• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: sowieckie łagry

Cichociemni w łagrach

 

Cichociemni byli żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Cichociemni w łagrachSpis treści:


 

zsrr Cichociemni w łagrachOrgany represji ZSRR, głównie NKWD, pozbawiły wolności aż 122 Cichociemnych (2 SMIERSZ), w tym do sowieckich łagrów zesłano aż 83 Cichociemnych (7 dwukrotnie),  6 zamordowano. Gen. Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek był aresztowany dwukrotnie (1941, 1945), po drugim aresztowaniu zamordowany w moskiewskim więzieniu NKWD na Łubiance.
cc-wiszniowski-workuta-300x227 Cichociemni w łagrach

1949 r. – fragment listu z Workuty Cichociemnego Romana Wiszniowskiego, skan Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

Do sowieckich łagrów bezpośrednio przed II wojną światową, w trakcie wojny oraz po wojnie, według niepełnych danych zesłano 153 tys. Polaków! Wśród nich  zesłano aż 83 Cichociemnych, aż 7 dwukrotnie! Część z nich aresztowano jeszcze zanim zostali Cichociemnymi, w latach 1939 – 1941: przy próbie przekroczenia granicy z Rumunią lub po zajęciu  Kresów przez Armię Czerwoną. Odzyskiwali wolność dzięki układowi Sikorski – Majski wstępowali do Armii Andersa, zgłaszali się do służby w Kraju.
Druga fala aresztowań i zsyłek miała miejsce pod koniec wojny oraz po jej zakończeniu, wraz z przejmowaniem Polski jako obszaru sowieckiej strefy wpływów…
Wielu z Nich zadręczono na śmierć na tej nieludzkiej ziemi, podobnie jak setki tysięcy innych Polaków… Według najnowszych ustaleń, Polacy trafiali do ponad 60 obozów NKWD.  Nie zawsze wiadomo do których z nich zesłano Cichociemnych…
Nie sposób odnaleźć nawet Ich grobów – za życia byli tylko numerem w ewidencji NKWD, po śmierci chowano Ich w bezimiennych mogiłach z drewnianymi tabliczkami, na których umieszczano (inny) numer z ewidencji zmarłych. Do dzisiaj te ewidencje są tajne…

 

Cichociemni udręczeni

Wśród Cichociemnych udręczonych przez Sowietów był także syn zesłańca syberyjskiego z Tomska – Cezary Nowodworski ps. Głóg. Według relacji Kazimierza Iranka – Osmeckiego został aresztowany przez NKWD 21 września 1944, po przeprawieniu się w Warszawie (Praga) na drugi brzeg Wisły. Wg. jednej wersji rozstrzelano Go 22 września 1944, według innej więziony był w więzieniu w Odessie…

CC-prezentacja_63-300x224 Cichociemni w łagrach

Wśród Cichociemnych był także syn zesłańca syberyjskiego z Nowosybirska – Longin Jurkiewicz ps.  Mysz. Jego ojciec został skazany na dziesięć lat łagrów, od 1940 więziony pod Nowosybirskiem, zwolniony po układzie Sikorski – Majski. Jego matka wywieziona wraz z trójką najmłodszych dzieci w 1940 do Kazachstanu, po układzie Sikorski – Majski zaginęła w niewyjaśnionych okolicznościach. Jego dwaj kilkuletni bracia: Jurek oraz Zbyszek zmarli na zesłaniu w Uzbekistanie. Jego brat Adam, harcerz, aresztowany pod koniec 1940 przez NKWD w lipcu 1941 zamordowany i spalony przez NKWD w więzieniu w Tarnopolu…

Niektórzy z Cichociemnych uniknęli tragicznych konsekwencji spotkania z Sowietami, m.in. Antoni Nosek w 1939, po kapitulacji Lwowa nie poszedł na punkt zborny Sowietów, rzekomo po przepustkę na powrót do domu. Dzięki temu uniknął zamordowania w Katyniu. Adolf Pilch ps. Góra, Dolina uniknął sowieckiej niewoli, wyrywając się z sowieckiego okrążenia w 1944, Jego kolegów Sowieci wywieźli do więzienia na Łubiance (Moskwa). Kazimierz Bernaczyk oraz Bronisław Konik nie zgłosili się na zorganizowaną przez Sowietów ?odprawę? 31 lipca 1944 w gmachu przy ul. Kochanowskiego 27 oraz w pałacu Biesiadeckich we Lwowie, dzięki czemu uniknęli aresztowania.  Stanisław Sędziak nie stawił się na organizowaną przez Sowietów 17 lipca 1944 w Boguszach ?odprawę? dla oficerów AK z okręgów Wilno i Nowogródek, unikając aresztowania przez NKWD. Piotr Szewczyk ps. Czer uniknął aresztowania przez NKWD, nie stawiając się na ?odprawę? dla oficerów AK, zorganizowaną 31 lipca 1944, po której ok. 60 oficerów AK zesłano w głąb ZSRR wraz z ponad 2 tys. innych aresztowanych Polaków.

 

Pierwsza lista Cichociemnych  (z brytyjskiego archiwum SOE)
aresztowanych przez NKWD  – większość zesłano do łagrów GUŁAGU:

 

Gulag_mapa_obozow-300x206 Cichociemni w łagrachzobacz:  gulag online

 

 

Cichociemni zamordowani:

zsrr Cichociemni w łagrachAdam Krasiński ps. Szczur (1945 lub 1946) |  Aleksander Kułakowski ps. Rywal (1944) |  Cezary Nowodworski ps. Głóg (1944) |  Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek (1946) |  Czesław Rossiński ps. Kozioł (1945) |  Mieczysław Szczepański ps. Dębina (1945)

 

Cichociemni osadzeni dwukrotnie w łagrach:

zsrr Cichociemni w łagrachBronisław Konik ps. Sikora – Kandałaksza (1939 – 1941), Stalinogorsk (1944 – 1945) |  Zdzisław Luszowicz ps. Szakal –  Skola, Starobielsk (1939 – 1941), Stalinogorsk (1944 – 1945) |  Kazimierz Niepla ps. Kawka – Bieriezowsk (1940 – 1942), Norylsk (1944 – 1954) |  Tadeusz Seeman ps. Garbus – Iwdiel (1940 – 1941), Workuta, Inta, Olżeras (1944 – 1953) |  Stanisław Skowroński ps. Widelec – Swierdłowsk, Czelabińsk (1941 – 1942), Magdalinowka (1945) |  Roman Wiszniowski ps. Harcerz –  Workuta (1939 – 1941), Workuta (1947 – 1955) |  Henryk Zachmost ps. Zorza – łagry (miejsce nieznane): (1940 – 1942, 1944 – 1948)

 

 

 

Cichociemni zesłani do sowieckich łagrów oraz więzień,
aresztowani przez Sowietów, NKWD

UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków

Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca

Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie

StopieńFotoNazwisko imięPseudonimDane nt. niewoliOkres
gen. bryg.
BALUK-Stefan Cichociemni w łagrach
Bałuk StefanStarbaAresztowany przez NKWD, uciekł 1939
ppłk.
BAZALA-Leon Cichociemni w łagrach
Bazała LeonStriwiążŁagry: Charków, Diagilewo, Griazowiec 1944 - 1947
płk
BETKOWSKI-Jacek Cichociemni w łagrach
Bętkowski JacekTopór 2Łagry: Starobielsk, Kołyma 1940 - 1941
płk. pil.
BIALY-Jan Cichociemni w łagrach
Biały JanKadłubAresztowany przez NKWD, w więzieniach w Polsce 1945
por.
BUYNO-Jerzy Cichociemni w łagrach
Buyno JerzyGżegżółkaAresztowany przez NKWD po operacji "Ostra Brama", uciekł lipiec 1944
ppor.
BYSTRZYCKI-Przemyslaw Cichociemni w łagrach
Bystrzycki PrzemysławGrzbietŁagry: Panowka, Kuszmurun 1940 - 1941
ppor. łączn.
BZDAWKA-Bernard Cichociemni w łagrach
Bzdawka Bernard SiekieraŁagry: Juchnów, Ponoj, Juża 1939 - 1941
mjr sap.
CETYS-Teodor Cichociemni w łagrach
Cetys TeodorWikingŁagry: Ostaszków, Morszańsk, Brześć 1944 -1948
ppor. łączn.
CHMIELOCH-Ryszard Cichociemni w łagrach
Chmieloch RyszardBłyskawicaŁagry: 1940 - 1942
mjr
CHMIELOWSKI-Antoni Cichociemni w łagrach
Chmielowski Antoni WołkŁagry: Galimyj, Kołyma, Magadan 1945 - 1955
por.
CHYLINSKI-Eugeniusz Cichociemni w łagrach
Chyliński Eugeniusz FrezŁagry: Saratow, Kutaisi 1946 - 1954
mjr
CZAYKOWSKI-Andrzej Cichociemni w łagrach
Czaykowski Andrzej GardaŁagry: Kargopol, Archangielsk 1940 - 1941
por. łączn.
CZEPCZAK-GORECKI-Bronisław Cichociemni w łagrach
Czepczak Górecki BronisławZwijakŁagry: Mariewka, Dymitrowka 1940 - 1942
płk. piech.
EMIR-HASSAN-Jerzy Cichociemni w łagrach
Emir Hassan JerzyTurek 2Łagry: m.in. Iwdiel
Aresztowany przez NKWD
1939 - 1941
1945
ppor.
FLONT-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Flont WładysławGrandziarzAresztowany przez NKWD, więzienie w Łodzi 1945
kpt. piech.
FORTUNA-Ludwik Cichociemni w łagrach
Fortuna LudwikSiłaAresztowany przez NKWD
Łagry: Ostaszków, Morszańsk
1944 - 1946
1946 - 1948
por. łączn.
FUHRMAN-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Fuhrman KazimierzZaczepŁagry: Buchta Nachodka, Piwiek 1939 - 1941
kpt.
GAWORSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Gaworski TadeuszLawaAresztowany przez Sowietów: Lwów, Skolim 1939
ppor. łączn.
GODZIK-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Godzik Władysław SkrzatŁagry: Teguldat, Syberia 1940 - 1942
kpt. sł. zdr.
GOLARZ-Marian Cichociemni w łagrach
Golarz Teleszyński MarianGóral 2Łagry: Samarłag k. Kujbyszewa,
Pieczorłag k. Workuty
1939 - 1941
mjr kaw.
GRODZICKI-Krzysztof Cichociemni w łagrach
Grodzicki KrzysztofJabłońAresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć 1939 - 1940
ppor. lot.
HAUPTMAN-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Hauptman WładysławGapaAresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa 1945
ppor.
KALINOWSK-HECZKO-Gustaw Cichociemni w łagrach
Heczko Kalinowski GustawSkorpionAresztowany przez NKWD po operacji "Ostra Brama", uciekł lipiec 1944
ppłk.
IGLEWSKI-Antoni Cichociemni w łagrach
Iglewski AntoniPonarAresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć 1941
rtm. kaw.
IGNASZAK-Stefan Cichociemni w łagrach
Ignaszak StefanDrozdAresztowany przez NKWD pod fałszywą tożsamością, zwolniony 1939
mjr pil.
ISZKOWSKI-Jerzy Cichociemni w łagrach
Iszkowski JerzyOrczykAresztowany przez NKWD, skazany na śmierć w Lublinie 1945 - 1947
mjr piech.
JABLONSKI-Boleslaw Cichociemni w łagrach
Jabłoński BolesławKaliaAresztowany przez NKWD w Łodzi, zwolniony 1945
por. piech.
KIWER-Edward Cichociemni w łagrach
Kiwer EdwardBiegajAresztowany przez NKWD w Kielcach, uwolniony przez AK 1945
por.
KOBYLINSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Kobyliński TadeuszHienaAresztowany przez SMIERSZ, zwolniony 1944
płk. dypl. piech.
KOBYLINSKI-Waclaw Cichociemni w łagrach
Kobyliński WacławDziadAresztowany przez NKWD, Łódź, zwolniony 1945
kpt.
KOCHANSKI-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Kochański Władysław BombaŁagry: Tiemłag, łagier nr 5 MWD, Kołyma 1945 - 1955
mjr
KONIK-Bronislaw Cichociemni w łagrach
Konik Bronisław SikoraŁagry: Kandałaksza
Stalinogorsk
1939 - 1941
1944 - 1945
mjr
KOPISTO-Waclaw Cichociemni w łagrach
Kopisto WacławKraŁagry: Kołyma, Komi, Magadan, Kotłas Tajszet 1944 - 1953
mjr
KOPROWSKI-Franciszek Cichociemni w łagrach
Koprowski FranciszekDąbŁagry: Morszańsk, Ostaszków 1944 - 1948
por. łączn. lot.
KOWALIK-Edward Cichociemni w łagrach
Kowalik EdwardCiupuśAresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa 1945
por. sap.
KOWALSKI-Jerzy Cichociemni w łagrach
Kowalski JerzyBabaŁagry: Workuta 1945 - 1955
kpt. piech.
KOZLOWSKI-Julian Cichociemni w łagrach
Kozłowski JulianCichyNiewola sowiecka: Krasnojarsk, uciekł1920 - 1921
ppłk.
KRAJEWSKI-Henryk Cichociemni w łagrach
Krajewski HenrykTrzaskaAresztowany przez UB, NKWD, torturowany, skazany, uwolniony z transportu przez DSZ1944 - 1945
ppor.
KRASINSKI-Adam Cichociemni w łagrach
Krasiński AdamSzczurŁagry: Tajszet, zamordowany w OŁP nr 2 Rzeszoty 1944 - 1945 lub 1946
