Idea > Armia Krajowa > Historia CC na slajdach > Łączność z Krajem > Oddział VI (Specjalny) > kpt. Jan Górski > kpt. Maciej Kalenkiewicz > inż. Tadeusz Heftman > Spadochroniarstwo polskie > gen. Stanisław Sosabowski > 1 S.Brygada Spadochronowa > Mocarstwa wobec Polski > Kalendarium
CC > Lista Cichociemnych > Cichociemni – kim byli? > Nazwa, przysięga, znak > Rekrutacja > Szkolenie > Ośrodki szkoleniowe i inne > płk Józef Hartman > Instruktorzy > Ciotki, czyli aklimatyzacja > Uzbrojenie i wyposażenie > Instrukcja
SOE > Special Operations Executive > Współpraca Polaków z SOE > Bajki o SOE > CC, IRA, chińska mafia > Inverlochy > Briggens > Largo House > Ringway > AUDLEY END > Tempsford > Campo Casale / Brindisi > Sue Ryder
ZRZUTY > Wykaz skoków CC > BAZA ZRZUTÓW DLA AK > ppłk Jan Jaźwiński > Główna Baza Przerzutowa > Zrzuty > Zrzuty 1941/42 > Zrzuty 1943/44 > Ekipy skoczków > Sezony, placówki odbiorcze > Operacje lotnicze > Projekt Zrzutowiska AK > Operacje MOST > Załogi samolotów > pilot Stanisław Kłosowski > Kociaki, czyli kurierzy > Trasy przelotów > Bazy i samoloty
316 > 316 CICHOCIEMNYCH > Walczyli o niepodległość > Cichociemni w Armii Krajowej > Cichociemni w dywersji > Cichociemni w wywiadzie > Cichociemni łącznościowcy > Cichociemni Żołnierze Wyklęci > Cichociemni wielu wrogów > CC w obozach koncentracyjnych > CC w łagrach > CC w niewoli PL > Cichociemni polegli > Kontrowersje
PW > Powstanie Warszawskie > Cichociemni w Powstaniu > Spór o Powstanie > Stanisław Tatar – zdrajca > Zrzuty dla Powstania > Produkcja broni i amunicji > Ważniejsze akcje > Grupa „Kampinos” > 1 SBS w Powstaniu > Straty Warszawy > CC – statystyki
Akcje > CC w operacjach specjalnych > Enigma > Tajna broń Hitlera – V1, V2 > Walka z gestapo > Walka z UPA > Walka z NKWD > Akcje bojowe > Zamachy > Akcja „Wieniec” > Akcja „Burza” > Operacja „Ostra Brama”
[ * ] > Pamięć o CC > Por. cc Józef Zając > Zjazdy Cichociemnych > Prekursorzy Cichociemnych > Nie tylko CC… > JW GROM > Służba Ochrony Państwa > Okradanie Cichociemnych > Akcja Kontynentalna > Józef Retinger > Upamiętnienie > Zbiory
*** > Dziękujemy > Spis treści portalu > Fałszerze historii > Wykaz publikacji nt. CC > Recenzje > Projekt Cichociemni > Informacja o realizacji Projektu > Wesprzyj Projekt > Digitalizacja w JW GROM > Aktualności > Miejscowości
Spis wpisów – patrz aktualności
Spis baz danych – patrz bazy danych
BIOGRAMY CICHOCIEMNYCH – patrz 316 Cichociemnych
Spis recenzji książek i artykułów – patrz recenzje
ogółem 489 stron:
Artykuły dotyczą wszystkich kwestii związanych z głównym zagadnieniem tematycznym portalu, które nie są ujęte odrębnie, jako kluczowe zagadnienia cząstkowe, m.in. przeprowadzonej digitalizacji w JW GROM, podejmowanych inicjatyw, ale także kluczowych informacji dot. Cichociemnych, recenzji publikacji itp..
Spis treści:
Kiedy doszedłem do siebie (trochę to trwało) poprawiłem niektóre wpisy Wikipedystów (na szczęście mnie potem nie „poprawiono”), w tym hasło główne w tym temacie – Special Operations Executive
Bez odpowiedzi pozostaje jednak pytanie, jakimi motywami kierują się autorzy ahistorycznych (niezgodnych z prawdą historyczną) wywodów o „standardach SOE”, zwłaszcza zaś jakoby Cichociemni mieli działać według tych urojonych „standardów SOE”. Antypolonizmem? Polakożerstwem? Czy może tylko niechęcią do wszystkiego co rodzime (ojkofobią)? A może bezgranicznym uwielbieniem wszystkiego co angielskie (anglomanią)? Czy też zwykłą, dość powszechną ignorancją?
Tak czy inaczej wywody o „standardach SOE” to bzdura, na dodatek uwłaczająca Polakom oraz pamięci o Cichociemnych – żołnierzach Armii Krajowej w służbie specjalnej. Zaraz to wyjaśnię.
Zacznijmy od podstaw. Special Operations Executive (ang. Kierownictwo Operacji Specjalnych) – to brytyjska, ściśle tajna agencja rządowa, utworzona decyzją Winstona Churchilla z 19 lipca 1940, działająca do stycznia 1946. Dzięki niej możliwe było m.in. przeszkolenie i wysłanie do Polski Cichociemnych oraz sprzętu, broni i uzbrojenia dla Armii Krajowej. Zadania tej brytyjskiej agencji definiowała tzw. Karta SOE, uchwalona przez brytyjski Gabinet Wojenny 22 lipca 1940. Dokument ten do dzisiaj jest tajny.
W przestrzeni publicznej funkcjonuje uproszczona wersja polecenia brytyjskiego premiera Winstona Churchilla – agenci SOE mieli „podpalić Europę”. Zadaniem SOE było głównie prowadzenie dywersji, sabotażu, operacji specjalnych, koordynacja działań politycznych i propagandowych oraz wspieranie ruchu oporu w okupowanych przez hitlerowców podczas II wojny światowej krajach Europy oraz w państwach Osi.
W pewnym sensie powstanie SOE wymusili… hitlerowcy, którzy jeszcze przed wybuchem II wojny światowej prowadzili z użyciem wywiadu i służb specjalnych działania dywersyjno – wywrotowe na terenach podbijanych następnie krajów. W przypadku Polski była to m.in. piąta kolumna oraz prowokacja gliwicka. Taką „niedżentelmeńską walką” miało się zajmować SOE, tyle że na użytek dobrej sprawy oraz jednak przy respektowaniu podstawowych standardów etycznych.
Jak zauważa Lynne Olson w ciekawej i rzetelnej książce pod znaczącym tytułem „Wyspa ostatniej nadziei. Anglicy, Polacy i inni”:
„od samego początku nowa agencja [SOE – przyp. RMZ] miała do czynienia z przytłaczającą liczbą problemów i nie najmniej istotny z nich był fakt, że większość organizujących ją oficjeli nie miała najmniejszego pojęcia co robią” (s. 186).
Spowodowane to było głównie doborem ludzi do kierownictwa SOE – jak podkreśla Olson, wywodzili się oni z brytyjskiej śmietanki towarzyskiej, z elitarnych brytyjskich szkół, zwłaszcza z Eton, całe życie żyli pod kloszem i nie mieli bladego pojęcia o realnym życiu, zwłaszcza pod niemiecką okupacją. Na dodatek rekrutowali do pracy w SOE… prawników, bankowców i biznesmenów…
Jak pisze Olson – Colin Gubbins pierwszy dyrektor SOE ds. operacyjnych i szkoleniowych, „był anomalią w agencji ze względu na swe wojskowe doświadczenie (…) śmiały, otwarty umysł, był oczytany, wiele podróżował i mówił płynnie dwoma obcymi językami” (po niemiecku i francusku, znał też trochę polski). Krótko mówiąc SOE kierowali, nie mający pojęcia o tej robocie, amatorzy z wyższych sfer: sir Frank Nelson (sierpień 1940 – maj 1942) oraz sir Charles Hambro (maj 1942 – wrzesień 1943).
Dopiero od września 1943 (do końca, czyli do stycznia 1946) kierownictwo SOE objął bryg. Colin McVean Gubbins. Jak wspomina mjr. Peter Wilkinson, oficer SOE w Sekcji Force-139 (Polska i Czechy) – „przybycie Gubbinsa oznaczało, że SOE dostało profesjonalny kręgosłup” (Roderick Bailey, „Tajna wojna. Historia operacji specjalnych podczas II wojny światowej”, s.38).
Gubbinsa, oprócz wojskowego profesjonalizmu oraz obycia w świecie i znajomości języków (rzadkie cechy u ówczesnej brytyjskiej elity, tj. zadufanych brytyjskich wyspiarzy) wyróżniało coś jeszcze. Gubbins uczestniczył w starciach przeciwko walczącym od 1919 o niepodległość partyzantom z Irlandzkiej Armii Republikańskiej. Bezpośrednio przed wybuchem wojny napisał nawet podręcznik wojny partyzanckiej oraz usiłował zainteresować nim brytyjskie elity wojskowe.
Dopóki SOE rządzili amatorzy, dopóki nie było więc żadnych „standardów SOE”, lecz personalne gierki towarzyskie na szczytach brytyjskich władz, w tym zwłaszcza krwiożercza rywalizacja SOE z brytyjską tajną służbą MI6. Dopiero Gubbins rozpoczął tworzenie czegoś na kształt „standardów SOE”.
Krótko i rzeczowo pisze o tym Lynne Olson:
„Collin Gubbins posłużył się Polską jako wzorcem w kwestii rodzaju i zakresu działań ruchu oporu, jaki chciałby wywołać w Europie. Jak się jednak wkrótce przekonał, Polska była jednak jedyna w swoim rodzaju w swojej woli do stawiania oporu i buntowania się. Krótko po wojnie Gubbins oświadczył słuchaczom, że o ile w Europie Zachodniej szok, jakim była niemiecka okupacja, oszołomił ludzi, o tyle 'duch Polaków, zahartowanych przez wieki ucisku, pozostał niezłomny'” („Wyspa ostatniej nadziei”, s. 189).
