Jerzy Kowalski – Cichociemny

Jerzy Kowalski – Cichociemny

ps.: „Baba”, „Dobnia”, „Alfa”

vel Jerzy Sołtysik, vel Wiesław Skorupa

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0155, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1969

 

ur. 10 listopada 1916 w Rudcu (powiat kobryński, obecnie Białoruś), zm. 27 stycznia 1989  w Kędzierzynie-Koźlu – porucznik saperów, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Kedywu Okręgu Lwów AK, żołnierz wyklęty, więzień NKWD, sowieckich łagrów: Workuta (1945-1955), cichociemny

Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in.  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), walki wręcz, sabotażu (STS 17, Brickendonbury Manor ), spadochronowy, walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 22 lata; w dacie skoku do Polski 26 lat

 

---

Table of Contents

• World War II
• At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen
• After the War
• Awanse i odznaczenia
• Family Life

---

 

W związku z rewolucją bolszewicką  w Rosji uciekł wraz z rodziną, zamieszkał z rodzicami w Będzinie. W latach 1918-1931 mieszkał w Sosnowcu, następnie do 1937 w pobliskich Maczkach (obecnie dzielnica Sosnowca). Uczył się w w I Państwowym Gimnazjum Męskim im. Bolesława Prusa w Sosnowcu, następnie w Gimnazjum Państwowym im. Waleriana Łukasińskiego w Dąbrowie Górniczej, w 1937 zdał egzamin dojrzałości.

Instruktor (odznaka PW II stopnia) Przysposobienia Wojskowego. Od 21 września 1937  w Szkole Podchorążych Rezerwy Saperów w Modlinie, od 3 stycznia 1938  w Szkole Podchorążych Piechoty, od 29 lipca 1938  w Szkole Podchorążych Saperów w Warszawie, po jej ukończeniu 30 sierpnia 1939  awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 września 1939.

 

 

World War II

W kampanii wrześniowej 1939 jako zastępca dowódcy plutonu saperów 4 Pułku Saperów w składzie Armii „Kraków”. Wraz z jednostką na szlaku bojowym Przemyśl – Sambor – Drohobycz – Dolina – Jezupol – Stanisławów. 21 września 1939  przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozach Lengeltoti, Nagykanizsa, Murakeresztur. 30 listopada 1939 uciekł, przez Zagrzeb (Jugosławia), Włochy dotarł do Francji. 6 grudnia 1939 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim.

Do 15 stycznia 1940 w punkcie zbornym w Paryżu, następnie mianowany aspirantem, przydzielony jako instruktor do Szkoły Podchorążych Saperów w Angers, później jako dowódca plutonu 3 batalionu saperów 3 Dywizji Piechoty.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji ewakuowany z St. Jean de Luz 21 czerwca 1940, statkiem m/s „Batory” dotarł 24 czerwca 1940 do Plymouth (Wielka Brytania). 1 lipca 1940 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim.

Od 2 lipca 1940  przydzielony do oddziału saperów w Crawford, od 7 sierpnia do 1 Batalionu Saperów w rejonie Elgin. Od 10 października 1940 w 3 Brygadzie Kadrowej Strzelców, od 18 czerwca 1942 przydzielony do Ośrodka Szkoleniowego Saperów, od 29 września do 1 kompanii saperów, następnie na półrocznym stażu w jednostkach brytyjskich, później ponownie w Centrum Wyszkolenia Saperów.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen

Wielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

Zgłosił się do służby w Kraju. Od 30 stycznia 1943 w dyspozycji Oddziału Personalnego Sztabu Naczelnego Wodza. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 31 stycznia 1943 w Audley End. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1943.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 16/17 marca 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Attic” (dowódca operacji: F/L Józef Gryglewicz, ekipa skoczków nr: XXVI), z samolotu Halifax DT-727 „K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Tadeusz Żabicki, pilot – F/S Karol Twardawa / nawigator – F/L Józef Gryglewicz / radiotelegrafista – F/S Andrzej Reiss / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Roehr / strzelec – Sgt. Stefan Miniakowski, F/S Romuald Małachowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.oo z lotniska RAF Tempsford pod Londynem, zrzut na placówkę odbiorczą „Żaba”, w okolicach miejscowości Stachlew, 12 km od Łowicza. Razem z nim skoczyli: por. Ezechiel Łoś ps. Ikwa oraz kurier ppor. Roman Litwin. Zrzucono także sześć zasobników oraz dwa bagażniki. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy po locie trwającym 12 godzin 20 minut.