mjr
KRZYMOWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Krzymowski StanisławKostkaAresztowany przez UB, osadzony w więzieniu NKWD, Łódź 1945
por. łączn.
KUJAWINSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Kujawiński StanisławWodnikŁagry: Obuchowce, Kazachstan 1940 - 1942
kpt. art.
KULAKOWSKI-Aleksander Cichociemni w łagrach
Kułakowski AleksanderRywalAresztowany przez IW, przesłuchiwany przez NKWD, skazany na śmierć, rozstrzelany 1944
kpt. piech.
KWARCINSKI-Mieczyslaw Cichociemni w łagrach
Kwarciński MieczysławZiutAresztowany, prawdopodobnie wskutek prowokacji NKWD, uwolniony przez AK 1944 - 1945
kpt. łącz.
LESKIEWICZ-Marian Cichociemni w łagrach
Leśkiewicz MarianWygodaŁagry: Biełaja Glinka, Kazachstan 1940 - 1941
st. sierż.
LEWANDOWSKI-Aleksander Cichociemni w łagrach
Lewandowski AleksanderWiechlinaŁagry: Diagilewo 1944 - 1947
ppor.
LEWKO-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Lewko KazimierzPalecŁagry: Swierdłowsk 1941 - 1942
mjr lot.
LEWKOWICZ-Bronislaw Cichociemni w łagrach
Lewkowicz BronisławKursNiewola sowiecka 1939
kpt. piech.
LUSZOWICZ-Zdzislaw Cichociemni w łagrach
Luszowicz ZdzisławSzakalŁagry: Skola, Starobielsk
Stalinogorsk
1939 - 1941
1944 - 1945
mjr uzbr.
LOJKIEWICZ-Adolf Cichociemni w łagrach
Łojkiewicz AdolfRyśŁagry: Kozielsk, Grazowiec 1939 - 1941
ppłk. kaw.
LOPIANOWSKI-Narcyz Cichociemni w łagrach
Łopianowski NarcyzSarnaŁagry: Putywl, Kozielsk, Grazowiec1939 - 1941
por.
LOS-Ezechiel Cichociemni w łagrach
Łoś EzechielIkwaŁagry: Riazań, Bogorodskoje 1944 - 1947
por.
MAJEWICZ-Stefan Cichociemni w łagrach
Majewicz StefanHrubyNiewola sowiecka 1939
mjr łączn.
MAKARENKO-Anatol Cichociemni w łagrach
Makarenko AnatolTłokŁagry: Swierdłowsk1941 - 1942
ppor. łączn.
MAKAGONOW-Aleksander Cichociemni w łagrach
Makagonow Makagon AleksanderWschódŁagry1940 - 1942
mjr dypl. piech.
MALIK-Franciszek Cichociemni w łagrach
Malik FranciszekPiorun 2Łagry: Charków, Małoszujka 1939 - 1941
por. piech.
MATULA-Zbigniew Cichociemni w łagrach
Matula ZbigniewRadomyślŁagry: Kozielsk, Griazowiec 1940 - 1941
ppor. łączn.
MAZUR-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Mazur StanisławLimbaŁagry: Charków, Sorokłag 1940 - 1941
kpt. piech.
MOSTOWIEC-Marian Cichociemni w łagrach
Mostowiec MarianLisŁagry: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec1945 - 1947
płk. piech.
NADOLCZAK-Bruno Cichociemni w łagrach
Nadolczak Bruno PiastAresztowany przez NKWD, zwolniony1945
płk. piech.
NAKONIECZNIKOFF-KLUKOWSKI-Przemyslaw Cichociemni w łagrach
Nakoniecznikoff Klukowski PrzemysławKruk 2Łagry: Syberia 1945 -1955
ppor.
NIEPLA-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Niepla KazimierzKawkaŁagry: Bieriezowsk
Norylsk
1940 - 1942
1944 - 1954
kpt.
NOWACKI-Jozef Cichociemni w łagrach
Nowacki JózefHoryńŁagry: ok. Peczora, Komi 1939 - 1941
ppor. łączn.
NOWAK-Piotr Cichociemni w łagrach
Nowak PiotrOkoAresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa1945
kpt. piech.
NOWAKOWSKI-Michal Cichociemni w łagrach
Nowakowski Michał HarpunŁagry: Starobielsk, Workutłag 1940 - 1941
ppor. kaw.
NOWOBILSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Nowobilski TadeuszDzwonŁagry: Riazań, Diagilewo 1944 - 1947
kpt. art.
NOWODWORSKI-Cezary Cichociemni w łagrach
Nowodworski CezaryGłógPrawdopodobnie rozstrzelany przez NKWD 1944
gen. bryg.
OKULICKI-Leopold Cichociemni w łagrach
Okulicki LeopoldNiedźwiadekAresztowany przez NKWD, Warszawa, Moskwa
Aresztowany przez NKWD, Pruszków, Moskwa, zamordowany na Łubiance
1941
1945 - 1946
ppłk. piech.
OLSZEWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Olszewski StanisławBarŁagry: Workuta, Norylsk, Tajszet 1945 - 1955
kpt.
OSSOWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Ossowski StanisławJastrzębiec 2Łagry: Kozielsk, Griazowiec 1940 - 1941
ppor. łączn.
OSTROWINSKI-Henryk Cichociemni w łagrach
Ostrowiński HenrykSmykŁagry: Kazachstan
Aresztowany przez NKWD, uciekł
1940 - 1942
1944
ppłk.
PACZKOWSKI-Alfred Cichociemni w łagrach
Paczkowski AlfredWaniaŁagry: Diagilewo, Czerepowiec, Griazowiec 1944 - 1947
plut.
PARCZEWSKI-Jan Cichociemni w łagrach
Parczewski JanKraskaŁagry: Kazachstan 1940 - 1942
por. piech.
PENTZ-Karol Cichociemni w łagrach
Pentz KarolSkała 2Łagry: Wiedlaszcz, Uchtiżemłag1940 - 1941
por. piech.
PEREKLADOWSKI-Feliks Cichociemni w łagrach
Perekładowski FeliksPrzyjaciel 2Łagry: Kandałaksza1940 - 1941
ppor. łączn.
PESZKE-Zdzislaw Cichociemni w łagrach
Peszke ZdzisławKaszmirŁagry: Swierdłowsk 1941 - 1942
kpt. art.
PIEKARSKI-Aleksander Cichociemni w łagrach
Piekarski AleksanderTurkućŁagry: Wołkowysk, Diagilewo, Czerepowiec 1944 - 1947
por. łączn.
PIENIAK-Czeslaw Cichociemni w łagrach
Pieniak Czesław BórŁagry: Borowicze, Swierdłowsk 1944 - 1946
kpt. piech.
POKULTINIS-Alfred Cichociemni w łagrach
Pokultinis AlfredFonŁagry: Workutłag, Komi 1940 - 1941
por.
POLISZUK-Jaroslaw Cichociemni w łagrach
Poliszuk JarosławArabŁagry: Swierdłowsk 1941 - 1942
kpt.
POLONCZYK-Boleslaw Cichociemni w łagrach
Polończyk BolesławKryształŁagry: Jegolsk 1944 - 1946
mjr piech.
POSPIESZALSKI-Antoni Cichociemni w łagrach