Olson także podkreśla:
„zanim kraj upadł, polskie władze położyły fundament pod rozległą organizację zbrojnego oporu. W kraju pozostało dziewięciuset Polaków wyszkolonych w walce partyzanckiej, a w trzystu podziemnych schronach w całym kraju zmagazynowano materiały wybuchowe, granaty, karabiny i pistolety. Polska spośród wszystkich okupowanych krajów najbardziej odrzuciła kolaborację. Jej Armia Krajowa (od 14 lutego 1942 roku, wcześniej od listopada 1939 – Związek Walki Zbrojnej) – największy, najbardziej zaawansowany i najlepiej zorganizowany ruch oporu w całej Europie – nie pozostawiła żadnej wątpliwości, że oczekuje od Polaków, że przeciwstawią się Niemcom w każdy możliwy sposób – poczynając od odmawiania współpracy, a kończąc na dywersji i sabotażu” (s. 188).
Więcej info o Armii Krajowej m.in. – tutaj
Dodać należy, że rzekome „standardy SOE” nie mogły też wywodzić się z działań brytyjskich agentów MI6, którzy częściowo znaleźli się w strukturach SOE. Rzecz w tym, że domniemaną potęgę brytyjskich służb specjalnych wykreowały przed wojną… powieści szpiegowskie. Nawet Hitler bredził o „sprycie i perfidii brytyjskiej Secret Service, znanej na całym świecie”.
Lynne Olson pisze – „Mi6 (…) było pod koniec lat trzydziestych niedofinansowane, cierpiało na niedobór personelu i rozpaczliwie brakowało mu zarówno utalentowanych ludzi jak i techniki. (…) W 1935 roku, dwa lata po dojściu Hitlera do władzy, (…) całoroczny budżet agencji wynosił tyle, co roczne utrzymanie jednego brytyjskiego nauczyciela” („Wyspa” s. 165)
Było tak tragicznie, że ówczesny szef tajnych brytyjskich służb… pożyczał pieniądze od bogatych krewnych, aby utrzymać agencję… Jeszcze w 1942 roku (sic!) większość brytyjskich raportów wywiadowczych to były „duplikaty tych, które otrzymaliśmy od europejskich tajnych służb wywiadowczych” – wspominał Dawid Bruce, szef delegatury amerykańskiej agencji wywiadowczej OSS („Wyspa”, s.171)
Znów Lynne Olson i swego rodzaju „kropka nad i”:
„Polacy po rozbiorach dokonanych przez trzy sąsiednie mocarstwa – Rosję, Prusy oraz Austro-Węgry – w wyniku trwającej sto dwadzieścia pięć lat obcej okupacji stali się mistrzami konspiracyjnych działań”.
Przytacza także dwie, bardzo wymowne opinie. Współpracujący z Polakami brytyjski oficer wywiadu Douglas Doods-Parker:
„Polacy mieli najlepsze służby specjalne w Europie (…) Ponieważ mieli za sobą całe pokolenia tajnej działalności, uczyli nas wszystkich”.
Zastępca szefa amerykańskiego wywiadu wojskowego w 1942:”
[Polacy] mieli najlepszy wywiad na świecie. Jego wartość dla nas była niezrównana”. („Wyspa”, s. 174).
Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) komandor Wilfred Dunderdale: „”Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów, 22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…) Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin, wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”
W 2004 oraz w 2005 opublikowano obszerne ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej pt.”Polsko – brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej” (wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2004, 2005 ISBN 83-89115-11-5 oraz ISBN 83-89115-37-9. W 2005 roku brytyjski rząd oficjalnie potwierdził że ok. połowa tajnych raportów dla aliantów z okupowanej Europy pochodziła od Polaków…
Polski wywiad współpracował z brytyjskimi służbami: SIS/MI6, Rządową Szkołą Kodów i Szyfrów (Goverment Code and Cypher School), później o zmienionej nazwie Rządowa Agencja Łączności (Government Communications Headquarters, odpowiadającą za szyfrowaną łączność Wielkiej Brytanii i państw trzecich), Służbą Bezpieczeństwa Radiowego (Radio Security Sevice, RSS), zajmujacą się podsłuchem (poprzez nią kontaktowali się też polscy kryptolodzy) oraz z Kierownictwem Operacji Specjalnych (Special Operation Executive, SOE). O „Enigmie” chyba nie ma potrzeby pisać? Więcej info – Cichociemni w wywiadzie
SOE przerzuciło ogółem do krajów okupowanych ok. 1,8 tys. agentów oraz 10 tys. ton sprzętu (868 lotów). Do Polski w czterech sezonach operacyjnych wysłano łącznie 316 Cichociemnych oraz 28 kurierów (jeden CC oraz jeden kurier skoczyli dwukrotnie), Węgra – radiotelegrafistę oraz 4 Anglików (operacja Freston). Ponadto zrzucono 670 ton zaopatrzenia, z czego odebrano 443 tony. W tym samym czasie SOE zdecydowało o zrzuceniu do Jugosławii 76.117 ton zaopatrzenia, do Francji 10.485 ton, a do Grecji 5.796 ton… Więcej informacji – Special Operations Executive oraz tutaj
SOE ściśle współpracowało z Oddziałem VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza w przerzucaniu do okupowanej Polski ludzi – 316 Cichociemnych oraz 28 kurierów, a także zaopatrzenia dla Armii Krajowej. Nota bene, również instrukcje oraz techniki zrzutów zostały w większości przygotowane przez Polaków. Pierwszy zrzut Cichociemnych do okupowanej Polski (operacja „Adolphus”, 15/16 lutego 1941) był także pierwszym zrzutem alianckich żołnierzy na teren Europy okupowanej przez Niemców. To także przyczynek do bajek o rzekomych „standardach SOE”…
Pomimo swej początkowej nieporadności i dominującej w jego kierownictwie amatorszczyzny, SOE ma niewątpliwe zasługi dla wysiłku alianckiego podczas II wojny światowej. Ale z polskiego punktu widzenia te zasługi są znacznie mniejsze niż powinny być. We wrześniu 1941 roku SOE podpisało umowę o współpracy z… sowieckim NKWD.
Brytyjskie Foregin Office (odpowiednik polskiego MSZ – przyp. RMZ), podkreśla Hanna Świderska w publikacji w paryskiej „Kulturze”:
„nie miało ani jednego dyplomaty obznajmionego ze sprawami sowieckimi czy choć mówiącego po rosyjsku i informacje o Wielkim Aliancie czerpało ze sprawozdań sporządzanych przez Dział Badań FO (Research Department) obsadzony przez kryptokomunistów” sic! (Hanna Świderska, Z powiązań Polska – SOE – NKWD, Zeszyty Historyczne (zeszyt 12), tom 489, Biblioteka „Kultury”, Paryż: Instytut Literacki, 1995, s. 95-108).
Krótko mówiąc, alianci – głównie Brytyjczycy – zdradzili nas, amatorsko i naiwnie traktując Stalina i ulegając sowieckim agentom wpływu. Takie były wówczas ich „standardy”…
Wyraźnie różnicę między prezentowanymi podczas wojny postawami Polaków, a Brytyjczyków – nawet broniących własnej Ojczyzny – widać było w czasie tzw. bitwy o Anglię. Jak powiedział Churchill – „Jeszcze nigdy tak wielu nie zawdzięczało tak wiele tak nielicznym”. Po prostu Polacy zawsze byli „rogatym narodem”.
Reasumując – jeżeli SOE czy MI6 miały jakiekolwiek dobre „standardy” – to w większości były nimi te, których nauczyli się od nas – Polaków. Przytaczałem obszernie relacje Lynne Olson, bo polscy autorzy, zwłaszcza komentatorzy, jakoś zawsze prezentują zbędny kompleks niższości, a nie chciałem wyjść na chwalipiętę…
O kwestiach dotyczących współpracy pomiędzy brytyjskim SOE a polskim Oddziałem VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza napiszę już wkrótce. Mam nadzieję, że da się to jakoś czytać 🙂
Ryszard M. Zając
Uzupełnienie do tekstu:
Z przykrością muszę zauważyć, że bajki o SOE rozpowszechnia także (co mnie zdumiało) Fundacja im Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej. Otóż 6 kwietnia 2020 opublikowała na swoim profilu post, w którym wywodzi m.in. iż polska sekcja SOE „miała swoją łączność, swoją kadrę instruktorską oraz kanał rekrutacyjny„.
Fakty są zaś takie, że:
Cała łączność wojskowa z Polską była niezależna od SOE, podlegała Oddziałowi VI (Specjalnemu) Sztabu Naczelnego Wodza, zaś 57 radiostacji Armii Krajowej obsługiwało w Polsce 50 Cichociemnych.
Polacy mieli nie tylko własną łączność, własnych radiotelegrafistów, ale nawet własne szyfry – do 1944 nie znane Brytyjczykom – oraz… sprzęt własnej konstrukcji, tj. radiostacje typu AP konstrukcji inż Tadeusza Heftmana, produkowane w Polskich Wojskowych Warsztatach Radiowych w Stanmore.
Opowieści o tym, że SOE miało „swoją łączność” w Polsce są kłamstwem – cała łączność w okupowanej Polsce była polska. Więcej informacji – Łączność z krajem, łącznościowcy
Brytyjczycy mieli jedynie swoich komendantów administracyjnych ośrodków szkoleniowych Polaków (Cichociemnych). Kadrę instruktorską stanowili w zdecydowanej większości Polacy (z nielicznymi wyjątkami np. instruktor walki z użyciem noża z Hongkongu itp.).
Niektóre ośrodki były całkowicie polskie, np. ośrodek szkolący łącznościowców (patrz powyżej). SOE użyczała Polakom obiekty (budynki itp.); na rzecz Polaków pracowała kadra administracyjna (gospodarcza) tych ośrodków. Opowieści, że SOE „miała swoją kadrę instruktorską” szkolącą Cichociemnych sa przekłamaniem. Warto zauważyć, że nawet w brytyjskiej szkole spadochronowej w Ringway instruktorami byli w znacznej części Polacy. Pierwszym komendantem jej sekcji polskiej (zastępcą brytyjskiego komendanta ośrodka) został por. pilot Jerzy Górecki, jego zastępcą i szefem wyszkolenia spadochronowego ppor. Julian Gębołyś – obaj najlepsi instruktorzy z przedwojennego Wojskowego Ośrodka Spadochronowego w Bydgoszczy… Prawda jest taka, że dlatego Polacy mieli (jako jedyni) autonomię i bardzo dużą swobodę działania – bo SOE w większym stopniu uczyła się od nas, a nie my od SOE. Więcej informacji – szkolenie, ośrodki szkoleniowe, instruktorzy.
