Zobacz także biogram w Wikipedii