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Division VI (Special) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„W dn. 16, 19, 20.III. zostały wysłane następujące loty: Lot Nr.: 45/59, PIPE, (…) 6 paczek: M 1,  M 2, M 3, M 4, PLT,  R., placówka zasadn. Bratek, zapas. Wrona, nawigator squ/ldr. Boxer, załoga brytyjska, start godz. 18.00; Lot Nr.: 46/60, ekipa ATTIC, ludzie: Baba i 2, (…) 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R.,  placówka zasadn. Żaba, zapas. Rej. 2, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 18.05; Lot Nr.: 47/61, LOCK, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R.,  placówka zasadn. Kaczka, zapas. Wrona, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.55;  19.III.43. – z awizowanych przez S.O.E. 7-9 lotów, Lot Nr.: 48/62, ekipa BEAM, ludzie: Kanarek i 2, (…) 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Mewa, zapas. Jajo, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 49/63, KEY, 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Jawor, zapas. Herb, nawigator squ/ldr Boxer, załoga brytyjska, start godz. 17.40; Lot Nr.: 50/64, KNOB, 6 paczek: M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Osa, zapas. Igła, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 17.35; 20.III. z zapowiedzianych 4 lotów, wystartowały: Lot Nr.: 52/66, GLASS, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Sokół, zapas. Gęś, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 53/67, BASIN, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Rak, zapas. Zatoka, nawigator kpt. obs. Kuźnicki, załoga polska, start godz. 17.55.

W/g relacji nawigatorów: – lot 45/59 wykonany całkowicie na plac. BRATEK,  – lot 46/60 wykonany całkowicie na plac. Żaba, – lot 47/61 wykonany całkowicie na plac. KACZKA, – lot 48/62 wykonany całkowicie na plac. Mewa, – lot 49/63 wykonany całkowicie na plac. HERB, plac. JAWOR nie dała 1944 [sygnałów świetlnych], – lot 50/64 wykonany całkowicie na plac. Narcyz, – lot 51/65 powrócił – plac. OSA i IGŁA nie dały 1944, – lot 52/66 wykonany całkowicie na plac. SOKÓŁ, – lot 53/67 zawrócił od 3-go stopnia – nawalił silnik – niedopływała oliwa (…).” (s. 166)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie. Po aklimatyzacji przydzielony do organizacji dywersyjnej Kedyw  Okręgu Lwów AK, jako zastępca kpt. Adama Brudkowskiego vel Andrzeja Kwiatkowskiego ps. Andrzej, Irena, dowódcy Kedywu Okręgu Lwów AK.

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Uczestnik wielu akcji bojowych i dywersyjnych, m.in. latem 1943  uczestniczył wraz z Cichociemnym por.  Stanisławem Kolasińskim ps. Ulewa oraz kpt. Adamem Brudkowskim ps. Andrzej w akcji na magazyn materiałów wybuchowych na Czortkowskiej Skale. Wraz z Cichociemnym mjr Janem Lechem ps. Granit w pierwszych dniach grudnia 1943 uczestniczył w nieudanej akcji odbicia uwięzionych w Rawie Ruskiej. Podczas powrotu z tej akcji zatrzymany przez patrol żandarmerii na rogatkach Lwowa, uciekł, został ostrzelany, ranny.