Cichociemni byli rekrutowani przez Polaków, oficerów Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, a niektórzy z Nich przez oficerów Oddziału II (wywiad) lub Oddziału III (lotnictwo). Polskich kurierów rekrutował polski MSZ. Opowieści o tym, że to SOE miała rzekomo „swój kanał rekrutacyjny” – są kłamstwem. Więcej informacji – rekrutacja.
Polacy – jako jedyni – mieli swoją łączność, własne szyfry, sprzęt swojej konstrukcji, sami rekrutowali Cichociemnych – którzy nie byli agentami SOE, lecz żołnierzami AK. Mieli też swój wywiad (także podlegał Oddziałowi VI SNW), który był jedynym wywiadem alianckim działającym w Polsce. Mieli też własne siatki agentów wywiadu, którzy działali w wielu krajach świata. „Polską specjalnością” – czyli terenami gdzie nie funkcjonowały inne siatki wywiadowcze aliantów – były: Polska, Niemcy, Zaolzie, Austria, okupowana część ZSRR, także Afryka Północna.
Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza ściśle współpracował z SOE, ale nie oznacza to że podlegał SOE, czy też że jego działania były działaniami SOE. Nie należy więc polskich zasług przypisywać Brytyjczykom…
Pierwszy zrzut Cichociemnych do okupowanej Polski (operacja „Adolphus”, 15/16 lutego 1941) był także pierwszym zrzutem alianckich żołnierzy na teren Europy okupowanej przez Niemców. Instrukcje oraz techniki zrzutów zostały w większości przygotowane przez Polaków. Polacy jako jedni z pierwszych zastosowali placówki odbiorcze przy zrzutach dywersyjnych. Z polskich doświadczeń korzystało później SOE przy organizowaniu zrzutów do innych krajów (Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana Kraków 1994, s. 16, ISBN 83-86225-10-6).
Dr Krzysztof Tochman w publikacji pt. „Ptaszki” i „Kociaki” tak pisze o polskiej sekcji SOE – „Głównym jej zadaniem było utrzymywanie łączności między Polakami a zainteresowanymi władzami angielskimi. Ze wszystkich narodowości, które przebywały wówczas na wyspie, tylko Polacy zachowali prawo do własnego kodu w łączności radiowej (szyfry), swoją sieć radiową, brak kontroli przesyłek, a nawet otrzymali bazy, ułatwienia treningowe i samoloty. Mieli własną służbę ekspedycji i odbioru zrzutów. Anglicy też nie nadzorowali działalności przyszłych „zrzutków” – cichociemnych, nie znając ich nazwisk, a nawet pseudonimów.” (w: Kombatant – biuletyn UdSKiOR, luty 2011, nr 2/242, s.16) Artykuł dostępny m.in.na stronie Cichociemni spadochroniarze AK
„Ingerencja SOE w sprawy polskie kończyła się na kontakcie z Oddziałem VI, który był tym samym pośrednikiem w kontaktach z Naczelnym Wodzem. Mimo swobody Polaków w tym zakresie, jednak trzeba było się liczyć również z pewną zależnością. A mianowicie Oddział VI, który miał organizować loty oraz pomoc materialną i pieniężną dla Polski, musiał współpracować w tym względzie z Anglikami, z SOE” – cytat za: Rafał Iwan, Cichociemni – rekrutacja, szkolenie i przerzut do Polski, Koło Historii: materiały Koła Naukowego Historyków Studentów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 10 (2008), Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 2008, s. 77-106, ISSN 1505-85-30. Artykuł dostępny m.in.na stronie Cichociemni spadochroniarze AK
Polacy wydatnie wsparli swoimi umiejętnościami proces szkolenia agentów SOE, a także rozwój sprzętu specjalnego: byli twórcami zapalników czasowych, zasobników towarowych, radiostacji typu AP („polish spy radio”) konstrukcji inż. Tadeusza Heftmana oraz urządzeń do szybkiej telegrafii. Siatki SOE w północno-zachodniej Europie działały w oparciu o tamtejszą Polonię.
17 polskich skoczków, agentów SOE zrzucono do Europy (poza Polskę), do Albanii, Francji, Grecji, Jugosławii oraz północnych Włoch. Jedną z najsłynniejszych agentek SOE była Krystyna Skarbek – Giżycka, która m.in. pomogła w ustaleniu daty ataku Niemiec na ZSRR.
W publicznej narracji o Cichociemnych drażnią szczególnie trzy kłamstwa:
Rzekomo uzasadnione mają być „kontrowersje co do liczby Cichociemnych”. Co znamienne, kontrowersji tych nie było, gdy żyło jeszcze kilkudziesięciu Cichociemnych. Powstały dopiero niedawno, gdy prawie wszystkich z Nich już nie ma.
Producenci tych kontrowersji wywodzą, że tym mianem należałoby nazywać także kurierów, spadochroniarzy polskich zrzucanych do innych krajów, albo kilku zrzuconych do Polski po wojnie. Według niektórych miano „Cichociemnego” należałoby… odebrać. Tym, którzy nie skoczyli na spadochronie, ale zostali przerzuceni do okupowanej Polski podczas jednej z trzech operacji „Most”…
Wszystkie te teorie wywodzą się z błędnego rozeznania – kim byli Cichociemni. Otóż byli oni żołnierzami Armii Krajowej w służbie specjalnej. Wystarczy przeczytać ze zrozumieniem przysięgę Cichociemnych, aby to zrozumieć. Do pracy i walki w okupowanej Polsce kierował ich Oddział VI (Specjalny) Sztabu Naczelnego Wodza.
Nietrudno zauważyć, że nie byli żołnierzami AK, skierowanymi do pracy i walki w Polsce przez Oddział VI SNW:
Każdemu z Nich należy się szacunek, uznanie i pamięć, stosownie do Jego osobistych zasług. Pojęcie „cichociemny” nie jest orderem, przyznawanym za zasługi, lecz słowem definiującym grupę 316 żołnierzy AK w służbie specjalnej…
Większość autorów rozmaitych treści dotyczących Cichociemnych wskazuje Jana Górskiego i Macieja Kalenkiewicza jako współtwórców Cichociemnych. Bez różnicowania Ich wkładu, ale nieprzypadkowo w takiej właśnie kolejności. Są jednak i tacy, którzy piszą o Macieju Kalenkiewiczu jako twórcy Cichociemnych, a „zapominają” o Janie Górskim. Albo też stawiają Jana Górskiego na drugim miejscu. To rażąca nierzetelność.
Przypomnijmy fakty. To Jan Górski złożył Dowódcy Lotnictwa pierwszą propozycję w sprawie nawiązania łączności lotniczej z Krajem – 30 grudnia 1939. Przygotował opracowanie pt. ?Użycie lotnictwa dla łączności i transportów wojskowych drogą powietrzną do Kraju oraz dla wsparcia powstania. Stworzenie jednostek wojsk powietrznych?. Wobec braku reakcji ponowił raport 21 stycznia 1940 przedkładając go tym razem gen. Kazimierzowi Sosnkowskiemu.
14 lutego 1940 po raz trzeci złożono gen. Sosnkowskiemu raport w tej sprawie. Tym razem złożyli go: Jan Górski oraz Maciej Kalenkiewicz, którzy od czasów szkolnych przyjaźnili się ze sobą. Warto zauważyć, ze chociaż obaj są podpisani pod raportem, w nagłówku pisma jako nadawca widnieje Jan Górski (Erdman, „Droga do Ostrej Bramy”, s.86). Oryginał pisma w Studium Polski Podziemnej w Londynie.
Jan Erdman w biografii Macieja Kalenkiewicza pt. „Droga do Ostrej Bramy” napisał:
„Kpt. inż. Jan Górski przekroczył granicę polsko-rumuńską wraz ze Sztabem Głównym 18 września [1939 – przyp. RMZ], kiedy groziło im zagarnięcie przez Armię Czerwoną. Na perwszym postoju w Rumunii wprowadził przygnębionych kolegów w dobry humor, bo zapowiedział, że wróci do Polski jako spadochroniarz”.
Erdman podaje także, po analizie dokumentów z teczki Macieja Kalenkiewicza (w Studium Polski Podziemnej), że lista grupy 16 oficerów, absolwentów Wyższej Szkoły Wojennej, wyrażających gotowość desantowania się do Kraju, zgłoszona gen. Sosnkowskiemu „jest napisana ręką Górskiego, a nie na maszynie„ (Erdman, s.89). Warto zauważyć, że szesnastkę oficerów (wśród Nich są oczywiście Jan Górski i Maciej Kalenkiewicz) nazywano później ?chomikami?, tj. nazwą pochodzącą od pseudonimu Jana Górskiego (ps. Chomik).
Przedstawiciel Polski w Międzyalianckiej Najwyższej Radzie Wojennej, płk dypl. Leon Mitkiewicz w publikacji „Z gen. Sikorskim na obczyźnie” wspomina:
„kpt. Górski – twórca projektu opanowania całej Europy poprzez działania armii alianckich, przerzucanych transportem powietrznym (…) obdarzony zresztą dużą inteligencją, wybitnymi zdolnościami, bardzo żywą wyobraźnią i wizją przyszłości, całymi miesiącami obchodził uparcie wszystkich wyższych oficerów naszego sztabu [Sztabu Naczelnego Wodza – przyp. RMZ] propagując swoją idee fixe”…
Nie ma sensu różnicowanie zasług Jana Górskiego oraz Macieja Kalenkiewicz, czy też ustalanie, który z Nich mógł mieć większy wpływ na powstanie Cichociemnych. Byli przyjaciółmi, bardzo się nawzajem cenili, wspólnie pracowali nad realizacją idei. Nie dbali o zaszczyty ani o aptekarskie wyważanie Ich zasług. W mojej ocenie rzetelność nakazuje, aby wymieniać Ich obu jako współtwórców Cichociemnych, zachowując właściwą kolejność: Górski i Kalenkiewicz. Pomijanie któregokolwiek z Nich jest wysoce niewłaściwe.
