• cichociemni@elitadywersji.org

Tag Archives: Smok

Zbigniew Twardy – Cichociemny

40_Znak-Spadochronowy-AK-187x300 Zbigniew Twardy - Cichociemnyps.: „Trzask”, „Wici”

Zbigniew Adam Twardy

vel Adam Mierzwa, vel Zygmunt Tarło

Zwykły Znak Spadochronowy nr 0084

 

37-1185-291x400 Zbigniew Twardy - Cichociemny

por. Zbigniew Twardy
ze zbiorów NAC

AK-opaska-300x201 Zbigniew Twardy - Cichociemnyur. 25 maja 1920 w Borysławiu (obecnie Ukraina), zm. 6 października 1944 w Chełmie –  porucznik artylerii, „biały kurier”, oficer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, Komendy Okręgu Wołyń AK, dowódca partyzanckiego batalionu „Błyskawica”,  cichociemny
Znajomość języków: niemiecki, angielski, rosyjski, rusiński; szkolenia (kursy): m.in.  dywersyjno – strzelecki (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowy,  walki konspiracyjnej, odprawowy (STS 43, Audley End), i in. W dniu wybuchu wojny miał 19 lat; w dacie skoku do Polski 22 lata

 


41_cc-Tobie-Ojczyzno-grupa-250x139 Zbigniew Twardy - CichociemnySpis treści:


 

Uczył się w gimnazjum w Drohobyczu, w 1939 zdał egzamin dojrzałości. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie (obecnie Ukraina).

 

 

II wojna światowa

odznaka-3-PAC-194x200 Zbigniew Twardy - CichociemnyZgłosił się jako ochotnik do wojska, od 22 sierpnia do 11 września 1939 jako obserwator na posterunku wojskowym w Drohobyczu. Działał jako tzw. biały kurier pomagał w przerzucie żołnierzy WP na Węgry.

15 marca 1940 w Latirka przekroczył granicę z Węgrami, pod koniec kwietnia dotarł do Modane (Francja). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem francuskim, przydzielony do 3 Pułku Artylerii Ciężkiej.

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji dotarł do St. Nazaire, od 23 czerwca 1940 w  Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych pod dowództwem brytyjskim. Od lipca przydzielony do 1 Pułku Artylerii Lekkiej 1 Brygady Strzelców. Od lipca do grudnia 1941 w Szkole Podchorążych Artylerii w Coupar Angus. Po jej ukończeniu do 23 września 1940 ponownie w 1 Pułku Artylerii Lekkiej.

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny
Halifax-mk3-300x225 Zbigniew Twardy - Cichociemny

Handley Page Halifax

button-zrzuty_200-150x150 Zbigniew Twardy - CichociemnyWielomiesięczny (nawet ponad roczny) proces szkolenia kandydatów na Cichociemnych składał się z czterech grup szkoleń, w każdej po kilka – kilkanaście kursów. Kandydatów szkolili w ok. 30 specjalnościach w większości polscy instruktorzy, w ok. 50 tajnych ośrodkach SOE oraz polskich. Oczywiście nie było Cichociemnego, który ukończyłby wszystkie możliwe kursy. Trzy największe grupy wyszkolonych i przerzuconych do Polski to Cichociemni ze specjalnością w dywersji (169), łączności (50) oraz wywiadzie (37). Przeszkolono i przerzucono także oficerów sztabowych (24), lotników (22), pancerniaków (11) oraz kilku specjalistów „legalizacji” (czyli fałszowania dokumentów). 

 

SZKOLENIA__20220602_115242_kolor_ozn_1000px-2-300x238 Zbigniew Twardy - Cichociemny

Uproszczony diagram rekrutacji i szkolenia Cichociemnych  (CAW sygn. II.52.359.29) UWAGA – diagram nie obejmuje wszystkich kursów ani ośrodków

Instruktor kursu odprawowego, późniejszy Cichociemny i szef wywiadu Armii Krajowej mjr / płk dypl. Kazimierz Iranek-Osmecki wspominał – „Kraj żądał przeszkolonych instruktorów, obeznanych z nowoczesnym sprzętem, jaki miał być dostarczony z Zachodu. Ponadto mieli oni być przygotowani pod względem technicznym i taktycznym do wykonywania i kierowania akcją sabotażową, dywersyjną i partyzancką. Żądano też przysłania mechaników i instruktorów radiotelegrafii, jak również oficerów wywiadowczych ze znajomością różnych działów niemieckiego wojska, lotnictwa i marynarki wojennej, ponadto oficerów sztabowych na stanowiska dowódcze. Szkolenie spadochroniarzy musiało więc się odbywać w bardzo rozległym wachlarzu rzemiosła żołnierskiego.