Instruktor szkolenia dywersyjnego, organizator zakupów broni, transportu materiałów zrzutowych, autor planu przeprowadzenia Tempest Operation na terenie Okręgu Lwów AK. Od 22 lipca 1944, podczas walk o Lwów oficer ds. zleceń specjalnych kpt. Adama Brudkowskiego ps. Andrzej, dowódcy zgrupowania Kedywu na Politechnice Lwowskiej, odwodu 5 Dywizji Piechoty AK „Dzieci Lwowskich” (szkoła św. Marii Magdaleny oraz kościół).

 

 

After the War

Po aresztowaniach 31 lipca 1944 oficerów i żołnierzy AK przez NKWD nadal w konspiracji, działał w organizacji NIE Organisation jako Wiesław Skorupa. Od początku 1945 pracował jako magazynier w piekarni, mieszkał w Lwowie przy pl. św. Zofii.

W związku z kradzieżą oleju w piekarni aresztowany 27 kwietnia 1945  pod zarzutem sabotażu, osadzony w więzieniu jako przestępca kryminalny. Rozpoznany przez agentkę NKWD Zofię Sienkiewiczową, byłą łączniczkę AK. Skazany na dziesięć lat łagrów, zesłany do Workuty.

Powrócił z zesłania do Polski  27 kwietnia 1955, zamieszkał u siostry, Anny Jałowieckiej. Od 26 maja 1955 asystent projektanta, następnie projektant, starszy projektant w Zakładach Azotowych w Kędzierzynie – Koźlu. W 1962  ukończył Technikum Mechaniczne dla Pracujących. Od 1 maja 1978 na emeryturze. Zmarł 27 stycznia 1989  w Kedzierzynie – Koźlu, pochowany na miejscowym cmentarzu komunalnym „Kuźniczki”.

 

 

Promotions

• Second lieutenant – ze starszeństwem od 1 września 1939
• aspirant – styczeń 1940
• Lieutenant – ze starszeństwem od 1 stycznia 1943

 

 

Orders and decorations

• Virtuti Militari Silver Cross

 

 

Family Life

Syn Jana oraz Emili z domu Januszewicz. W 1945 zawarł związek małżeński z Anną z domu Ryszkiewicz (1910–1989), łączniczką AK ps. „Kama”, aresztowaną podczas starań o Jego uwolnienie na pięć lat łagru w Workucie praz pięć lat zsyłki do Kraju Krasnojarskiego.

 

 

Commemoration of the Silent Unseen

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

May 15, 2005 was unveiled in the special unit - Military Unit GROM The monument is dedicated to the Silent Unseen of the Home Army. A considerable degree of the exposition in Sala Tradycji (eng. Hall of Tradition, also localized in the GROM HQ) is also focused on the lives of the Silent Unseen.

Since August 4, 1995, the unit has been named - GROM, named in honour of the Silent Unseen, paratroopers of the Home Army is Poland’s leading special-operations unit.

In 2008, the documentary "We cichociemni. Voice of the Living" (script and directed by Paweł Kędzierski).

On October 7, 2013 in Warsaw at ul. Matejko, opposite the Seym of R.P. ( parliament) the Memorial of the Cichociemni Paratroopers of the Home Army was unveiled.

In 2013, the documentary film Cichociemni was created. Fight for freedom or die ”(script and directed by Dariusz Walusiak).

In 2016, the Sejm of the Republic of Poland established the year 2016 as the Year of Silent People. The NBP issued a silver 10 zloty collector coin commemorating the 75th anniversary of the first drop of Cichociemni.

In 2017, LOT Polish Airlines placed a parachute sign and signature commemorating Cichociemni on the hull of a Boeing 787 (SP-LRG).

The Silent Unseen are a patron for many teams and scouting organizations. Many books and articles have been dedicated to their thematic.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Sources:

• informacje własne (archiwum portalu)
• teczka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza (The Polish Underground Movement Study Trust, Kol.023.0122)
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 82–83. ISBN 83-902499-5-2.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 344. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 152–153.

 

Also see – - biographical entry on Wikipedia (in Polish)