To zdumiewające, ale niewiele osób, także spośród wybitnych historyków, ma świadomość koncepcji ogólnonarodowego powstania powszechnego, które miało być przeprowadzone przez Armię Krajową w ostatniej fazie II wojny światowej. Tymczasem przygotowanie i zwycięskie przeprowadzenie powstania zbrojnego ? z chwilą wkroczena na ziemie polskie regularnych wojsk polskich odtworzonych na obczyźnie ? było głównym zadaniem Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. Cichociemni byli integralną częścią składową tej koncepcji. Więcej o idei powstania w haśle wikipedi (mojego autorstwa, na szczęście hasło nie było „poprawiane”) – powstanie powszechne oraz na stronie Armia Krajowa.
Idea powstania powszechnego pojawiła się już w listopadzie 1939, idea Cichociemnych była z nią bardzo ściśle związana. W maju 1940 Jan Górski oraz Maciej Kalenkiewicz złożyli do SNW trzynastostronicowy „Plan wsparcia i osłony powstania w Kraju”. 10 października 1940 Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz L.408/III w sprawie przygotowania Polskich Sił Zbrojnych do możliwości przerzucenia transportem lotniczym do kraju, do bezpośredniego wsparcia i osłony Powstania (definicja celu dot. Powstania to sformułowanie z treści rozkazu). Brytyjski wywiad wojskowy MI (R) w swoim raporcie dla War Office z 17 lipca 1940 nt. krótko- i długoterminowej strategii współpracy z Polakami uznał możliwość wywołania powstania powszechnego w Polsce, zalecając nawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy brytyjskim wywiadem wojskowym a Oddziałem II Sztabu Naczelnego Wodza.
27 grudnia 1941 mjr dypl. cc Jan Górski w swoim pamiętniku zanotował:
Nasz polski pogląd na sposób przeprowadzenia głównej rozgrywki wojennej z Niemcami został dwukrotnie aprobowany przez N.W. [Naczelnego Wodza] i zatwierdzony jego podpisami w rozkazach 408/II tj. 40 oraz 841/III tj. 41.1 (red: wszystkie siły na powstanie powszechne przeznaczyc!).
Rozkazy te wymagają dużego wysiłku w celu doprowadzenia do ich realizacji. Powstaje zagadnienie natury strategicznej wymagające tak samo jednolitego kierownictwa i doboru najlepszych naszych sił. W ramach całego wysiłku anglo-amerykańskiego, europejska kampania kontynentalna odegra bez wątpienia najpoważniejszą rolę. Sposób przeprowadzenia tej kampanii ujęły wyżej wymienione rozkazy. Do dziś dnia nie wysuwa się innego poglądu na tę sprawę. Chyba wśród tych, co widzą rozwiązanie w zwycięstwie Rosji (?) tak na prawdę rozpacz, że rozkazy są, ale działania?
(niepublikowane, źródło: archiwum rodzinne Michała Górskiego. Dziękuję za wyrażenie zgody na publikację).
Idea wywołania powstania powszechnego w Polsce była obecna wśród politycznych i wojskowych elit w kraju i na emigracji praktycznie od początku wojny – do końca 1944. Podjęta 1 sierpnia 1944 przez Armię Krajową walka o Warszawę, określana mianem Powstania Warszawskiego nie była powstaniem powszechnym, a realizacją „Burzy” (jedno nie miało związku z drugim). Jeszcze 27 listopada 1944 szef Sztabu Naczelnego Wodza gen. Stanisław Kopański pisał w swojej depeszy do gen. Leopolda Okulickiego ? „Prawdopodobieństwo ogólnego powstania na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką w obecnych warunkach coraz bardziej maleje, niemniej jednak nie może być całkowicie wykluczone, toteż nie może być wyeliminowane z przygotowań AK„.
Podkreślić należy, że Cichociemni byli wysyłani do okupowanej Polski właśnie w tym strategicznym zamiarze, aby jako żołnierze AK w służbie specjalnej uczestniczyli w przygotowaniach do przeprowadzenia powstania powszechnego w końcowej fazie wojny. Po to zresztą wśród Nich byli liczni specjaliści lotnictwa – Armia Krajowa nie miała własnych samolotów, a Ich zadaniem (oprócz m.in. przygotowywania zrzutów) było także przygotowywanie miejsc dla lądowania polskich spadochroniarzy…
Realizacji koncepcji powstania powszechnego w Polsce zaniechano wskutek postawy aliantów, w tym zwłaszcza ich decyzji (w Teheranie, Jałcie i Poczdamie) o oddaniu Polski Stalinowi, do sowieckiej strefy wpływów.
Pomijanie w historycznej narracji istnienia koncepcji powstania powszechnego – czyli zorganizowanej woli Polaków do walki pod kierownictwem emigracyjnego rządu o wyzwolenie i niepodległość Polski – jest niestety widocznym przejawem sowietyzacji polskiej historii…
Jest wiele innych przekłamań dotyczących problematyki Cichociemnych, wkrótce o tym napiszę. Są też rozmaite wątki, mało znane lub wcale nie znane. Rozważam uruchomienie grupy dyskusyjnej na Fb, aby umożliwić żywą dyskuję nam wszystkim, zainteresowanym historią i upamiętnieniem Cichociemnych. Liczę na to, że dyskusje te staną się dla nas świetną inspiracją. Proszę o ew. komentarze, czy ta grupa byłaby potrzebna, będę wdzięczny za uwagi.
Ryszard M. Zając
Artykuł opublikowany 19 kwietnia 2020 na naszym profilu na Facebooku – Cichociemni Spadochroniarze AK
Pod koniec oraz po zakończeniu II wojny światowej co najmniej 18 Cichociemnych pozostało w konspiracji w AK lub poza strukturami wojskowymi, m.in. zajmowali się przerzucaniem ludzi na Zachód albo ze wschodu do Polski centralnej i zachodniej. M.in. Cichociemni: kpt. Mieczysław Szczepański oraz ppor. Czesław Rossiński planowali (zaniechany) zamach na przewodniczącego KRN Bolesława Bieruta oraz przewodniczącego PKWN Edwarda Osóbkę-Morawskiego. Obaj Cichociemni zostali zamordowani 12 kwietnia 1945 po północy, na schodach podziemi Zamku w Lublinie.
Co najmniej 63 Cichociemnych jako żołnierze wyklęci walczyło w Polsce antykomunistycznych strukturach wojskowych (NIE, DSZ, WiN, in.), w działaniach zwanych powstaniem antykomunistycznym.
M.in. Cichociemny ppłk Jan Kamieński pod ps. Klimaszewski był inspektorem Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych, do 6 sierpnia 1945 pod ps. Litwin komendantem Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Cichociemny płk Marian Gołębiewski od czerwca 1945 był szefem sztabu oraz zastępcą komendanta Okręgu Lublin Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj; działał w opozycji antykomunistycznej aż do 1989. Cichociemny mjr Bogusław Wolniak był szefem łączności technicznej Komendy Głównej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj w Warszawie.
Archiwista – Zestawienie wydarzeń dotyczących kierowania konspiracją w Kraju po Powstaniu Warszawskim
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1973, nr 26, s. 207 – 216
Ok. 30 Cichociemnych w 1944 wytypowano i przydzielono do pracy w kadrowej organizacji „NIE”, jej komendantem mianowano Cichociemnego gen. bryg. Leopolda Okulickiego. Nie ma pełnych danych, wiadomo że działali w niej także: mjr Antoni Chmielowski, ppłk Antoni Iglewski, ppłk Jan Kamieński, por. Jerzy Kowalski, por. Kazimierz Niepla, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, mjr Adam Trybus, kpt. Michał Wilczewski (samobójstwo 14 lutego 1945 przy próbie aresztowania przez NKWD), por. Roman Wiszniowski. Część z Nich zaangażowała się później w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.
Według historyka Janusza Kurtyki, prawdopodobnie wśród Nich byli również CC przydzieleni do pracy w II rzucie Komendy Głównej AK: ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Zdzisław Jeziorański, mjr Bogusław Wolniak, kpt. Elżbieta Zawacka.
43 Cichociemnych zaangażowało się w działalność Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Przemysław Bystrzycki, por. Bronisław Czepczak-Górecki, por. Kazimierz Czerwiński, mjr. Hieronim Dekutowski, ppłk. Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, kpt. Tadeusz Gaworski, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, ppłk Jan Kamieński, mjr Eugeniusz Kaszyński, por. Tadeusz Kobyliński, por. Edward Kowalik, kpt. Wojciech Lipiński, mjr Benon Łastowski, mjr Adam Mackus, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, kpt. Jerzy Niemczycki, kpt. Michał Nowakowski, plut. Jan Parczewski, por. Feliks Perekładowski, por. Marian Pokładecki, kpt. Stefan Przybylik, mjr Kazimierz Raszplewicz, ppor. Edwin Scheller-Czarny, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak, por. Zenon Sikorski, mjr Zdzisław Sroczyński, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Adam Trybus, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, kpt. Otton Wiszniewski, mjr Bogusław Wolniak, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka, ppor. Tadeusz Żelechowski.
Cichociemny mjr Hieronim Dekutowski ps. Zapora był dowódcą oddziału dywersyjnego DSZ, następnie WiN, przeprowadził wiele akcji bojowych w województwie lubelskim, rzeszowskim, kieleckim. Cichociemny płk Marian Gołębiewski był dowódcą oddziałow w sile ok. 4,5 tys. żołnierzy, szefem sztabu i zastępcą komendanta Okręgu Lublin DSZ, wydawał niepodległościową prasę („Wieści”, „Nowy Zew”), przeprowadzał wiele akcji bojowych, m.in. 21 lutego 1945 akcję na Komunalna Kasę Oszczędności. Cichociemny por. Zenon Sikorski był inspektorem Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Cichociemny mjr Adam Trybus zwerbował do współpracy kilkunastu funkcjonariuszy bezpieki „władzy ludowej”, 11 czerwca 1945 przeprowadził akcję bojową na areszt PUBP w Pabianicach, uwalniając bez żadnych strat 10 więzionych żołnierzy antykomunistycznej konspiracji.