Pospieszalski AntoniCurieAresztowany przez NKWD, przewieziony do Moskwy 1945
rtm. kaw.
PRADZYNSKI-Janusz Cichociemni w łagrach
Prądzyński Janusz TrzyNiewola sowiecka 1939
kpt. łączn.
PRZYBYLIK-Stefan Cichociemni w łagrach
Przybylik StefanGruchŁagry: Workuta, Teguldet 1939 - 1941
ppor. piech.
PSYKALA-Mieczyslaw Cichociemni w łagrach
Psykała Mieczysław KalwadosikŁagry: Kamionka, Swierdłowsk 1944 - 1947
mjr
PUKACKI-Franciszek Cichociemni w łagrach
Pukacki Franciszek GzymsŁagry: Riazań, Griazowiec 1944 - 1948
mjr piech.
RASZPLEWICZ-Kazimierz Cichociemni w łagrach
Raszplewicz KazimierzTatar 2Łagry1939 - 1941
ppor.
ROSSINSKI-Czeslaw Cichociemni w łagrach
Rossiński CzesławKoziołAresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin 1944 - 1945
płk. pil. dypl.
RUDKOWSKI-Roman Cichociemni w łagrach
Rudkowski RomanRudyNiewola sowiecka
Aresztowany, więzienie "Taganka" (Moskwa),
Aresztowany przez SMIERSZ, Łódź
1914 - 1916
1918
1945
por. piech.
RYDZEWSKI-Lech Cichociemni w łagrach
Rydzewski LechGromŁagry: Riazań, Bogorodskoje 1944 - 1947
por. łączn.
SEEMAN-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Seeman TadeuszGarbusŁagry: Iwdiel
Workuta, Inta, Olżeras
1940 - 1941
1944 - 1953
ppor. łączn.
SIAKIEWICZ-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Siakiewicz WładysławMrukŁagry: Swierdłowsk1940 - 1942
por. piech.
SKOWRON-Marian Cichociemni w łagrach
Skowron MarianOlcha 2Łagry: Kozielsk, Griazowiec 1939 - 1941
ppor. łączn.
SKOWRONSKI-Ryszard Cichociemni w łagrach
Skowroński RyszardLechitaŁagry: Wodopad, Archangielsk 1940 - 1941
kpt.
SKOWRONSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Skowroński StanisławWidelecŁagry: Swierdłowsk, Czelabińsk,
Dwukrotnie aresztowany przez NKWD, uciekł,
Aresztowany, zesłany do pracy Magdalinowka, uciekł
1941 - 1942
1944
1945
mjr lot.
SKWIERCZYNSKI-Leopold Cichociemni w łagrach
Skwierczyński LeopoldAktorAresztowany przez NKWD w Krakowie, zwolniony 1945
kpt.
SMELA-Jan Cichociemni w łagrach
Smela JanWirŁagry: Kalinin, Ostaszków, Morszańsk 1944 - 1947
por. piech.
SOKOL-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Sokół TadeuszBug 2Łagry: Jercewo, Mostowica, Onofrówka 1940 - 1941
kpt. art.
SPECYLAK-Zbigniew Cichociemni w łagrach
Specylak Skrzypecki Zbigniew Tur 2Łagry: nad rzeką Onega 1940 - 1942
płk. piech.
SPYCHALSKI-Jozef Cichociemni w łagrach
Spychalski JózefGrudzieńAresztowany przez NKWD, Białystok, Moskwa 1940 - 1942
kpt. art.
SZCZEPANSKI-Mieczyslaw Cichociemni w łagrach
Szczepański MieczysławDębinaAresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin1945
ppor. łączn.
SZTROM-Jerzy Cichociemni w łagrach
Sztrom JerzyPilnikŁagry1940 - 1942
ppłk.
SZYDLOWSKI-Adam Cichociemni w łagrach
Szydłowski AdamPoleszukŁagry: Ostaszków, Kalinin, Morszańsk1944 - 1947
ppłk. dypl.
SCIEGIENNY-Wincenty Cichociemni w łagrach
Ściegienny WincentyLasAresztowany przez NKWD, Białystok, Warszawa, zwolniony1945
sierż. łączn.
SLIWA-Kazimierz-e1461497024533 Cichociemni w łagrach
Śliwa KazimierzStrażakŁagry: Fiediakowo1940
ppor.
SMIETANKO-Wladyslaw Cichociemni w łagrach
Śmietanko WładysławCyprŁagry1940 - 1941
kpt. piech.
TROJANOWSKI-Czeslaw Cichociemni w łagrach
Trojanowski CzesławLitwosŁagry1941
mjr piech.
TRONDOWSKI-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Trondowski StanisławGrzmot 2Łagry: Riazań, Dubrowłag 1945 - 1956
mjr kaw.
UKLANSKI-Witold Cichociemni w łagrach
Uklański WitoldHeroldŁagry: Kozielsk, Griazowiec 1940 - 1941
kpt. sap.
WALTER-Jan Cichociemni w łagrach
Walter JanCyrkielŁagry: Jegolsk, Swierdłowsk 1944 - 1947
kpt. piech.
WARUSZYNSKI-Zbigniew Cichociemni w łagrach
Waruszyński ZbigniewDewajtis 2Łagry: Starobielsk, Nachodka, Magadan, Duskania 1940 - 1941
por. kaw.
WHITEHEAD-Alfred Cichociemni w łagrach
Whitehead AlfredDolina 2Łagry: Riazań1944 - 1947
por. piech.
WIACEK-Jan Cichociemni w łagrach
Wiącek WiktorKanarekŁagry: Juża 1939
por. sap.
WIECHULA-Ludwik Cichociemni w łagrach
Wiechuła LudwikJeleńAresztowany przez NKWD, Kielce, uwolniony przez AK 1945
mjr sap.
WIERZEJSKI-Tomasz Cichociemni w łagrach
Wierzejski TomaszZgoda 2Łagry 1939 - 1942
kpt.
WILCZEWSKI-Michal Cichociemni w łagrach
Wilczewski MichałUszkaPrzy próbie aresztowania przez NKWD popełnił samobójstwo1945
kpt.
WINTER-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Winter StanisławStanleyAresztowany przez GZI, skazany na śmierć, zamordowany przez NKWD Poznań1945
por.
WISZNIOWSKI-Roman Cichociemni w łagrach
Wiszniowski RomanHarcerzŁagry: Workuta
Aresztowany przez NKGB, łagry: Workuta
1939 - 1941
1945 - 1955
kpt. łączn. cw
ZACHMOST-Henryk Cichociemni w łagrach
Zachmost Henryk ZorzaŁagry
Łagry
1940 - 1942
1944 - 1948
ppor. łączn.
ZAPOTOCZNY-Stanislaw Cichociemni w łagrach
Zapotoczny StanisławPłomieńŁagry: Semipałatyńsk 1940 - 1942
por.
ZYGA-Ryszard Cichociemni w łagrach
Zyga RyszardLelumŁagry: Charków, Nachodka, Magadan 1940 - 1942
por. łączn.
ZAKOWICZ-Jozef Cichociemni w łagrach
Żakowicz JózefTabuŁagry1940 - 1942
ppor.
ZELECHOWSKI-Tadeusz Cichociemni w łagrach
Żelechowski TadeuszRingWięzienie: Drohobycz, Kijów, Gorki
Uciekł podczas próby aresztowana przez NKWD
Aresztowany przez NKWD uciekł
1940 - 1941
1944
1945

Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł, m.in. bazy danych zesłańców – indeks represjonowanych, powstałej dzięki pracy Ośrodka Karta (obecnie prowadzonego przez IPN). Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.

 

zolnierze-zeslani-do-zsrr-1024x625 Cichociemni w łagrach

Jedna z pierwszych list polskich żołnierzy wywiezionych do łagrów
skan: Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

 

 

Cichociemni aresztowani przez NKWD, SMIERSZ
w większości zesłani do łagrów ZSRR:

 

barak-gulag-300x225 Cichociemni w łagrach

Rekonstrukcja baraku mieszkalnego GUŁagu. Muzeum Okupacji Ryga, 2011, Foto: Marcin Szala/Wikimedia Commons/CC BY-SA 3.0

zsrr Cichociemni w łagrachStefan Bałuk ps. Starba| Leon Bazała  ps. Striwiąż | Jacek Bętkowski ps. Topór | Jan Biały ps. Kadłub | Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet | Bernard Bzdawka ps. Siekiera | Teodor Cetys ps. Wiking | Ryszard Chmieloch ps. Błyskawica | Antoni Chmielowski ps. Wołk | Eugeniusz Chyliński ps. Frez | Andrzej Czaykowski ps. Garda | Bronisław Czepczak-Górecki ps. Zwijak | Jerzy Emir-Hassan ps. Turek 2 | Władysław Flont ps. Grandziarz | Ludwik Fortuna ps. Siła | Kazimierz Fuhrman ps. Zaczep |  Adolf Gałacki ps. Maszop |  Tadeusz Gaworski ps. Lawa | Władysław Godzik ps. Skrzat | Marian Golarz-Teleszyński ps. Góral 2 | Krzysztof Grodzicki ps. Jabłoń | Władysław Hauptman ps. Gapa | Antoni Iglewski ps. Ponar | Stefan Ignaszak ps. Drozd | Jerzy Iszkowski ps. Orczyk | Bolesław Jabłoński ps. Kalia | Edward Kiwer ps. Biegaj | Władysław Kochański ps. Bomba | Bronisław Konik ps. Sikora (dwukrotnie) | Wacław Kopisto ps. Kra | Franciszek Koprowski ps. Dąb | Edward Kowalik ps. Ciupuś | Jerzy Kowalski ps. Baba | Henryk Krajewski ps. Trzaska | Adam Krasiński ps. Szczur | Stanisław Kujawiński ps. Wodnik (dwukrotnie) | Aleksander Kułakowski ps. Rywal | Marian Leśkiewicz ps. Wygoda | Aleksander Lewandowski ps. Wiechlina | Kazimierz Lewko ps. Palec | Bronisław Lewkowicz ps. Kurs | Zdzisław Luszowicz ps. Szakal (dwukrotnie) | Adolf Łojkiewicz ps. Ryś | Narcyz Łopianowski ps. Sarna |  Ezechiel Łoś ps. Kawa | Stefan Majewicz ps. Hruby | Aleksander Makagonow ps. Wschód | Anatol Makarenko ps. Tłok | Franciszek Malik ps. Piorun 2 | Zbigniew Matula ps. Radomyśl |  Stanisław Mazur ps. Limba| droga-smierci-300x209 Cichociemni w łagrach Marian Mostowiec ps. Lis |  Bruno Nadolczak ps. Piast | Przemysław Nakoniecznikoff-Klukowski ps. Kruk 2 | Kazimierz Niepla ps. Kawka (dwukrotnie) | Józef Nowacki ps. Horyń | Piotr Nowak ps. Oko | Michał Nowakowski ps. Harpun | Tadeusz  Nowobilski ps. Dzwon |  Cezary Nowodworski ps. Głóg | Leopold Okulicki ps. Niedźwiadek (dwukrotnie) | Stanisław Olszewski ps. Bar | Stanisław Ossowski ps. Jastrzębiec 2 | Henryk Ostrowiński ps. Smyk | Alfred Paczkowski ps. Wania | Jan Parczewski ps. Kraska | Karol Pentz ps. Skała 2 | Feliks Perekładowski ps. Przyjaciel 2 | Zdzisław Peszke ps. Kaszmir |  Czesław Pieniak ps. Bór | Jarosław Poliszuk ps. Arab |  Alfred Pokultinis ps. Fon | Bolesław Polończyk ps. Kryształ (dwukrotnie) | Antoni Pospieszalski ps. Curie | Janusz Prądzyński ps. Trzy | Stefan Przybylik ps. Gruch | Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik | Franciszek Pukacki ps. Gzyms | Kazimierz Raszplewicz ps. Tatar 2 | Czesław Rossiński ps. Kozioł | Roman Rudkowski ps. Rudy | Lech Rydzewski ps. Grom | Tadeusz Seeman ps. Garbus (dwukrotnie) | Władysław Siakiewicz ps. Mruk | Marian Skowron ps. Olcha 2 | Ryszard Skowroński ps. Lechita | Stanisław Skowroński ps. Widelec (dwukrotnie) | Leopold Skwierczyński ps. Aktor |  Jan Smela ps. Wir | Tadeusz Sokół ps. Bug 2 | Zbigniew Specylak ps. Tur | Józef Spychalski ps. Grudzień | Mieczysław Szczepański ps. Dębina |  Jerzy Sztrom ps. Pilnik | Adam Szydłowski ps. Poleszuk | Wincenty Ściegienny ps. Las  | Kazimierz Śliwa ps. Strażak | Władysław Śmietanko ps. Cypr | Czesław Trojanowski ps. Litwos | Stanisław Trondowski ps. Grzmot 2 | Witold Uklański ps. Herod | Jan Walter ps. Cyrkiel | Zbigniew Waruszyński ps. Dewajtis 2 | Alfred Whitehead ps. Dolina 2 | Wiktor Wiącek ps. Kanarek | Ludwik Wiechuła ps. Jeleń | Tomasz Wierzejski ps. Zgoda 2 |  Michał Wilczewski ps. Uszka | Stanisław Winter ps. Stanley |  Roman Wiszniowski ps. Harcerz (dwukrotnie) | Henryk Zachmost ps. Zorza (dwukrotnie) | Stanisław Zapotoczny ps. Płomień | Ryszard Zyga ps. Lelum | Franciszek Żaak ps. Mamka | Józef Żakowicz ps. Tabu | Tadeusz Żelechowski ps. Ring |

