Stefan Przybylik – Cichociemny

Stefan Przybylik – Cichociemny

ps.: „Gruch”, „Fonja”

Zwykły Znak Spadochronowy nr 2658, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1650

 

ur 2 września 1918 w Kidowie (pow. zawierciański), zm. 5 grudnia 2007 w Zakopanem – kapitan łączności, żołnierz Armii Polskiej gen. Andersa, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, NIE, dowódca plutonu łączności 25 Pułku Piechoty Ziemi Piotrkowskiej, żołnierz wyklęty, więzień sowieckich łagrów: Workuta, Teguldet (1939-1941), więzień gestapo (1945), UB (Łódź, 1945), łącznościowiec, cichociemny

Znajomość języków: rosyjski, niemiecki; szkolenia (kursy): m.in. dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), łączności (Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza), spadochronowy,  walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End),  i in. W dniu wybuchu wojny miał 20 lat; w dacie skoku do Polski 26 lat. Syn rolnika, stryj dziennikarza Marka Przybylika

 

---

Table of Contents

• World War II
• At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen
• After the War
• Awanse i odznaczenia
• Family Life

---

 

W 1934 ukończył szkołę powszechną w Michałkowie k. Bielska. W 1939 zdał maturę w Państwowej Szkole Przemysłowej w Bielsku. Po ukończeniu szkoły rozpoczął pracę w Walcowni Metali Kolorowych w Dziedzicach.

 

 

World War II

Przed wstąpieniem do Szkoły Podchorążych powołany do Junackich Hufców Pracy w Nowogrodzie k. Łomży.  Do 4 września 1939 pracował przy maskowaniu betonowych umocnień wojskowych nad Narwią. 17 września rozbrojony przez wojska sowieckie w Konikówce, osadzony w niewoli. Po 2 dniach uciekł, wyjechał do Stanisławowa.

17 października 1939 aresztowany na stacji kolejowej Żeniec, w drodze do granicy polsko – węgierskiej. Osadzony w więzieniu w Stanisławowie. Skazany na 5 lat łagrów, zesłany do Workuty, w okolicach Komi. Dotarł tam przez Archangielsk, Morze Białe, barką do ujścia Peczory, później 140 kilometrowym marszem. Od 15 czerwca 1940 przebywał w rej. Teguldet (Tomska obłast.), od października do listopada 1940 w Katta-Kurgun, od grudnia 1941 do stycznia 1942 w kołchozie „Kines” (Szandlerskij rej., Kazachstan).

Grzegorz Skrukwa – Armia Andersa – nadzieja dla Polaków w ZSRR
w: Zesłaniec, 2008, nr. 34, s. 29 – 40

 

28 września 1941 zwolniony z łagru po układzie Sikorski – Majski. 20 lutego 1942 w Czok-Pak wstąpił do Armii Polskiej gen. Andersa, od 7 marca 1942 przydzielony do 8 batalionu saperów 8 Dywizji Piechoty. Od 25 kwietnia w 1 kompanii Szkoły Podchorążych przy 8 Dywizji Piechoty.

30 kwietnia przekroczył granicę persko – iracką, 4 czerwca dotarł do Suezu, następnie od 6 czerwca 1942 na pokładzie m/s „Mauretania” wraz z ok. 5 tys. Polakami 8 Dywizji Pancernej. 16 czerwca zawinął do Durbanu, 19 czerwca 1942 do Pietermaritzburga (Południowa Afryka).

Andrzej Wojtaszak – Armia Polska w ZSRR
w: Zesłaniec, 2007, nr 32, s. 89 – 106

 

Od 23 sierpnia 1942 w składzie eskorty 1800 włoskich jeńców wojennych, transportowanych statkiem s/s „Laconia” do Wielkiej Brytanii. 12 września o godz. 20.06, w okolicach równika, storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-156. Statek tonął 56 minut; z 2725 osób znajdujących się na pokładzie zginęło lub utonęło 2140 osób, w tym 31 polskich żołnierzy. 

17 września ok. godz.10, po 5 dniach dryfowania w szalupie, uratowany przez francuski krążownik „Gloire”. Uratowano także 71 Polaków, w tym jednego po 33 dniach na morzu…

Od 25 września 1942 internowany w Qued Zem w Maroku, uwolniony 11 listopada, po kapitulacji Maroka i Algieru. Od 27 listopada na pokładzie „Bacha – Quero”, 29 listopada dotarł do Gibraltaru. Od 30 listopada na pokładzie liniowca „Strathaird”, w eskorcie dopłynął 6 grudnia 1942 do Szkocji. (Wielka Brytania). Od 20 stycznia do 7 listopada 1943 przydzielony do Sekcji Dyspozycyjnej  Sztabu Naczelnego Wodza.

