Jerzy Sztrom – Cichociemny

Jerzy Sztrom – Cichociemny

ps.: „Pilnik”, „Klucz”

 

ur. 6 czerwca 1923 r. w Starosielcach, zm. w czerwcu 1944 r. w Lidzie (obecnie Białoruś) – żołnierz Armii Andersa, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, oficer Armii Krajowej, podporucznik łączności, cichociemny

 

W 1939 r. ukończył gimnazjum, zdał tzw. małą maturę.

 

 

II wojna światowa

22 czerwca 1940 r. wraz z rodziną aresztowany, wywieziony do ZSRR, zesłany do obozu pracy.

Po układzie Sikorski – Majski, 16 stycznia 1942 r. wstąpił do Armii hen. Andersa, przydzielony do 24 Pułku Piechoty 8 Dywizji Piechoty.

Od maja 1942 r. w 2 kompanii Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Teheranie.

Od 24 września 1942 r. w Wielkiej Brytanii, od października w Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza.

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w łączności. 21 kwietnia 1943 r. mianowany kapralem. Zaprzysiężony na rotę AK 10 lipca 1943 r. w Audley End, przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi. Awansowany do stopnia podporucznika 9 kwietnia 1944 r., ze starszeństwem od 15 maja 1944 r.

Zrzucony do Polski w nocy z 8 na 9 kwietnia 1944 roku, w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 6” (dowódca operacji: F/O Antoni Freyer, ekipa skoczków nr: XXXVI), z samolotu Halifax JP-207 „E” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/S Stanisław Kozłowski, pilot – F/S Henryk Bober / nawigator – F/O Antoni Freyer / radiotelegrafista – F/S Alfred Pawlitta / mechanik pokładowy – Sgt. Jan Prymus / strzelec – F/S Jan Wernikowski / despatcher – F/S Stanisław Gojdź).

Zrzut na placówkę odbiorczą „Nil 1”, w okolicach miejscowości Zamożna Wola k. Rozprzy.

Razem z nim skoczyli: plt. Władysław Hauptman ps. Gapa, ppor. Kazimierz Niepla ps. Kawka, ppor. Henryk Zachmost ps. Zorza.

 

Aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, następnie przydzielony jako dowódca plutonu radio w 1 Kompanii  Łączności Okręgu Nowogródek AK.

 

Poległ w czerwcu 1944 r. podczas ataku na posterunek niemieckiej żandarmerii w Lidzie. Miał zaledwie 21 lat…

Rozkazem  z 1 lipca 1944 r. Dowódca Armii Krajowej odznaczył Go pośmiertnie Krzyżem Walecznych po raz trzeci i czwarty za męstwo i osobistą odwagę w walkach partyzanckich.

 

 

Awanse

• kapral podchorąży – 21 kwietnia 1943 r.
• podporucznik – 9 kwietnia 1944 r., ze starszeństwem od 15 maja 1944 r.

 

 

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie, w tym 1 lipca 1944 r. dwukrotnie (pośmiertnie)

 

 

Życie rodzinne

Syn Czesława i Heleny z domu Stawińskiej. Rodziny nie założył.

 

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 sierpnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

 

 

Źródła:

• informacje własne
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 182, ISBN 83-902499-5-2.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 186–187.

 

Zobacz także – biogram w Wikipedii