 

skan1246-300x236 Cichociemni w łagrach skan1247-300x237 Cichociemni w łagrach skan12481-300x240 Cichociemni w łagrach

Jedna z pierwszych list polskich żołnierzy wywiezionych do łagrów, skan: Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

 

Wzruszający list z 1941, napisany przez 19 polskich rodzin wywiezionych do obwodu archangielskiego w 1930
skan Fundacja dla Demokracji, w zbiorach JW GROM

 

Niemieckie obozy i sowieckie łagry

Niemieckie obozy i sowieckie łagry
w: Biuletyn IPN, kwiecień 2009, nr 4 (99)

 

dr Marciniak Wojciech Franciszek (UŁ) – Problematyka pracy w łagrach na Kołymie w relacjach polskich więźniów
w: Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2008. Referaty, Warszawa 2009, s. 80?89

 

 

Inicjatywy badawcze
cc-zeslani-1024x934 Cichociemni w łagrach

plansza z wystawy w projekcie „Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód” prof. Krzysztofa Heyke oraz Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

 

Wiedza, jaką dysponujemy na temat Cichociemnych zesłanych w głąb byłego ZSRR jest bardzo nikła. Aby to zmienić, pionierski projekt ?Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód? w 2018 podjęli: prof. zw. dr hab. Krzysztof Hejke z Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr Bogdan Rowiński, prezes Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.

odznaka-NKWD-245x350 Cichociemni w łagrachLosy 94 Cichociemnych zesłanych w głąb ZSRR  [wg. ustaleń naszego portalu prof. Hejke się myli, „w głąb ZSRR” tj. do łagrów zesłano 83 Cichociemnych] do dziś niezbadane. Używani jako niewolnicza siła robocza, zamiast nazwisk zaopatrzeni jedynie w numery namalowane na roboczych drelichach, pracowali Oni do kresu sił w najcięższych kopalniach wraz z milionami innych Bezimiennych, za życia pozbawionych wszystkiego co ludzie, a po śmierci chowanych w cichych mogiłach z drewnianymi tabliczkami z zachowaniem szczególnej uwagi, aby zmienić ich numery obozowe na numery z kartoteki umarłych, pod którymi byli chowani… – pisze prof. Krzysztof Hejke.

Pierwsze efekty działań w projekcie zaprezentowano na wystawach w Warszawie i Krakowie oraz na spotkaniu 9 stycznia 2018 w Auli Małej Audytorium Maximum na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po naszej weryfikacji okazało się, że Cichociemni wskazywani przez prof. Hejke jako „zesłani w głąb ZSRR” to oprócz faktycznie zesłanych do łagrów także Cichociemni aresztowani przez NKWD, niektórzy byli więzieni w Polsce, niektórzy w Moskwie, niektórzy uciekli, niektórych rozstrzelano, zatem żadnego z Nich nie można uznać jako „zesłanego w głąb ZSRR”. Lista Cichociemnych – zesłanych do łagrów, aresztowanych oraz w niewoli sowieckiej w wykazie powyżej, w stałej aktualizacji, zwłaszcza ustalam miejsca zesłań Cichociemnych.

Fundacja dla Demokracji podejmuje działania, aby przybliżyć te nieznane karty naszej tragicznej historii. Udało nam się m.in. sporządzić unikalny wykaz  Cichociemnych represjonowanych przez NKWD i inne sowieckie organy represji, a także w oparciu o publikacje, relacje, wspomnienia, dane ośrodka „Karta” ustalić miejsca zesłania kilkunastu Cichociemnych (patrz powyżej). 

 

Wystawa – ?Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód?:

 

zobacz:

 

Zobacz także:

 

Polecamy publikacje:

 

 

 

Źródła:
  • informacje własne
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. I. FKM Oleśnica, ISBN 83-902499-0-1
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. II. ABRES Rzeszów, ISBN 83-902499-5-2
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. III. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, ISBN 83-910535-4-7
  • Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. IV. OS Ostoja, Zwierzyniec – Rzeszów, 978-83-933857-0-6
  • baza danych zesłańców – indeks represjonowanych

 

Bolesław Polończyk – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Bolesław Polończyk - Cichociemnyps.: „Kryształ”, „Porfir”

Bolesław Jan Polończyk  vel Bolesław Jan Górka

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0152

 

Polonczyk-Boleslaw-KOL_023_0221-1-183x250 Bolesław Polończyk - Cichociemny

kpt Bolesław Polończyk

AK-opaska-300x201 Bolesław Polończyk - Cichociemnyur. 8 września 1906 w Dobczycach, zm. 29 lutego 1996 w Myślenicach – kapitan, inżynier górniczy, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, Armii Krajowej, zastępca kierownika Oddziału III Komendy Okręgu Lublin AK, kierownik komórki odbioru zrzutów Okręgu Lublin AK, więzień NKWD,  sowieckich  Jegolsk (1944-1946), cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski; szkolenia (kursy): m.in. ppanc. (Granville), dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), sabotażu przemysłowego, kolejowego  (STS 17, Brickendonbury Manor), angielskie prawo jazdy (motocyklowe), walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 32 lata; w dacie skoku do Polski 37 lat. Syn rolnika

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Bolesław Polończyk - CichociemnySpis treści:


 

odznaka-Szk-Podchor-Kawal-Grudziadz-213x250 Bolesław Polończyk - CichociemnyDo 1925 mieszkał w Dobczycach, uczył się w szkole powszechnej, następnie zamieszkał w Krakowie, uczył się w gimnazjum w Myślenicach. W 1925 podjął studia w Akademii Górniczej w Krakowie, 3 lutego 1930 obronił dyplom inżyniera górnictwa. Interesował się motoryzacją, uprawiał narciarstwo. wioślarstwo, tenisa, jazdę konną. Pasjonował się motoryzacją.

Od 15 sierpnia 1931 w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu, po jej ukończeniu w 1932 awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1934. Od 1932 sztygar, następnie technik strzelniczy, technik wentylacyjny, technik strzałowy, nadsztygar, asystent kierownika oraz kierownik w kopalni „Donnersmarck” w Chwałowicach (obecnie Rybnik).