Przystąpiono do werbowania ochotników i wszechstronnego ich szkolenia na najrozmaitszych kursach, zależnie od przeznaczenia kandydata do danej specjalności. Każdy z ochotników musiał oczywiście ukończyć kurs spadochronowy. Ostatecznym oszlifowaniem był tzw. kurs odprawowy. Zaznajamiano na nim z warunkami panującymi w kraju, rodzajami niemieckich służb bezpieczeństwa i zasadami życia konspiracyjnego. (…)”  (Kazimierz Iranek-Osmecki, Emisariusz Antoni, Editions Spotkania, Paryż 1985, s. 159-160)

 

Tempsford-300x222 Zbigniew Twardy - Cichociemny

Lotnisko RAF, Tempsford

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ/AK 24 sierpnia 1942 w Audley End przez szefa Oddziału VI (Specjalnego), ppłk dypl. Michała Protasewicza ps. Rawa. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 24 marca 1943.

Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 24/25 marca 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Cellar” (dowódca operacji: F/L Józef Gryglewicz, ekipa skoczków nr: XXVIII), z samolotu  Halifax DT-727 „K” (138 Dywizjon RAF, załoga: pilot – F/S Karol Twardawa, pilot – F/S Tadeusz Żabicki / nawigator – F/L Józef Gryglewicz / mechanik pokładowy – Sgt. Stanisław Roehr / i in.). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 17.50 z lotniska RAF Tempsford, zrzut na placówkę odbiorczą „Smok” 962 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicach miejscowości Wola Wodyńska, Helenów, 23 km od Siedlec. Razem z nim skoczył: ppor. Eugeniusz Chyliński ps. Frez oraz kurier kpr. Aleksander Olędzki ps. Rab. Był to drugi lot tej ekipy, w poprzednim (19/20 marca) zadanie nie mogło zostać wykonane. Skoczkowie przerzucili 486 tys. dolarów w banknotach na potrzeby AK. Zrzucono także sześć zasobników oraz dwie paczki. Samolot powrócił szczęśliwie do bazy po locie trwającym 14 godzin. Skoczków podjął oddział Batalionów Chłopskich, dowodzony przez Błażeja Szostaka ps. Smukły.

 

Jan-Jazwinski-251x350 Zbigniew Twardy - CichociemnyW „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

24.III., Szef Wydz. „S” zapotrzebował w S.O.E. 7 lotów (plan startu 4-7 op). 24.III. – na zarządzonych 7 operacyj, wystartowały: Lot Nr.: 5L/68, ekipa CELLAR, (…), M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Smok, zapas. Zatoka, nawigator kpt. obs. Gryglewicz, załoga polska, start godz. 17.50; Lot Nr.: 54/69, BATH, (…) 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Osa, zapas. Igła, nawigator por. obs. Gembik, załoga polska, start godz. 17.00; Lot Nr.: 55/70, BASIN, 6 paczek: 0 1, 0 2, 0 3, 0 4, PLT, R., placówka zasadn. Jawor, nawigator por. obs. Polkowski, załoga polska, start godz. 17.05; Lot Nr.: 56/71, STONE, (…) 6 paczek: 01, 02, 03, 04, PLT, R., placówka zasadn. Jajo, nawigator squ/ldr. Boxer, załoga brytyjska, start godz. 17.10; Lot Nr.: 57/72, DORIC, 6 paczek: M 1, M 2, M 3, M 4, PLT, R., placówka zasadn. Gęś, nawigator por. obs. Wrzesień, załoga polska, start godz. 17.15; Uwaga: szósty lot – kpt. Kużmickiego – nie wystartował – nie usunięto defektu.

ozn_Dziennik-czynnosci-mjr-Jazwinskiego_600px-300x161 Zbigniew Twardy - Cichociemny25.III. – w/g relacji nawigatorów: – loty 51/68, 55/70, 56/71, 57/72 zostały wykonane na 2568 [placówki odbiorcze]. Lot 54/69 powrócił z drogi – defekt silnika.

W związku z konferencją wstępną – dla ustalenia zasadniczych założeń Planu Lotów na sezon1943/44 /23.III. O.SP. (Wydz. „S” – S.O.E.) i w związku z wyjazdem Szefa Sztabu N.W. do Armii gen. Andersa – konieczność rekrutacji kandydat. do Kraju, Szef Wydz. „S” opracował i w w/z Szefa O.SP. przedstawił Szefowi Sztabu N.W. następującą notatkę: (dn.25.III.1943) I. W związku z M-154 Dcy Armii w Kraju, zapotrzebowanie materiałowe (minimalne) wynosi: – dla wyposażenia „Ognisk Walki” – 300 zestawów, „Ośrodków Dywersji” – 40 zestawów i 25 proc. zapasu bezp. na pokrycie strat – 85 zestawów. Ogółem 425 zestawów. (…) Dla pokrycia tego zapotrzebowania potrzeba ok. – 450 lotów (…).” (s. 167-168)

Zobacz:  Oddział VI (Specjalny) – Zawartość zasobników i paczek

 

Hubert Królikowski – Zrzut na placówkę „Puchacz”. O zrzutach i placówkach odbiorczych
w powiecie siedleckim podczas II wojny światowej
w: Szkice Podlaskie 2006, nr 14 s. 71-90

 

Grzegorz Rutkowski – Udział Batalionów Chłopskich
w odbiorze zrzutów lotniczych z Zachodu na terenie okupowanej Polski
w: „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2012. Referaty”, IPN, Warszawa 2012, s. 15 – 25

 

AK-opaska-300x201 Zbigniew Twardy - CichociemnyPo skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych, następnie od kwietnia 1943 przydzielony do Komendy Okręgu Wołyń AK. Od początku lipca 1943 oficer organizacyjny w Inspektoracie Rejonowym Kowel, adiutant komendanta Obwodu Kowel – Miasto. Od stycznia 1944 dowódca partyzanckiego batalionu „Błyskawica”, utworzonego z oddziału partyzanckiego operującego w rejonie miejscowości Kowel oraz oddziałów samoobrony Zielonej, Zasmyk i Dąbrowy, później pod nazwą 3 batalionu  50 Pułku Piechoty 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK (zgrupowanie „Gromada”), liczącego ok. 400 żołnierzy.

Wolyn_ak-300x303 Zbigniew Twardy - CichociemnyUczestnik wielu bojowych akcji dywersyjnych, m.in. w nocy 29/30 stycznia 1944, wraz z oddziałami partyzanckimi:  Cichociemnych por. Michała Fijałki ps. Sokół, oraz por. Walerego Krokay ps. Siwy, a także por. Władysława Czermińskiego ps. Jastrząb oraz N.N. ps. Łuny w akcji obronnej przeciw Ukraińcom we wsi Babie pod Szczurzynem, następnie 2 lutego 1944 w ataku na wieś Budyszcze przeciwko silnym oddziałom UPA. 29 lutego 1944 ranny pod Oździatyczami, nadal dowodził batalionem. 5 marca 1944 w Świniarzynie od przedstawicieli społeczeństwa miasta Kowla przyjął proporzec dla batalionu, wraz z grupą oficerów sztabowych przyjął także defiladę batalionu.

W nocy 8/9 marca 1944 z oddziałami: Cichociemnego por. Walerego Krokay ps. Siwy oraz por. Władysława Czermińskiego ps. Jastrząb, ppor. Stanisława Kurzydłowskiego-Konarskiego ps. Jurek zlikwidował niemiecką załogę (30 ludzi) na stacji kolejowej Hołoby pod Kowlem. 10 kwietnia 1944 pod Stawkami ciężko ranny (strzaskane kości lewej nogi powyżej kolana), przetransportowany do szpitala polowego  w Lasach Mosurskich. Dzięki pomocy życzliwych Polakom Węgrów (w służbie niemieckiej) od 3 maja w obozie jeńców sowieckich w Okszowie k. Chełma. Wykupiony przez PCK, leczony w szpitalu miejskim w Chełmie przy ul Lwowskiej, m.in. przez dr Stanisława Radwańskiego. Początkowo odmówił zgody na amputację nogi z powodu gangreny, później pomimo amputacji stan zdrowia uległ pogorszeniu. 6 października 1944 zmarł, pochowany na cmentarzu miejskim w Chełmie.

 

Album Fotograficzny 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK

Album 27. WDP AK udostępniony przez inicjatora jego digitalizacji
mgr inż Grzegorza Fijałkę – syna Cichociemnego Michała Fijałki

 

Kalendarium działań 27 WDP AK

 

 

AwanseVirtuti-Militari-272x350 Zbigniew Twardy - Cichociemny

 

 

Ordery i odznaczenia

 

 

Życie rodzinnecc-Twardy-grob-300x256 Zbigniew Twardy - Cichociemny

Syn Stanisława oraz Franciszki z domu Łożańskiej. Rodziny nie założył.

 

 

Upamiętnienie

18 września 1994 Szkoła Podstawowa w Rudzie-Hucie przyjęła imię por. cc Zbigniewa Twardego ps. Trzask.

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

jw-grom-pomnik-cc-4-300x248 Zbigniew Twardy - Cichociemnyjw-grom-pomnik-cc-3-300x238 Zbigniew Twardy - CichociemnyW 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

pomnik-cc-warszawa-761x642-300x253 Zbigniew Twardy - Cichociemny

Pomnik CC w Warszawie

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

cc-boening-300x199 Zbigniew Twardy - CichociemnyW 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

cc-monety-300x157 Zbigniew Twardy - Cichociemnycc-pomnik-powazki--300x213 Zbigniew Twardy - CichociemnyW 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilkudziesięciu Cichociemnych oraz poświęcony Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

sala-tradycji-grom Zbigniew Twardy - Cichociemny

Sala Tradycji Jednostki Wojskowej GROM

button-publikacje_200-300x101 Zbigniew Twardy - Cichociemny

 

 

Źródła:
  • informacje własne (archiwum portalu)
  • Teka personalna – Oddział Specjalny Sztabu Naczelnego Wodza, w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, Kol.023.0297
  • Krzysztof Tochman – Słownik biograficzny cichociemnych, t. 2, s. 189-190, Rzeszów 1996, Abres, ISBN 83-902499-5-2
  • Kajetan Bieniecki – Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994, ISBN 83-86225-10-6
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni, Warszawa 1984, Instytut Wydawniczy Pax, ISBN 8321105378
  • Jędrzej Tucholski – Cichociemni 1941-1945. Sylwetki spadochroniarzy, Wojskowy Instytut Historyczny

 

Zobacz także biogram w Wikipedii

 

1