Zbigniew S. Siemaszko – Ośrodek Cichociemnych Łącznościowców
Anstruther – Auchtertool – Polmont
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Wojciech Markiewicz – Niezwykłe życie cichociemnego Przybylika
w:  Polityka nr 8 (3199) 20 – 26 lutego 2019 r., s. 55-57
Dziękujemy Autorowi, red. Wojciechowi Markiewiczowi, za życzliwe wyrażenie zgody na publikację

 

 

At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji oraz łączności. Przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 19 stycznia 1944 w Chicheley.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 października 1944 w sezonie operacyjnym „Odwet”, w operacji lotniczej „Poldek 1” (dowódca operacji: F/O Stanisław Kleybor, ekipa skoczków nr: LX), z samolotu Liberator KH-151 „S” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – W/O Henryk Jastrzębski, pilot – F/S Ludwik Skoczylas / nawigator – F/O Stanisław Kleybor / radiotelegrafista – P/O Zygmunt Nowicki / mechanik pokładowy – F/S Emil Szczerba / strzelec – F/O Józef Bednarski / despatcher – F/S Antoni Imielski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi (Włochy), zrzut na zapasową placówkę odbiorczą „Newa”, w okolicach miejscowości Tomawa, Żerechowa – Kolonia, 19 km od Piotrkowa Trybunalskiego. Razem z nim skoczyli: mjr Jerzy Emir-Hassan ps. Turek 2, ppłk. Leopold Krizar ps. Czeremosz, kpr. Aleksander Makagonow ps. Wschód, por. Bruno Nadolczak ps. Piast,  płk. Roman Rudkowski ps. Rudy. Podczas skoku wskutek nieotwarcia spadochronu, w okolicy miejscowości: Sokołów, Dziebałtów (gmina Końskie) zginął Leopold Krizar ps. Czeremosz, został tam pochowany. Skoczkowie przerzucili 528 tys. dolarów w banknotach oraz 7,2 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także 12 zasobników oraz 4 paczki.

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Stefan Przybylik: „Ogarnęło mnie dziwne uczucie. Po raz pierwszy od pięciu lat byłem znowu na polskiej ziemi, już jako żołnierz (…) Chwilę po wylądowaniu byłem sam. Przytuliłem się do tej naszej ziemi, ucałowałem ją i po prostu rozbeczałem się”

Stefan Przybylik – w: Wojciech Markiewicz – Cichociemny Przybylik, Katowice 2021, Wydawnictwo Sonia Draga, ISBN 978-83-8230-193-9, s.20.

 

Po skoku przydzielony do Podokręgu Piotrków AK, jako dowódca plutonu łączności radio (operacyjnej) 25 Pułku Piechoty Ziemi Piotrkowskiej. Od stycznia 1945 przydzielony do Komendy Głównej AK (w Częstochowie).

7 stycznia wieczorem aresztowany przez gestapo w Piotrkowie Trybunalskim. 17 stycznia wysłany koleją (w wagonie towarowym) do Radogoszczy. Uciekł podczas bombardowania transportu w miejscowości Gałkówek k/ Łodzi.

 

Kazimierz Stępień – Cichociemni na Ziemi Piotrkowskiej
w: Biuletyn informacyjny AK nr 10 (198) październik 2006, s. 39 – 43

 

 

After the War

Pozostał w konspiracji, podjął działalność w organizacji NIE oraz Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. 5 lub 6 czerwca 1945 podczas nadawania depeszy aresztowany pod fałszywym nazwiskiem Przygodzki przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Łodzi. Więziony do 4 października 1945, uniewinniony przez Wojskowy Sąd Okręgowy w Łodzi. 17 października ujawnił się w Piotrkowie Trybunalskim, wyjechał do Katowic.

W latach 1945–1947 podjął studia w Wyższym Studium Nauk Społeczno – Gospodarczych w Katowicach. Od marca 1946 referent w Centrali Zbytu Stali „Centrostal”.