 

 

II wojna światowa
08_camp-Coetquidian-Francja-1939-241x300 Bolesław Polończyk - Cichociemny

Camp Coetquidian

camp-Coetquidian-300x198 Bolesław Polończyk - Cichociemny24 sierpnia 1939 zmobilizowany, przydzielony do 5 Pułku Strzelców Konnych w Dębicy. W kampanii wrześniowej 1939 jako dowódca plutonu zwiadu 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Po agresji Sowietów na Polskę, schwytany w Rohatynie, osadzony w sowieckiej niewoli.

Uciekł, przez Przemyśl, Stanisławów, wieś Zatłucze – Śniatyn przedostał się do Rumunii. Przekroczył granicę 20 października 1939, internowany w Bacău. 14 listopada uciekł, statkiem m/s Pułaski z portu w Pireusie dotarł 10 grudnia 1939 do Marsylii (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, od grudnia 1939 w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Coëtquidan, następnie uczestnik szkolenia przeciwpancernego w Pléneuf-Val-André.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

1-SBS-papet-spadoch--190x250 Bolesław Polończyk - CichociemnyPo upadku Francji ewakuowany z portu Bordeaux, 26 czerwca 1940 dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Od listopada 1940 przydzielony do 3 Dywizjonu Pociągów Pancernych, w składzie pociągu „B”, patrolującego szlak Manchester – Edynburg.

Później przydzielony do 1 Brygady Szkolnej, następnie 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 20 marca 1941.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Bolesław Polończyk - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Bolesław Polończyk - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Bolesław Polończyk - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji (m.in. w Audley End), przydzielony do Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 31 stycznia 1943 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. 

Tempsford-300x222 Bolesław Polończyk - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 9/10 września 1943 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Neon 4” (dowódca operacji: S/L Stanisław Król, ekipa skoczków nr: XXIX), z samolotu Halifax JD-171 „P” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – W/O Stanisław Kłosowski, pilot – W/O Wincenty Mąka / nawigator – S/L Stanisław Król / radiotelegrafista – W/O Henryk Ptasiewicz / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Masłoń / strzelec – F/S Janusz Barcz / despatcher – W/O Józef Chodyra). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 18.15 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Solnica” 107 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Osowiec, Podkowa Leśna, 7 km na południe od stacji kolejowej Grodzisk Mazowiecki. Wcześniejszy lot do Polski (operacja „Flax”), w nocy z 2 na 3 kwietnia 1943 nie powiódł się, z powodu awarii silnika samolot musiał zawrócić. Razem z nim skoczyli: ppor. Fryderyk Serafiński ps. Drabina oraz kpt. Elżbieta Zawacka ps. Zo. Skoczkowie przerzucili 252 tys. dolarów w banknotach oraz 100 tys. marek na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników i jedną paczkę. W drodze na zrzutowisko samolot został ostrzelany nad Danią przez niemiecką artylerie przeciwlotniczą, w drodze powrotnej zaatakowały go dwa niemieckie myśliwce – Messerschmitt’y. Podziurawiony Halifax, na resztkach paliwa, szczęśliwie powrócił jednak na tajne lotnisko RAF Tempsford.

 

Mechanik pokładowy Stanisław Masłoń: „Parę minut przed startem przyjechała limuzyna ze (…) skoczkami, w tym jedna kobieta, piękna blondynka. Cichociemni zajęli swoje miejsce i o godz. 18.15 nastąpił start (…) Mijaliśmy snem pogrążone wioski i miasteczka, aż dotarliśmy do miejsca placówki. Trzy światełka w trójkącie, wymiana sygnałów i przelot z zrzutami, najpierw skoczków, a za drugim zasobniki. Zadanie wykonane, ostry skręt na kurs do Anglii (…).

Trasa powrotna biegła przez Danię i tu rozpoczęły się kłopoty. Zostaliśmy zaatakowani przez dwa myśliwca (…) Strzelali jak do kaczki, pociski przeszywały kadłub i płaty skrzydeł, które miały dźwięk, jakby ktoś rzucał garściami grochu o ścianę. Lecieliśmy na resztkach paliwa i trzeba było przełączyć na zapasowe zbiorniki, by silniki nie przestały równo grać, co zrobiłem z dużym trudem, bo samolotem rzucało a zawory były umieszczone za tylnym wzmocnieniem skrzydeł. (…) Naszym ocaleniem były małe chmurki, umiejętność pilota i duża doza szczęścia. (…) Z trudnością dowlekliśmy się do bazy w Tempsford (…)”.

Masłoń, „Królewska załoga”, Jednodniówka, XV Zjazd Lotników, 1984, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 86

 

Elżbieta Zawacka: „(…) Nad Danią nasz Halifax został ostrzelany przez niemiecką artylerię przeciwlotniczą. Od wybrzeży szwedzkich zeszliśmy na wysokość około 300 metrów przelatując dawniejszą granicę Polski. Pod nami była wstęga Wisły, która miała nas doprowadzić do miejsca zrzutu. Wkrótce samolot zatoczył łuk, szukając świateł na polanie. Było nas troje „ptaszków”. Jako jedyna kobieta miałam skakać pierwsza. Otworzono klapę w podłodze, nad którą usiadłam oczekując rozkazu. Równocześnie z okrzykiem sierżanta: Go! zsunęłam się w ciemność. Po kilku sekundach, silne szarpnięcie i ujrzałam nad sobą olbrzymią czaszę spadochronu. Opadałam powoli w dół i wkrótce dotknęłam stopami polskiej ziemi. W ciemności słychać było głosy biegnących żołnierzy placówki AK. Dowódca (przyjętym zwyczajem) chwytał w objęcia ludzi stamtąd. Ściskając mnie odskoczył nagle z okrzykiem – Kobieta!”

Kopf, „Zi”, Kobieta i życie 1981 nr 31, w: Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6, s. 86-87

 

Jan-Jazwinski-251x350 Bolesław Polończyk - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Bolesław Polończyk - CichociemnyDn. 9.IX. wszedł w życie Plan Startu – wariant 7 lotów – to zn. na wszystkie placówki przyjęte przez Air Min. na dzień 9.IX.43. Plan ten jest następujący: – op. Nr. 53/76, Neon 1 – (3-6-1), plac. odb. GARNEK lub SITO, nawig. kpt. ZBUCKI, op. Nr. 54/77, Neon 4 – (3-6-1), plac. odb. Solnica lub Latarnia II, nawig. mjr KRÓL, – op. Nr. 58/78, FLAT 1 – (0-6-6), plac. odb. KILIM lub SERWETKA, nawig. por. FREYER, – op.  Nr. 59/79, FLAT 2 – (0-6-6), plac. odb. Lichtarz lub Łuczywo, nawig. por. KRYWDA. – op. Nr. 60/80, FLAT 6 –  (0-6-6), plac. odb. Bast. RYGIEL lub Klamka, nawig. kpt. KUŹMICKI, – op.  Nr. 61/81, FLAT 7 – (0-6-6), plac. odb. Bast. RYGIEL lub Klamka, nawig. por. MALINOWSKI, – op. Nr. 62/82, FLAT 8 –  (0-6-6), plac. odb. POKRYWA lub OBRAZ, nawig. kpt. Gębik.

