Jerzy Bichniewicz – Cichociemny

Jerzy Bichniewicz – Cichociemny

ps.: „Błękitny”, „Pielesz”

vel Jerzy Breza

 

ur. 29 lipca 1914 w Berezówce (Ukraina), zm. tragicznie 30 października 1942 między Helleren a Refsland (Norwegia) – podporucznik, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej,  cichociemny.

 

 

W 1919 powrócił do Polski wraz z rodziną. Uczył się w szkole powszechnej w Jarocinie. Od 1925 w Bydgoszczy, uczył się w gimnazjum humanistycznym.

Działał w Związku Harcerstwa Polskiego, był drużynowym IV Drużyny Harcerskiej „Błękitna Czwórka”.

W latach 1934-1939 studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej.

Od 27 września 1937 do 10 stycznia 1938 w Szkole Podchorążych Saperów w Modlinie, następnie dowódca plutonu 24 kompanii saperów kolejowych w Krakowie. Od 1 września 1938 pracownik Przedsiębiorstwa Urządzeń Elektrycznych „Światosław Zwoliński”.

 

 

II wojna światowa

W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany 31 sierpnia, przydzielony jako dowódca plutonu 24 kompanii saperów kolejowych w Krakowie. Od 12 września w Ośrodku Zapasowym Saperów Kolejowych z Legionowa, w rejonie drogi Siedlce – Łuków. Po rozbrojeniu 20 wrzesnia pod Kowlem w niewoli sowieckiej, uciekł.  Dołączył do 23 kompanii saperów kolejowych, w składzie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”  gen. Kleeberga. Po jej kapitulacji 6 października, w Radomiu, następnie do 23 marca w Warszawie.

24 marca 1940 pod Szczawnicą przekroczył granicę ze Słowacją, 26 marca w rejonie Koszyc granicę z Węgrami. Przez Jugosławię i Włochy dotarł 16 kwietnia do Marsylii (Francja).  Wstąpił do polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 1 samodzielnej kompanii saperów w Centrum Wyszkolenia Saperów.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji 27 czerwca ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do 1 samodzielnej kompanii saperów 1 Brygady Strzelców.

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

Cichociemny

Zgłosił się do służby w Kraju.  Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 24 sierpnia 1942. Awansowany na stopień podporucznika, ze starszeństwem od 30 października 1942.

Miał zostać zrzucony do okupowanej Polski w sezonie operacyjnym „Intonacja””, w operacji lotniczej „Pliers” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr: XVII), w nocy 29/30 października 1942 roku.

Samolot Halifax W-7773 „S” (załoga: pilot – F/S Franciszek Sobkowiak, W/O Franciszek Zaremba / nawigator:  F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Franciszek Pantkowski / mechanik pokładowy – Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec –  F/S Wacław Żuk, F/S Tadeusz Madejski) wystartował z lotniska RAF Tempsford pod Londynem, rozbił się ok. 3.30 w nocy o skałę o nazwie Iljansbuknuten [N58°26′ E06°11′], pomiędzy miejscowościami Helleren i Refsland, 10 km na północny wschód od Egersund (Norwegia). Szczątki samolotu leżą do dzisiaj na terenie posiadłości norweskiego farmera Tollef Hellerena.

Tragiczny lot Halifaxa trwał ok. 9 godzin 45 min., samolot prawdopodobnie powracał do bazy, ponieważ z powodu złej widoczności nie odnalazł placówki odbiorczej w Polsce. Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Razem z nim polegli cichociemni: por. Stanisław Hencel ps. Pik oraz por. Wiesław Szpakowicz ps. Pak oraz członkowie załogi: pilot nawigator Mariusz Wodzicki, pilot Franciszek Sobkowiak, pilot Franciszek Zaremba, radiooperator Franciszek Pantkowiak i mechanik Czesław Kozłowski. Przerzucali m.in. 156 tys. dolarów i 70 tys. marek niemieckich na potrzeby AK.

Ich ciała odnaleziono na „wzgórzu 40”, obok wybrzeża, ok. 4 km. na północny zachód od miejscowości Ogna. Wraz z pozostałymi uczestnikami operacji „Pliers” i załogą samolotu spoczął na cmentarzu w Egersund. W 1953 szczątki poległych przeniesiono na cmentarz w Vestre Gravlund w Oslo (obok zamku królewskiego).