32 Cichociemnych działało także w strukturach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: rtm. Stefan Bałuk, płk Adam Boryczka, ppor. Bernard Bzdawka, mjr Antoni Chmielowski, por. Bronisław Czepczak-Górecki, mjr Hieronim Dekutowski, ppłk Feliks Dzikielewski, kpt. Adolf Gałacki, płk Marian Gołębiewski, ppłk Antoni Iglewski, mjr Bolesław Jackiewicz, kpt. Henryk Januszkiewicz, por. Edward Kiwer, por. Tadeusz Kobyliński, kpt. Stanisław Kolasiński, por. Stanisław Kujawiński, kpt. Mieczysław Kwarciński, mjr Bohdan Kwiatkowski, mjr Benon Łastowski, por. Jan Matysko, ppor. Stanisław Mazur, płk. Bruno Nadolczak ps. Piast – był autorem raportu WiN o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków, por. Kazimierz Niepla radiooperator Obszaru Północno-Wschodniego, kpt. Michał Nowakowski, kpt. Franciszek Rybka, mjr Fryderyk Serafiński, ppłk Stanisław Sędziak Zastępca Prezesa d/s wojskowych i organizacyjnych III Zarządu WiN, kpt. Tadeusz Starzyński, mjr Piotr Szewczyk, mjr Witold Uklański, kpt. Bernard Wiechuła, por. Lech Zabierek, kpt. Elżbieta Zawacka.
Wspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji „Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.
Cichociemni działali także w innych formacjach antykomunistycznych:
Janusz Kurtyka – Na szlaku AK (NIE, DSZ, WiN)
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1990, zeszyt 94, s. 13-35
Cichociemni angażowali się także w organizacjach i strukturach działających na emigracji:
Wspieraną z Zachodu antykomunistyczną (pozorowaną) działalność tzw. V Komendy WiN przerwano po ujawnieniu gry operacyjnej MBP i NKWD, tzw. Operacji „Cezary”. W trakcie tej gry operacyjnej rozpracowywano m.in. CC płk Adama Boryczkę.
Cichociemny płk Adam Boryczka działał w WiN od 1945 aż do 1952, kilkakrotnie przyjeżdżał do PRL jako kurier, następnie szef łączności Delegatury Zagranicznej WiN. Był rozpracowywany przez służby specjalne PRL, w ramach gry operacyjnej ?Cezary?. Cichociemny mjr Benon Łastowski, działał w WiN od 1945 aż do 1952, prawdopodobnie od lat pięćdziesiątych związał się z amerykańskimi (CIA) lub brytyjskimi (SIS) służbami specjalnymi. Cichociemny mjr Zdzisław Sroczyński w 1946 został zrzucony do Polski w nieustalonych jeszcze okolicznościach, prawdopodobnie w operacji specjalnej amerykańskiego wywiadu, po wykonaniu zadania powrócił do Londynu. Cichociemny mjr Witold Uklański 24 listopada 1945 przyjechał do Polski pod fałszywą tożsamością, trzy dni później aresztowany, 17 marca 1947 skazany na śmierć (po dwóch miesiącach wyrok zmieniono na dożywotnie więzienie), 3 maja 1954 zamordowany w więzieniu we Wronkach…
Cichociemny płk Marian Gołębiewski działał w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, potem w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość, następnie aż do 1989 w opozycji demokratycznej PRL (m.in. współzałożyciel Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela)…
Wytyczne ideowe Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
w: Zeszyty Historyczne, Instytut Literacki Paryż, 1979, zeszyt 48, s. 84-87
rtm Stefan Bałuk – DSZ, WiN | płk Adam Boryczka – DSZ, WiN, DZ WiN, NiD, SIS, CIA | ppor. Bernard Bzdawka – WiN | ppor. Przemysław Bystrzycki – DSZ | mjr Antoni Chmielowski – NIE, WiN | por. Bronisław Czepczak-Górecki – DSZ, WiN | por. Kazimierz Czerwiński – DSZ | mjr Hieronim Dekutowski – DSZ, WiN | płk Feliks Dzikielewski – prawd. NIE, DSZ, WiN | kpt. Adolf Gałacki – DSZ, WiN | kpt. Tadeusz Gaworski – DSZ | płk Marian Gołębiewski – DSZ, WiN, ROPCiO | płk Antoni Iglewski – NIE, DSZ, WiN | mjr Bolesław Jackiewicz – DSZ, WiN | kpt. Henryk Januszkiewicz – DSZ, WiN | ppłk Jan Kamieński – NIE, DSZ, NSZ | mjr Eugeniusz Kaszyński – DSZ | por. Edward Kiwer – WiN | por. Tadeusz Kobyliński – DSZ, WiN | kpt. Stanisław Kolasiński – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | por. Edward Kowalik – DSZ | por. Jerzy Kowalski – NIE | kpt. Mieczysław Kwarciński – WiN | mjr Bohdan Kwiatkowski – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | kpt. Wojciech Lipiński – DSZ | mjr Benon Łastowski – DSZ, WiN, DZ WiN, SIS, CIA | mjr Adam Mackus – DSZ | por. Jan Matysko – DSZ, WiN | ppor. Stanisław Mazur – NIE, DSZ, WiN | płk Bruno Nadolczak – WiN | kpt. Jerzy Niemczycki – DSZ | por. Kazimierz Niepla – WiN | kpt. Jan Nowak-Jeziorański – prawd. NIE, NiD, RWE, SIS, CIA | kpt. Michał Nowakowski – DSZ, WiN | gen. bryg, Leopold Okulicki – NIE | plut. Jan Parczewski – DSZ | por. Feliks Perekładowski – DSZ | por. Marian Pokładecki – DSZ | kpt. Stefan Przybylik – NIE, DSZ | mjr Kazimierz Raszplewicz – DSZ | por. Czesław Rossiński – prawd. NIE | kpt. Franciszek Rybka – WiN, DZ WiN, SIS, CIA | ppor. Edwin Scheller-Czarny – DSZ | mjr Fryderyk Serafiński – DSZ, WiN | ppłk Stanisław Sędziak – DSZ, WiN, OAK | por. Zenon Sikorski – DSZ | mjr Zdzisław Sroczyński – DSZ, DZ WiN, SIS, CIA | kpt. Tadeusz Starzyński DSZ, WiN | kpt. Mieczysław Szczepański – prawd. NIE | mjr Piotr Szewczyk – DSZ, WiN | ppłk dypl. Wincenty Ściegienny – ROAK | mjr Adam Trybus – DSZ, ROAK | mjr Witold Uklański – DSZ, WiN | kpt. Bernard Wiechuła – DSZ, WiN | kpt. Michał Wilczewski – NIE | kpt. Otton Wiszniewski – DSZ | por. Roman Wiszniowski – NIE | mjr Bogusław Wolniak – prawd. NIE, DSZ | por. Lech Zabierek – DSZ, WiN | kpt. Elżbieta Zawacka – prawd. NIE, DSZ, WiN | ppor. Tadeusz Żelechowski – DSZ
Zobacz także:
Uwaga: tabelę można przeszukiwać oraz sortować, klikając wybraną kolumnę.
Można wybrać dowolną ilość wierszy, bez wpływu na wynik wyszukiwania.
Klikając w imię i nazwisko można przejść do biogramu na naszym portalu
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Organizacja |
---|---|---|---|---|
gen. bryg. | Bałuk Stefan | Starba | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr sap. | Bilski Kazimierz | Rum | centrala "Hel" (1945 - 1947) | |
płk. | Boryczka Adam | Brona | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1946-1954); Niepodległość i Demokracja, SIS, CIA | |
ppor. | Bystrzycki Przemysław | Grzbiet | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
ppor. łączn. | Bzdawka Bernard | Siekiera | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr | Chmielowski Antoni | Wołk | organizacja NIE (1945) Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) |
|
por. łączn. | Czepczak Górecki Bronisław | Zwijak | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
por. br. panc. | Czerwiński Kazimierz | Bryzga | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
płk. | Dekutowski Hieronim | Zapora | dowódca oddziału, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1947) | |
ppłk. łącz. | Dzikielewski Feliks | Oliw | prawdopod. NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. | Gałacki Adolf | Maszop | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. | Gaworski Tadeusz | Lawa | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
płk. piech. | Gołębiewski Marian | Ster | dowódca oddziałów (ok. 4,5 tys. zołnierzy), szef sztabu, zastepca komendanta Okręgu Lublin DSZ, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1946), Ruch (1965-1970), ROPCiO (1976-1981) | |
ppłk. | Iglewski Antoni | Ponar | organizacja NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), | |
rtm. kaw. | Ignaszak Stefan | Drozd | Pozostał w konspiracji, prawdopodobnie Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr pil. | Iszkowski Jerzy | Orczyk | Pozostał w konspiracji | |
mjr | Jackiewicz Bolesław | Łabędź | Szef Oddziału III Sztabu Obszaru Zachodniego Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945), szef Wydziału Organizacyjnego Komendy Obszaru Zachodniego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (I Zarząd, 1945) | |
kpt. | Januszkiewicz Henryk | Spokojny | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppłk. | Kamieński Jan | Cozas | komendant Obszaru Zachodniego organizacji NIE (1945), komendant Okręgu Kraków Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Inspektor Inspektoratu Południowego Narodowych Sił Zbrojnych (1945) | |
mjr piech. | Kaszyński Eugeniusz | Nurt | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (krótko, 1945) | |
por. piech. | Kiwer Edward | Biegaj | Pozostał w konspiracji, Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
por. | Kobyliński Tadeusz | Hiena | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr | Kolasiński Stanisław | Śmiga, Ulewa | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA | |
por. łączn. lot. | Kowalik Edward | Ciupuś | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (RFN, 1951-1953) | |
por. sap. | Kowalski Jerzy | Baba | Pozostał w konspiracji, organizacja NIE (1945) | |
ppłk. | Krajewski Henryk | Trzaska | Pozostał w konspiracji | |
mjr | Krzymowski Stanisław | Kostka | Pozostał w konspiracji | |
kpt. piech. | Kwarciński Mieczysław | Ziut | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
mjr | Kwiatkowski Bohdan | Lewar | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA | |
kpt. piech. | Lipiński Wojciech | Lawina | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (krótko, 1945) | |
mjr | Łastowski Benon | Łobuz | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA (1945-1952) | |
mjr br. panc. | Mackus Adam | Prosty | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. łączn. | Matysko Jan | Oskard | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppor. łączn. | Mazur Stanisław | Limba | organizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
płk. piech. | Nadolczak Bruno | Piast | Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945), autor raportu o sowieckim ludobójstwie i zsyłkach Polaków | |
płk. piech. | Nakoniecznikoff Klukowski Przemysław | Kruk 2 | Pozostał w konspiracji | |
kpt. piech. | Niemczycki Jerzy | Janczar | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. | Niepla Kazimierz | Kawka | organizacja "NIE" (1945) | |
ppor. łączn. | Nowak Piotr | Oko | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
kpt. art. | Jeziorański Nowak Jan | Zych | Prawd. organizacja NIE (1945), Niepodległość i Demokracja, SIS, CIA (dyrektor RWE 1952-1976) | |
kpt. piech. | Nowakowski Michał | Harpun | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
gen. bryg. | Okulicki Leopold | Niedźwiadek | organizacja "NIE" (1945) | |
ppor. łączn. | Ostrowiński Henryk | Smyk | Pozostał w konspiracji | |
plut. | Parczewski Jan | Kraska | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. piech. | Perekładowski Feliks | Przyjaciel 2 | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por | Pluta Wilhelm | Pion | Pozostał w konspiracji | |
por. lot. | Pokładecki Marian | Zoll | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
kpt. łączn. | Przybylik Stefan | Gruch | organizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr piech. | Raszplewicz Kazimierz | Tatar 2 | organizacja "NIE" Okręg Śląski (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), | |
ppor. | Rossiński Czesław | Kozioł | Pozostał w konspiracji, prawdopodobnie organizacja NIE | |
płk. pil. dypl. | Rudkowski Roman | Rudy | Pozostał w konspiracji, SIS, CIA (1949 - 1954) | |
kpt. | Rybka Franciszek | Kula | Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość" (1945) ,Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA 1945 - 1950) | |
ppor. | Scheller Czarny Edwin | Fordon | dowódca oddziału dyspozycyjnego Delegaturu Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr | Serafiński Fryderyk | Drabina | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppłk. | Sędziak Stanisław | Warta | Obywatelska Armia Krajowa (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
por. piech. | Sikorski Zenon | Pożar | Inspektor Okręgu Górny Śląsk Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
mjr piech. sap. | Sroczyński Zdzisław | Kompresor | organizacja "NIE" (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Delegatura Zagraniczna WiN, SIS, CIA, w 1946 ponownie zrzucony do Polski w operacji CIA | |
kpt. piech. | Starzyński Tadeusz | Ślepowron | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. art. | Szczepański Mieczysław | Dębina | Pozostał w konspiracji, prawd. organizacja "NIE" | |
mjr piech. | Szewczyk Piotr | Czer | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
ppłk. dypl. | Ściegienny Wincenty | Las | Ruch Oporu Armii Krajowej (1944-1945) | |
sierż. łączn. | Śliwa Kazimierz | Strażak | Pozostał w konspiracji | |
mjr piech. | Trybus Adam | Gaj | NIE (1945), Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Ruch Oporu Armii Krajowej, 11 czerwca 1945 przeprowadził akcję na areszt PUBP w Pabianicach (uwolniono 10 osób) | |
mjr kaw. | Uklański Witold | Herold | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. sap. | Walter Jan | Cyrkiel | Pozostał w konspiracji | |
kpt. piech. | Waruszyński Zbigniew | Dewajtis 2 | Pozostał w konspiracji | |
por. piech. | Wiącek Wiktor | Kanarek | Pozostał w konspiracji | |
kpt. sap. | Wiechuła Bernard | Maruda | Pozostał w konspiracji, Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
kpt. | Wilczewski Michał | Uszka | Pozostał w konspiracji, organizacja "NIE" (1944-1945), popełnił samobójstwo przy próbie aresztowania przez NkWD | |
kpt. piech. | Wiszniewski Otton | Topola | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. | Wiszniowski Roman | Harcerz | Pozostał w konspiracji, radiotelegrafista organizacji "NIE" (1945) | |
mjr | Wolniak Bogusław | Mięta | prawd. organizacja "NIE", szef łączności technicznej Komendy Głównej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj (1945) | |
por. piech. | Zabierek Lech | Wulkan | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945) | |
gen. bryg. | Zawacka Elżbieta | Zo | prawd. organizacja "NIE", Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945), Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (1945-1946) | |
ppor. | Żelechowski Tadeusz | Ring | Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj (1945) |
Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł. Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.
Witold Bagieński, Działalność wywiadowcza i kontrwywiadowcza
polskich emigrantów w pierwszych latach po II wojnie światowej
w: Biuletyn Informacyjny, wrzesień 2016, nr 09 (317), s. 113-120
4 Cichociemnych było represjonowanych kolejno przez Niemców, Sowietów oraz PRL, spośród Nich jeden został zamordowany. Cichociemny Andrzej Czaykowski ps. Garda przeżył na nieludzkiej ziemi sowieckie łagry w Kargopolu, Archangielsku, później dwa niemieckie więzienia i dwa obozy koncentracyjne. Zamordowali go komunistyczni oprawcy w więzieniu na Rakowieckiej, już po wojnie, w 1953.
24 Cichociemnych represjonowali najpierw Niemcy, potem Sowieci, spośród Nich dwóch zamordowano, dwóch popełniło samobójstwo. Cichociemnego Stefana Majewicza ps. Hruby zamordowali oprawcy z gestapo, Cichociemny Ryszard Chmieloch ps. Błyskawica został zamordowany w obozie koncentracyjnym KL Dachau. Cichociemni: Zdzisław Peszke ps. Kaszmir oraz Stanisław Zapotoczny ps. Płomień woleli popełnić samobójstwo niż doświadczyć nieludzkiego okrucieństwa.
19 Cichociemnych represjonowali podczas wojny Niemcy, a po wojnie funkcjonariusze „Polski Ludowej”, spośród Nich dwóch straciło życie. Cichociemny Bolesław Kontrym ps. Żmudzin, szef służby śledczej Polskiego Państwa Podziemnego został zamordowany na skutek PRL-owskiego bezprawia.
Aż 38 Cichociemnych doświadczyło represji ze strony zarówno Sowietów jak i funkcjonariuszy „Polski Ludowej”. Spośród Nich 5 CC straciło życie, w tym dwóch zamordowano na Zamku w Lublinie, katyńskim strzałem w tył głowy: Czesława Rossińskiego ps. Kozioł, Mieczysława Szczepańskiego ps. Dębina…
Stefan Bałuk ps. Starba | Andrzej Czaykowski ps. Garda | Piotr Nowak ps. Oko | Stefan Przybylik ps. Gruch
Jacek Bętkowski ps. Topór 2 | Ryszard Chmieloch ps. Błyskawica | Eugeniusz Chyliński ps. Frez | Władysław Hauptman ps. Gapa | Franciszek Koprowski ps. Dąb | Julian Kozłowski ps. Cichy | Adolf Łojkiewicz ps. Ryś | Narcyz Łopianowski ps. Sarna | Stefan Majewicz ps. Hruby | Anatol Makarenko ps. Tłok | Franciszek Malik ps. Piorun 2 | Stanisław Ossowski ps. Jastzrębiec 2 | Alfred Paczkowski ps. Wania | Zdzisław Peszke ps. Kaszmir | Alfred Pokultinis ps. Fon | Jarosław Poliszuk ps. Arab | Józef Spychalski ps. Grudzień | Adam Szydłowski ps. Poleszuk | Władysław Śmietanko ps. Cypr | Czesław Trojanowski ps. Litwos | Wiktor Wiącek ps. Kanarek | Tomasz Wierzejski ps. Zgoda 2 | Stanisław Zapotoczny ps. Płomień | Ryszard Zyga ps. Lelum
Adam Boryczka ps. Brona | Adam Borys ps. Pług | Zygmunt Gromnicki ps. Gula | Teodof Hoffman ps. Bugaj | Bolesław Kontrym ps. Żmudzin | Benon Łastowski ps. Łobuz | Zbigniew Mrazek ps. Aminius | Ryszard Nuszkiewicz ps. Powolny | Roman Romaszkan ps. Tatar | Jan Różycki ps. Busik | Franciszek Rybka ps. Kula | Edwin Scheller-Czarny ps. Fordon | Tadeusz Stocki ps. Ćma | Otton Wiszniewski ps. Topola | Władysław Wiśniewski ps. Wróbel | Ludwik Witkowski ps. Kosa | Bogusław Wolniak ps. Mięta | Lech Zabierek ps. Wulkan | Antoni Żychiewicz ps. Przerwa
Leon Bazała ps. Striwiąż | Przemysław Bystrzycki ps. Grzbiet | Bernard Bzdawka ps. Siekiera | Bronisław Czepczak Górecki ps. Zwijak | Jerzy Emir Hassan ps. Turek 2 | Tadeusz Gaworski ps. Lawa | Marian Golarz Teleszyński ps. Góral 2 | Antoni Iglewski ps. Ponar | Stefan Ignaszak ps. Drozd | Jerzy Iszkowski ps. Orczyk | Bolesław Jabłoński ps. Kalia | Wacław Kobyliński ps. Dziad | Władysław Kochański ps. Bomba | Bronisław Konik ps. Sikora | Stanisław Kujawiński ps. Wodnik | Mieczysław Kwarciński ps. Ziut | Marian Leśkiewicz ps. Wygoda | Zdzisław Luszowicz ps. Szakal | Ezechiel Łoś ps. Ikwa | Marian Mostowiec ps. Lis | Michał Nowakowski ps. Harpun | Bolesław Polończyk ps. Kryształ | Janusz Prądzyński ps. Trzy | Mieczysław Psykała ps. Kalwadosik | Czesław Rossiński ps. Kozioł | Roman Rudkowski ps. Rudy | Marian Skowron ps. Olcha 2 | Stanisław Skowroński ps. Widelec | Leopold Skwierczyński ps. Aktor | Tadeusz Sokół ps. Bug 2 | Zbigniew Specylak Skrzypecki ps. Tur 2 | Mieczysław Szczepański ps. Dębina | Wincenty Ściegienny ps. Las | Kazimierz Śliwa ps. Strażak | Witold Uklański ps. Herold | Jan Walter ps. Cyrkiel | Stanisław Winter ps. Stanley | Tadeusz Żelechowski ps. Ring