W czasie od godz. 18.05 do godz. 18.43 wystartowały wszystkie loty, za wyjątkiem lotu Nr. 61/81 – nawalili mnechanicy bryt. – za późno przygotowali samolot. W ten sposób zostal niewykorzystany Bast. RYGIEL. Dn. 10.IX. Wynik operacji: – wykonano loty Nr. 54/76, 58/78, 59/79 i 62/92. – na plac. odb. zasadn. SOLNICA, KILIM, LICHTARZ i POKRYWA. – zawrócił z drogi lot Nr. 60/80 – rozbity zbiornik z benzyną – z konwoju na Baltyk o lot Nr. 53/76 – nawigator skalkulował, że braknie mu czasu na powrót w nocy. (…) W ekipie Neon 1 przerzuceni zostali skoczkowie: Kryształ, Drabina i Zofja (1-sza kobieta – skoczek). Pieniądze – dol. am. 252000, rmk. 100000. .” (s. 191)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

AK-opaska-300x201 Bolesław Polończyk - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, mieszkał u p. Natanson, przy ul. Marszałkowskiej 92/4 oraz u p. Różyckich na Mokotowie. Po aklimatyzacji przydzielony do Okręgu Lublin AK jako zastępca kierownika Oddziału III Komendy Okręgu Lublin AK oraz kierownik komórki odbioru zrzutów. Oficjalnie urzędnik Polskiego Monopolu Tytoniowego, konspiracyjnie m.in. kontrolował magazyny broni AK w lubelskim, spotykał się z ordynatem Janem Zamoyskim.

Z dokumentów w tece personalnej wynika, iż miał na potrzeby dywersji m.in. zorganizować dostawy górniczych materiałów wybuchowych z kopalń węgla w Zagłębiu Dąbrowskim, Krakowskim i Śląskim oraz rozpoznać wielkie składnice paliw płynnych oraz głównych punktów rozdzielczych, w kilku lokalizacjach.

dr Agnieszka Polończyk (wnuczka kpt. cc. Bolesława Polończyka) – Cichociemni – dzieje elity polskiej dywersji
na kanwie życiorysu Bolesława Polończyka ps. Kryształ
w: w:  Bezpieczeństwo. Teoria i Praktyka, Kraków 2016, nr 3/2016, s. 173 – 188.

 

Elżbieta Skerska – Operacja „Neon 4”
w: Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej 2017 (nr 67), s. 86 – 91

 

 

Po wojnie

odznaka-NKWD-245x350 Bolesław Polończyk - Cichociemny

miejsca-zeslan-Polakow-300x172 Bolesław Polończyk - Cichociemny

GUŁ-ag – mapa zesłań, pracy i straceń Polaków

Pod koniec lipca 1944 aresztowany przez NKWD w zasadzce zorganizowanej w punkcie konspiracyjnym, w „melinie” w Lublinie przy ul. Bychawskiej. Aresztowany pod fałszywym nazwiskiem Bolesław Górka, podejrzewany o przynależność do AK. Więziony w siedzibie NKWD w Lublinie przy ul. Chopina 18, następnie od 15 listopada w transporcie 896 żołnierzy AK wywieziony 26 listopada do sowieckiego łagru Jogła nr 270 (Jegolsk), 18 km od miasta Borowicze (nowogrodzka obłast), w rejonie Swierdłowska (od 1991 Jekaterynburg).

represje-sowieckie-wobec-Polakow-300x213 Bolesław Polończyk - Cichociemny

Represje sowieckie wobec Polaków źródło: pamiec.pl

W łagrze więziony m.in. z osadzonym tam Cichociemnym kpt. Janem Walterem ps. Cyrkiel. Ciężko pracował, pod nadzorem osadzonych tam więźniów – Niemców, m.in. w pralni, bunkrze ubraniowym oraz przy wyrębie lasu. Zwolniony z łagru 6 lutego 1946 w stanie skrajnego wycieńczenia.

Powrócił do Polski, zamieszkał w Warszawie u kolegi z łagru Władysława Trzcińskiego. Od 1947 m.in. kierownik oddziału planowania w kopalni „Chwałowice” (dawna kopalnia „Donnersmarck”) oraz zastępca dyrektora naczelnego ds. eksploatacji węgla w kopalni „Gliwice” w Gliwicach. W 1967 rozpracowywany przez SB w Tychach, podejrzany o „wrogą propagandę”, ujawnił się przed władzami PRL. Od 1972 na emeryturze. Zmarł 29 lutego 1996 w Myślenicach, pochowany na cmentarzu przy ul. Niepodległości, sektor 2, rząd 1 nr grobu 185.

 

 

Awanse

 

 

Odznaczenia

 

 

Życie rodzinne

Syn Jana rolnika oraz Agnieszki Lichoń. 25 listopada 1950 zawarł związek małżeński z Marią Piaskurą (1914-1992). Mieli dwoje dzieci: Małgorzatę, prawniczkę (ur. 1953) oraz Krzysztofa Piotra, mgr inż. hutnika (ur.1954).

 

Rodziny Cichociemnych o swoich Krewnych:
Józefie Zabielskim, Bolesławie Polończyku, Antonim Żychiewiczu, Romanie Wiszniowskim
Ewa Korsak, Magdalena Kowalska – Sendek „Gen Cichociemnego”
w:  Polska Zbrojna nr 6 (842) czerwiec 2016 r., s.132 -138

 

Zobacz informację o cennej inicjatywie wnuczki kpt. Bolesława Polończyka, dr Agnieszki Polończykmapa zrzutów Cichociemnych

 

Dziękuję Rodzinie kpt. cc  Bolesława Polończyka za pomoc w opracowaniu niniejszego biogramu

 

Upamiętnienie

Gliwice-pomnik-cichociemych-300x197 Bolesław Polończyk - Cichociemny26 października 2016 w Gliwicach, od strony ul. Dworcowej odsłonięto ponad dwumetrowy pomnik z granitu.

Na tablicy umieszczono napis: „Gliwiccy cichociemni, spadochroniarze Armii Krajowej, elita Polski Walczącej” oraz imiona i nazwiska: Edward Kiwer ps. Biegaj, Bolesław Polończyk ps. Kryształ, Leszek Ratajski ps. Żal, Bogusław Wolniak ps. Mięta, Antoni Żychiewicz ps. Przerwa.

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Bolesław Polończyk - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Bolesław Polończyk - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Bolesław Polończyk - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Bolesław Polończyk - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Bolesław Polończyk - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Bolesław Polończyk - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Bolesław Polończyk - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Bolesław Polończyk - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn.  Kol.023.0221
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 4, Zwierzyniec – Rzeszów, Obywatelskie Stowarzyszenie Ostoja, 2011, s. 165-168, ISBN 978-83-933857-0-6
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

1