 

W „Dzienniku czynności” mjr dypl. Jan Jaźwiński oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, Szef Wydziału Specjalnego (S), organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„Dnia 26.X. „żółty alarm” – dla 3 lotów (ekipy Brace i Pliers oraz Wrenc). O godz. 14.30 operacja odwołana. (…) Dnia 28.X.- „żółty alarm”. Ekipy cofnięte z drogi na lotnisko – zły komunikat meteorologiczny. (…)

Dnia 29.X. – o godz. 11.oo – „żółty alarm”, gotowość dla ekip „Brace” (lotnicza) i „Pliers” (poczta i instrukcje specjalne) oraz dla ekspedycji „Wrenc” (bombardowanie). Sytuacja z załogami kiepska. – W nocy 28/29.X. polskie załogi latały nad Francją i na noc 29/30.X. są tylko dwie załogi polskie (…).

O godz. 14.30 Air Ministry zapowiedziało alarm „purpurowy” (lepszy stopień od czerwonego). O godz. 17.oo meteorolodzy zapowiedzieli bardzo dobrą pogodę na trasie do Polski i w Polsce a złą nad Francją. Komunikat z Polski z godz. 16.oo – wyjątkowo dobry. Zapadła decyzja lotu.

Nastąpił start:  – godz. 17.51 – lot Nr. 21/26 – ekipa Brace – 6 ludzi, 4 containery, 2 bagażniki (A.A. i Z. – MSWewn.), 171.000 dol. i poczta MSWewn. DR 16/9, 17/9 i 18/0 – nawigator por. Walczak – plac. odb. Bratek (415); – godz. 17.55 – lot Nr.19/24 – ekipa Pliers – 3 ludzi, 6 containerów, 1 bagażnik, 156.000 dol. i 70.000 rm., poczta 4000 – nawigator por. Wodzicki – plac. odb. „Kur” (407); – godz. 18.oo – lot Nr. 20/25 – eksp. „Wrenc” – bomby: 2 po 500 i 4 po 250 funtów – cel – Kw. główna Gestapo w Warszawie – nawigator ktp. Krół. (…)

O g. 8.20 mjr Perkins podał Kier. Sam. Ref. „S” smutną wiadomość: – samolot por. Walczaka – ekipa „Brace” – lot. 21/26 – powrócił i lądował w Yorkshire, – samolot por. Wodzickiego –  brak wiadomości (godz. 12.oo – również brak wiadomości). Godz. 15.oo – dca dyonu 138 uznał załogę za „missing”. – samolot kpt. Króla – wodował blisko brzegów Anglii. Załoga uratowana, samolot zatonął.” (s. 102-103)

 

 

Awanse

• podporucznik – ze starszeństwem od 30 października 1942

 

 

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami

 

Życie rodzinne

Syn Bronisława Adama wicestarosty Berezówki oraz Olgi z domu Prochorowicz. W 1939 zawarł związek małżeński z Anną Borowską (ur. 1915).

 

 

 

Upamiętnienie

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski.

W 1989 roku w kościele garnizonowym w Radomiu odsłonięto oraz poświęcono tablicę upamiętniającą Jerzego Bichniewicza.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

 

 

 

 

 

Upamiętnienie Cichociemnych

W 1989 r. powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

15 maja 2005 odsłonięto na terenie jednostki specjalnej – Jednostki Wojskowej GROM w Warszawie pomnik poświęcony cichociemnym spadochroniarzom AK. Znaczna część ekspozycji Sali Tradycji jednostki GROM poświęcona jest Cichociemnym.

Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – Jednostka Wojskowa GROM im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej

W 2008 roku powstał film dokumentalny „My cichociemni. Głos żyjących” (scenariusz i reżyseria Paweł Kędzierski).

7 października 2013 roku w Warszawie przy ul. Matejki, naprzeciwko Sejmu R.P. odsłonięto Pomnik Cichociemnych Spadochroniarzy AK.

W 2013 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni. Wywalcz wolność lub zgiń” (scenariusz i reżyseria Dariusz Walusiak).

W 2016 roku Sejm R.P. ustanowił rok 2016 Rokiem Cichociemnych. NBP wyemitował srebrną kolekcjonerską monetę o nominale 10 zł upamiętniającą 75. rocznicę pierwszego zrzutu Cichociemnych.

W 2017 roku PLL LOT umieścił znak spadochronowy oraz podpis upamiętniający Cichociemnych na kadłubie Boeinga 787 (SP-LRG).

Cichociemni są patronem wielu szczepów, drużyn oraz organizacji harcerskich. Opublikowano wiele książek i artykułów o Cichociemnych.

Na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie znajdują się groby kilku Cichociemnych oraz poświęconym Im pomnik „TOBIE OJCZYZNO”

 

Źródła:

• informacje własne
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 22–23. ISBN 8390249901.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994,  s. 50-56, 356, ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 293. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 105–106.

 

Zobacz także 

• Polska Zbrojna – Polska historia w Norwegii