W 1948 z powodu gruźlicy osiadł w Zakopanem. Od stycznia 1948 kierownik domu wczasowego FWP „Bristol”, od kwietnia 1951 intendent Sanatorium Torakochirurgicznego, następnie kierownik w Sanatorium Profilaktycznym „Diana”. Od maja 1954 zastępca dyrektora ds. ekonomicznych w Specjalistycznym Zespole Rehabilitacyjno-Ortopedycznym dla Dzieci i Młodzieży. Z początkiem 1980 przeszedł na emeryturę. Do lutego 1986 pracował jako st. referent ds. technicznych w Zespole Opieki Zdrowotnej.

Od 1948 w zainteresowaniu Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Zakopanem, od 1954 w zainteresowaniu operacyjnym zakopiańskiego Urzędu Bezpieczeństwa oraz Głównego Zarządu Informacji MON. Od czerwca 1956  do lutego 1958 Wojewódzki Urząd ds. Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie prowadził przeciwko niemu sprawę ewidencyjno-obserwacyjną. Rozpracowywany przez informatorów UB: „Dudzik”, „Bogdan”, „Cegielnia”, „Wasyl”. Od grudnia 1961 do kwietnia 1964 ponownie operacyjnie obserwowany przez SB. Do sierpnia 1988 w operacyjnym zainteresowaniu Wydziału III WUSW w Nowym Sączu.

Pełnił wiele funkcji społecznych w Zakopanem: wiceprzewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej, prezesa koła ZBoWiD (1956–1958). W 1989 współzałożyciel oddziału Związku Sybiraków. Zmarł 5 grudnia 2007 w Zakopanem, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (d. wojskowy) w Warszawie, kwatera F II, rząd 8, grób 3.

Zbigniew S. Siemaszko – Cichociemni Łącznościowcy
maszynopis w zbiorach Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu

 

Krzysztof A. Tochman – Rozpracowanie cichociemnych przez komunistyczny aparat represji
w: Biuletyn informacyjny AK nr 11 (295) listopad 2014, s. 60 – 72

 

 

Promotions

• Second lieutenant – 18 października 1944
• Lieutenant
• Captain

 

 

Odznaczenia i wyróżnienia

• Virtuti Militari Silver Cross
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski 
• Cross of Valour 
• Złoty Krzyż Zasługi
• Złoty medal „Za zasługi dla obronności kraju” – decyzja MON nr 838 z 7 sierpnia 2007 (pismo Departamentu Kadr MON z 29-01-2020)

 

Commemoration

 

W 2021 red. Wojciech Markiewicz opublikował książkę pt. „Cichociemny Przybylik”, Katowice 2021, Wydawnictwo Sonia Draga, ISBN 978-83-8230-193-9..    Zobacz recenzję książki.

 

 

 

 

Family Life

Syn Pawła rolnika oraz Tekli z domu Gomułka. Zawarł związek małżeński z Marią Roszkowską (1915–2009). 

 

 

 

 

Commemoration of the Silent Unseen

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

May 15, 2005 was unveiled in the special unit - Military Unit GROM The monument is dedicated to the Silent Unseen of the Home Army. A considerable degree of the exposition in Sala Tradycji (eng. Hall of Tradition, also localized in the GROM HQ) is also focused on the lives of the Silent Unseen.

Since August 4, 1995, the unit has been named - GROM, named in honour of the Silent Unseen, paratroopers of the Home Army is Poland’s leading special-operations unit.

In 2008, the documentary "We cichociemni. Voice of the Living" (script and directed by Paweł Kędzierski).

On October 7, 2013 in Warsaw at ul. Matejko, opposite the Seym of R.P. ( parliament) the Memorial of the Cichociemni Paratroopers of the Home Army was unveiled.

In 2013, the documentary film Cichociemni was created. Fight for freedom or die ”(script and directed by Dariusz Walusiak).

In 2016, the Sejm of the Republic of Poland established the year 2016 as the Year of Silent People. The NBP issued a silver 10 zloty collector coin commemorating the 75th anniversary of the first drop of Cichociemni.

In 2017, LOT Polish Airlines placed a parachute sign and signature commemorating Cichociemni on the hull of a Boeing 787 (SP-LRG).

The Silent Unseen are a patron for many teams and scouting organizations. Many books and articles have been dedicated to their thematic.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

Sources:

• informacje własne (archiwum portalu)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (The Polish Underground Movement Study Trust, Kol.023.0226)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 4. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2011, s. 177–181. ISBN 978-83-933857-0-6.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 393. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 258–259.

 

Also see – - biographical entry on Wikipedia (in Polish)