UWAGA! tabela ma więcej niż jedną stronę, wyświetla po 15 wierszy na stronie
(Kliknij wybraną kolumnę, aby posortować / kliknij w nazwisko, aby przejść do biogramu / wpisz, aby wyszukać)
Tabelę można przeszukiwać, wpisując dowolny ciąg znaków
Autor wykazu ? Ryszard M. Zając, wnuk por. cc. Józefa Zająca
Na urządzeniach mobilnych aby zobaczyć całość należy przewinąć w poziomie
Stopień | Foto | Nazwisko imię | Pseudonim | Dane nt. niewoli |
---|---|---|---|---|
gen. bryg. | Bałuk Stefan | Starba | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, uciekł (1939), NIEMCY - Obozy jenieckie: Ożarów, Lamsdorf, Gross-Born (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie: Warszawa, skazany (1945 - 1947) |
|
ppłk. | Bazała Leon | Striwiąż | SOWIECI: Łagry: Charków, Diagilewo, Griazowiec (1944 - 1947) PRL - Nękany przez UB (1954 - 1955) |
|
płk | Bętkowski Jacek | Topór 2 | NIEMCY - Obozy jenieckie: Ożarów, Kostrzyn, Sandbostel, Murnau (po Powstaniu Warszawskim) SOWIECI - Łagry: Starobielsk, Kołyma (1940 - 1941) |
|
płk. | Boryczka Adam | Brona | NIEMCY - Uciekł przy próbie aresztowania przez gestapo (1943) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie: Warszawa - Mokotów, torturowany, skazany na śmierć (1954 - 1967) |
|
ppłk. | Borys Adam | Pług | NIEMCY - Obozy jenieckie: Zeithain (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie: Warszawa - Mokotów (1945), Nękany przez UB (1950 - 1952) |
|
ppor. | Bystrzycki Przemysław | Grzbiet | SOWIECI - Łagry: Panowka, Kuszmurun (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, skazany (1945 - 1946) |
|
ppor. łączn. | Bzdawka Bernard | Siekiera | SOWIECI - Łagry: Wilkowyszki, Juchnów, Ponoj, Juża (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, więziony (1945 - 1946) |
|
ppor. łączn. | Chmieloch Ryszard | Błyskawica | SOWIECI - Łagry: (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany, skazany na śmierć, zamordowany we Lwowie lub obóz koncentracyjny KL Dachau (1944) |
|
por. | Chyliński Eugeniusz | Frez | NIEMCY - Aresztowany przez policję litewską, przekazany gestapo, odbity z transportu (1944) SOWIECI - Łagry: Saratow, Kutaisi (1946 - 1954) |
|
mjr | Czaykowski Andrzej | Garda | SOWIECI - Łagry: Kargopol, Archangielsk (1940 - 1941) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, więzienia: Tomaszów Mazowiecki, Montelupich (Kraków), obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, KL Mittelbau-Dora k. Nordhausen (1944 - 1945) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1951 - 1953) |
|
por. łączn. | Czepczak Górecki Bronisław | Zwijak | SOWIECI - Łagry: Mariewka, Dymitrowka (1940 - 1942) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany (1945 - 1947), Aresztowany, więzienie Wronki, skazany (1950 - 1956) |
|
płk. piech. | Emir Hassan Jerzy | Turek 2 | SOWIECI - Łagry: m.in. Iwdiel (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienie WUBP Łódź, skazany, po zwolnieniu z więzienia szykanowany (1945) |
|
kpt. | Gaworski Tadeusz | Lawa | SOWIECI - Aresztowany przez Sowietów: Lwów, Skolim (1939) PRL - Aresztowany przez UB, zwolniony (1945) |
|
kpt. sł. zdr. | Golarz Teleszyński Marian | Góral 2 | SOWIECI - Łagry: Samarłag k. Kujbyszewa, Pieczorłag k. Workuty (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB i NKWD, obóz Brześć, więzienie Warszawa Mokotów, wykupiony (1944 - 1946) |
|
kpt. | Gromnicki Zygmunt | Gula | NIEMCY - Obozy jenieckie: Ożarów, Łambinowice, Gross-Born, Lubeka (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, zwolniony (1952 -1953) |
|
ppor. lot. | Hauptman Władysław | Gapa | NIEMCY - Aresztowany pod fałszywą tożsamością, pracował przy kopaniu rowów (1944) SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, Łódź, Moskwa (1945) |
|
mjr łączn. | Hoffman Teodor | Bugaj | NIEMCY - Aresztowany przez żandarmerię, torturowany przez gestapo, odbity przez AK (1944) PRL - Rozpracowywany przez UB, SB od 1945, wielokrotnie namawiany do współpracy |
|
ppłk. | Iglewski Antoni | Ponar | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, w Moskwie skazany na śmierć (1941) PRL - Aresztowany przez UB, więziony, skazany (1947 - 1956) |
|
rtm. kaw. | Ignaszak Stefan | Drozd | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD pod fałszywą tożsamością, zwolniony (1939) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć (1945 - 1951) |
|
mjr pil. | Iszkowski Jerzy | Orczyk | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć w Lublinie (1945 - 1947) PRL - Rozpracowywany przez UB (1948 - 1956) |
|
mjr piech. | Jabłoński Bolesław | Kalia | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD w Łodzi, zwolniony (1945) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, torturowany, skazany (1949 - 1955) |
|
płk. dypl. piech. | Kobyliński Wacław | Dziad | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, Łódź, zwolniony (1945) PRL - Szykanowany przez UB (1945 - 1954, od 1950) Aresztowany przez UB więzienie Warszawa Mokotów (1955 - 1956) |
|
kpt. | Kochański Władysław | Bomba | SOWIECI - Łagry: Tiemłag, łagier nr 5 MWD, Kołyma (1945 - 1955) PRL - Rozpracowywany przez WUdsBP Kraków, Departament II ds. BP MSW, szykanowany (1956 - 1962) |
|
mjr | Konik Bronisław | Sikora | SOWIECI - Łagry: Kandałaksza (1939 - 1941), PRL - Aresztowany przez UB i NKWD, wywieziony do łagru Stalinogorsk (1944 - 1945) |
|
mjr | Kontrym Bolesław | Żmudzin | NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Falingbostel, Gross-Born, Sandbostel, Bergen-Belsen (po Powstaniu Warszawskim), uciekł PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Warszawa Mokotów, skazany na śmierć, zamordowany (1948 - 1953) |
|
mjr | Koprowski Franciszek | Dąb | NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, uciekł (1943) SOWIECI - Łagry: Morszańsk, Ostaszków (1944 - 1948) |
|
kpt. piech. | Kozłowski Julian | Cichy | SOWIECI - Niewola sowiecka: Krasnojarsk (1920 - 1921), uciekł NIEMCY - Aresztowany przez Niemców, uciekł (1944) |
|
por. łączn. | Kujawiński Stanisław | Wodnik | SOWIECI - Łagry: Obuchowce, Kazachstan (1940 - 1942) PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienia: Łubianka, Butyrki (Rosja), Warszawa Mokotów, Wronki (1944 - 1945) |
|
kpt. piech. | Kwarciński Mieczysław | Ziut | SOWIECI - Aresztowany, prawdopodobnie wskutek prowokacji NKWD, uwolniony przez AK (1944 - 1945) PRL - List gończy, skazany na śmierć (przebywał na emigracji) |
|
kpt. łącz. | Leśkiewicz Marian | Wygoda | SOWIECI - Łagry: Biełaja Glinka, Kazachstan (1940 - 1941) PRL - Rozpracowywany przez IW, SB, podjęto próbę zwerbowania (1946 - 1960) |
|
kpt. piech. | Luszowicz Zdzisław | Szakal | SOWIECI - Łagry: Skola, Starobielsk (1939 - 1941), SOWIECI, PRL - Aresztowany przez UB i NKWD, zesłany do lagru Stalinogorsk (1944 - 1945) |
|
mjr | Łastowski Benon | Łobuz | NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, Obóz koncentracyjny: KL Gross-Rosen (1944 - 1945) PRL - Rozpracowywany przez MSW na terenie Wielkiej Brytanii |
|
mjr uzbr. | Łojkiewicz Adolf | Ryś | SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Grazowiec (1939 - 1941) NIEMCY - Obóz jeniecki: Woldenberg (po Powstaniu Warszawskim) |
|
ppłk. kaw. | Łopianowski Narcyz | Sarna | SOWIECI - Łagry: Putywl, Kozielsk, Grazowiec (1939 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Küstrin, Sandbostel. Murnau (po Powstaniu Warszawskim) |
|
por. | Łoś Ezechiel | Ikwa | SOWIECI - Łagry: Riazań, Bogorodskoje (1944 - 1947) PRL - Rozpracowywany przez UB, SB (1951 - 1958) |
|
por. | Majewicz Stefan | Hruby | SOWIECI - Niewola sowiecka (1939) NIEMCY - Aresztowany, Pawiak, uciekł (1943), Aresztowany przez gestapo, zamordowany (1943 - 1944) |
|
mjr łączn. | Makarenko Anatol | Tłok | SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk (1941 - 1942) NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Gross-Born, Sandbostel, Lubeka (po Powstaniu Warszawskim) |
|
mjr dypl. piech. | Malik Franciszek | Piorun 2 | SOWIECI - Łagry: Charków, Małoszujka (1939 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Sandbostel, Lubeka (po Powstaniu Warszawskim) |
|
kpt. piech. | Mostowiec Marian | Lis | SOWIECI - Łagry: Stalinogorsk, Wołogda, Griazowiec (1945 - 1947) PRL - Aresztowany przez UB, więzienire Warszawa Mokotów (1950 - 1951) |
|
por. | Mrazek Zbigniew | Aminius | NIEMCY - Obozy jenieckie: Pruszków, Skierniewice, Sandbostel (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB, szykanowany (m.in. konfiskata mieszkania, zakaz wykonywania zawodu), (1950) |
|
ppor. łączn. | Nowak Piotr | Oko | NIEMCY - Obozy jenieckie: Fort Mokotowski, Pruszków, Skierniewice (po Powstaniu Warszawskim), uciekł SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienia Łubianka (Moskwa), Łódź (1945) |
|
kpt. piech. | Nowakowski Michał | Harpun | SOWIECI - Łagry: Starobielsk, Workutłag (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Inowrocław, uciekł (1946), Rozpracowywany przez UB (1951), Aresztowany przez UB, więziony, skazany (1952 - 1954), Aresztowany, zmarł w więzieniu (1959 - 1961) |
|
mjr | Nuszkiewicz Ryszard | Powolny | NIEMCY - Więzienie: Puisgcerda nieopodal Saragossy, Francja, uciekł (1941 r.), Obóz koncentracyjny: Argeles-sur-Mer, Francja, uciekł (1941) PRL - Aresztowany przez UB (1945), Rozpracowywany przez UB (1951 - 1953), Aresztowany, więzienie Kraków, nakłaniany do współpracy jako TW (1955), Rozpracowywany przez UB (1957 - 1974) |
|
kpt. | Ossowski Stanisław | Jastrzębiec 2 | SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Griazowiec (1940 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Sandbostel, Murnau (po Powstaniu Warszawskim) |
|
ppłk. | Paczkowski Alfred | Wania | NIEMCY - Aresztowany przez milicję białoruską, przekazany gestapo, więzienie Pińsk, uwolniony przez AK (1942 - 1943) SOWIECI - Łagry: Diagilewo, Czerepowiec, Griazowiec (1944 - 1947) |
|
ppor. łączn. | Peszke Zdzisław | Kaszmir | SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk (1941 - 1942) NIEMCY - Aresztowany, popełnił samobójstwo (1943) |
|
kpt. piech. | Pokultinis Alfred | Fon | SOWIECI - Łagry: Workutłag, Komi (1940 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Fallingbostel, Gross-Born, Sandbostel, Lubeka, Bergen-Belsen (po Powstaniu Warszawskim) |
|
por. | Poliszuk Jarosław | Arab | SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk (1941 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, KL Flossenbürg (Hersbruck), KL Dachau (1944 - 1945) |
|
kpt. | Polończyk Bolesław | Kryształ | SOWIECI - Łagry: Jegolsk (1944 - 1946) PRL - Rozpracowywany przez SB (1967) |
|
rtm. kaw. | Prądzyński Janusz | Trzy | SOWIECI - Niewola sowiecka (1939) PRL - Szantażowany przez SB, zwerbowany do współpracy jako TW (1946 - 1957) |
|
kpt. łączn. | Przybylik Stefan | Gruch | SOWIECI - Łagry: Workuta, Teguldet (1939 - 1941) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, uciekł (1945) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Łódź, uniewinniony (1945), Rozpracowywany przez UB, GZI (1948 - 1958), SB (1961 - 1988) |
|
ppor. piech. | Psykała Mieczysław | Kalwadosik | SOWIECI - Łagry: Kamionka, Swierdłowsk (1944 - 1947) PRL - Rozpracowywany przez UB (od lat 50-tych) |
|
por. | Romaszkan Roman | Tatar | NIEMCY - Niewola, uciekł (1939) PRL - Szykanowany przez SB (1949), prawdopodobnie zamordowany na polecenie SB (1956) |
|
ppor. | Rossiński Czesław | Kozioł | SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin (1944 - 1945) | |
płk. pil. dypl. | Rudkowski Roman | Rudy | SOWIECI - Aresztowany, więzienie "Taganka" (Moskwa, 1918), Aresztowany przez SMIERSZ, więzienie Łódź (1945) PRL - Poszukiwany przez UB (1946 - 1949) |
|
mjr kaw. | Różycki Jan | Busik | NIEMCY - Aresztowany, więzienie Modelo (Hiszpania, 1942 - 1943), zwolniony PRL - Aresztowany przez UB, skazany, uniewinniony (1949 - 1953) |
|
kpt. | Rybka Franciszek | Kula | NIEMCY - Obóz cywilny: Pruszków (sierpień 1944), uciekł PRL - Poszukiwany przez UB, wyemigrował |
|
ppor. | Scheller Czarny Edwin | Fordon | NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, wykupiony (1944) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Gdańsk, umiewinniony (1945 - 1946), po uniewinnieniu szykanowany przez UB |
|
por. piech. | Skowron Marian | Olcha 2 | SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Griazowiec (1939 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB (1945) |
|
kpt. | Skowroński Stanisław | Widelec | SOWIECI - Łagry: Swierdłowsk, Czelabińsk (1941 - 1942), Dwukrotnie aresztowany przez NKWD, uciekł (1944), Aresztowany, zesłany do pracy Magdalinowka (1945), uciekł PRL - Poszukiwany przez NKWD i UB, wyemigrował |
|
mjr lot. | Skwierczyński Leopold | Aktor | SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, więzienie Kraków, Bytom, Toszek, Gliwice, Katowice (1945) | |
por. piech. | Sokół Tadeusz | Bug 2 | SOWIECI - Łagry: Jercewo, Mostowica, Onofrówka (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, skazany (1945 - 1947) |
|
kpt. art. | Specylak Skrzypecki Zbigniew | Tur 2 | SOWIECI - Łagry: nad rzeką Onega (1940 - 1942) PRL - Aresztowany przez UB, więziony (1948) |
|
płk. piech. | Spychalski Józef | Grudzień | SOWIECI - Aresztowany przez NKWD, Białystok, Moskwa (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, więzienie Montelupich (Kraków), obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, być może KL Sachsenhausen, KL Mauthausen, zamordowany (1944) |
|
mjr int. | Stocki Tadeusz | Ćma | NIEMCY - Aresztowany pod fałszywą tożsamością, obozy koncentracyjne: KL Auschwitz, KL Buchenwald PRL - Rozpracowywany przez UB, szykanowany (1949 - 1956) |
|
ppłk. | Szydłowski Adam | Poleszuk | NIEMCY - Aresztowany, obóz koncentracyjny: Miranda de Ebro, Hiszpania (1941-1942) SOWIECI - Łagry: Ostaszków, Kalinin, Morszańsk (1944 - 1947) |
|
kpt. art. | Szczepański Mieczysław | Dębina | SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, skazany na śmierć, zamordowany, Lublin (1945) | |
ppłk. dypl. | Ściegienny Wincenty | Las | SOWIECI, PRL - Aresztowany przez NKWD, Białystok, Warszawa, zwolniony (1945) | |
sierż. łączn. | Śliwa Kazimierz | Strażak | SOWIECI - Łagry: Fiediakowo (1940) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Kielce, skazany na śmierć (1945 - 1948) |
|
ppor. | Śmietanko Władysław | Cypr | SOWIECI - Łagry: (1940 - 1941) NIEMCY - Obozy jenieckie: Sandbostel (po Powstaniu Warszawskim) |
|
kpt. piech. | Trojanowski Czesław | Litwos | SOWIECI - Łagry: (1941) NIEMCY - Obozy jenieckie, szpital Zeithain (po Powstaniu Warszawskim) |
|
mjr kaw. | Uklański Witold | Herold | SOWIECI - Łagry: Kozielsk, Griazowiec (1940 - 1941) PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Kraków, Warszawa Mokotów, Wronki, skazany na śmierć, zamordowany (1945 - 1954) |
|
kpt. sap. | Walter Jan | Cyrkiel | SOWIECI, PRL - Aresztowany przez UB, więzienie Lublin, zesłany do łagrów: Jegolsk, Swierdłowsk (1944 - 1947) | |
por. piech. | Wiącek Wiktor | Kanarek | SOWIECI - Łagry: Juża (1939) NIEMCY - Aresztowany na stacji kolejowej Jaszuny, uciekł (1943) |
|
mjr sap. | Wierzejski Tomasz | Zgoda 2 | SOWIECI - Łagry (1939 - 1942) NIEMCY - Obozy jenieckie: Murnau (po Powstaniu Warszawskim) |
|
kpt. | Winter Stanisław | Stanley | SOWIECI, PRL - Aresztowany przez GZI, skazany na śmierć, zamordowany przez NKWD Poznań (1945) | |
kpt. piech. | Wiszniewski Otton | Topola | NIEMCY - Niewola, twierdza Belfort (1939 - 1941), uciekł PRL - Aresztowany przez UB, szykanowany, nakłaniany do współpracy (1945) |
|
ppor. piech. | Wiśniewski Władysław | Wróbel | NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, uciekł (1943) PRL - Rozpracowywany przez UB (1947) |
|
kpt. art. | Witkowski Ludwik | Kosa | NIEMCY - Obozy jenieckie: Lamsdorf, Murnau (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Szykanowany przez UB (lata 50-te) |
|
mjr | Wolniak Bogusław | Mięta | NIEMCY - Obóz jeniecki: Woldenberg (po Powstaniu Warszawskim) PRL - Aresztowany przez UB więzienie, zwolniony (1945) |
|
por. piech. | Zabierek Lech | Wulkan | NIEMCY - Niewola niemiecka: Błonie, Monachium, Eistedt, Murnau, Elsenborn, Oberlangen (1939 - 1941), uciekł PRL - Szykanowany przez SB, pozbawiony emerytury |
|
ppor. łączn. | Zapotoczny Stanisław | Płomień | SOWIECI - Łagry: Semipałatyńsk (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, popełnił samobójstwo (1944) |
|
por. | Zyga Ryszard | Lelum | SOWIECI - Łagry: Charków, Nachodka, Magadan (1940 - 1942) NIEMCY - Aresztowany przez gestapo, obozy koncentracyjne: KL Gross-Rosen, KL Flossenbürg (Hersbruck), KL Dachau (1944 - 1945) |
|
ppor. | Żelechowski Tadeusz | Ring | SOWIECI - Więzienie: Drohobycz, Gorki (1940 - 1941), Uciekł podczas próby aresztowana przez NKWD (1944), Aresztowany przez NKWD uciekł (1945) PRL - Aresztowany przez Státní bezpečnost (czeska bezpieka), więzienie Sosnowiec, Warszawa Mokotów, Wronki, Rawicz, skazany (1948 - 1954), zwerbowany przez SB do współpracy jako TW |
|
ppor. art. | Żychiewicz Antoni Piotr | Przerwa | NIEMCY - Obóz koncentracyjny: KL Sachsenhausen , schwytany w Powstaniu Warszawskim (1944 - 1945) PRL - Poszukiwany, prześladowany przez UB |
Weryfikacji w/w danych nt. Cichociemnych dokonano poprzez analizę Ich biogramów, opublikowanych wspomnień oraz danych z innych źródeł, m.in. bazy danych zesłańców – indeks represjonowanych, powstałej dzięki pracy Ośrodka Karta (obecnie prowadzonego przez IPN). Źródła danych dotyczących każdego Cichociemnego wskazano na stronie z Jego biogramem.
zobacz: