Zygmunt Gromnicki – Cichociemny

Zygmunt Gromnicki – Cichociemny

ps.: „Gula”, „Grom”, „Alecki”, „Gromowski”

 

ur.  2 maja 1911 w Kołomyi (obecnie Ukraina), zm. 18 sierpnia 1994 w Szczecinie – kapitan, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, wywiadu morskiego Armii Krajowej, Komendy Głównej AK, uczestnik kampanii francuskiej, Powstania Warszawskiego, więzień niemieckich obozów jenieckich: Ożarów, Łambinowice, Gross-Born, Lubeka (1944-1945), więzień UB (1952-1953), cichociemny.

 

 

Od 1926 uczył się w  III Państwowym Gimnazjum im. S. Staszica w Stanisławowie, w 1931 zdał egzamin dojrzałości.

Od 11 sierpnia 1931 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, po jej ukonczeniu 30 czerwca 1932 praktyka w 11 Karpackim Pułku Artylerii Lekkiej we Włodzimierzu Wołyńskim 11 Karpackiej Dywizji Piechoty. 12 września 1932  przeniesiony do rezerwy.

Od 1932 sekretarz w III Państwowym Gimnazjum im. S. Staszica w Stanisławowie. W 1937 podjął studia na Wydziale Budowlanym Politechniki Lwowskiej, po roku zrezygnował. Awansowany na stopień podporucznika ze starszeństwem od 1 stycznia 1934.

 

 

World War II

W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany, przydzielony jako dowódca plutonu, następnie baterii z 11 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej, przydzielonego do oddziału Obrony Narodowej. 

17 września 1939 przekroczył granicę z Węgrami, internowany. Uciekł, przez Jugosławię i Włochy dotarł 7 grudnia 1939  do Francji. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim, przydzielony do 3 baterii 1 Wileńskiego Pułku Artylerii Lekkiej 1 Dywizji Grenadierów.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Uczestnik kampanii francuskiej, m.in. w walkach w Lotaryngii oraz w rejonie Lagarde nad kanałem Marna – Ren. Po rozwiązaniu dywizji 21 czerwca 1940  dotarł do nieokupowanej części Francji, następnie do Afryki Północnej. Od 13 grudnia 1941 do października 1942 oficer łącznikowy polskiej Misji Morskiej w Gibraltarze. M.in. rozpracowywał tereny potencjalnej inwazji, podróżował jako kurier do Marsylii, stamtąd do Oranu, do Nicei, stamtąd do Algieru. 23 grudnia 1940 odznaczony Krzyżem Walecznych. 

 

Halina Waszczuk-Bazylewska – Od WW-72 do „Liceum”
w: Niepodległość i Pamięć 1997 r., nr 4/1 (7) [1], s. 153-176

 

19 listopada 1942 odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Od 28 listopada 1942 w Wielkiej Brytanii, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony do Marynarki Wojennej.

 

dr Andrzej Suchcitz – Wywiad Armii Krajowej
źródło: Koło Byłych Żołnierzy Armii Krajowej – Oddział Londyn
www.polishresistance-ak.org

 

 

Silent Unseen

Zgłosił się do służby w Kraju. Skierowany na Oficerski Kurs Doskonalący Administracji Wojskowej (kamuflaż polskiej szkoły wywiadu, zwanej przez Cichociemnych „kursem gotowania na gazie”) jako specjalista wywiadu morskiego. Odbył praktykę w kierownictwie Marynarki Wojennej. Zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 5 listopada 1943, przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi (Włochy). Awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem od 9 kwietnia 1944.

Zrzucony do okupowanej Polski w nocy 9/10 kwietnia 1944 w sezonie operacyjnym „Riposta”, w operacji lotniczej „Weller 1” (dowódca operacji: F/L Stanisław Daniel, ekipa skoczków nr: XXXVIII), z samolotu Halifax JP-180 „V” (1586 Eskadra PAF, załoga: pilot – F/O Kazimierz Szrajer, pilot – F/S Roman Szwedowski / nawigator – F/L Stanisław Daniel / radiotelegrafista – F/S Bazyli Chmaruk / mechanik pokładowy – Sgt. Marcin Chmielewski / strzelec – Sgt. Antoni Wesołowski / despatcher – Sgt. Józef Pertyszak).

Start z lotniska Campo Casale nieopodal Brindisi, zrzut na placówkę odbiorczą „Koc 1”, w okolicach miejscowości Nieporęt, 9 km od Radzymina.

Razem z nim skoczyli: st. sierż. Edward Kowalik ps. Ciupuś, st. sierż.  Albin Łakomy ps. Twornik, ppłk. dypl. Felicjan Majorkiewicz ps. Iron. Skoczkowie przerzucili 276 tys. dolarów w banknotach oraz 6 tys. dolarów w złocie na potrzeby AK. Zrzucono także dziewięć zasobników oraz sześć paczek, wraz ze skoczkami w czterech nalotach na placówkę odbiorczą w godz. 00.05 – 00.12. Samolot szczęśliwie powrócił do bazy o godz. 6.15, po locie trwającym 10 godzin 55 minut.

Po skoku aklimatyzacja do realiów okupacyjnych w Warszawie, od kwietnia 1944 przydzielony do Oddziału II (wywiad) Komendy Głównej AK, jako oficer wywiadu morskiego ekspozytury „Lombard”, w referacie „Zachód” Wydziału Wywiadu Ofensywnego „Stragan”.

 

Maciej Żuczkowski – Wywiad Armii Krajowej
w: Pamięć.pl nr 4-5/2012, Instytut Pamięci Narodowej Warszawa, s. 44 – 49

 

Andrzej Pepłoński – Współdziałanie Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza
z Secret Intelligence Service w okresie II wojny światowej
w: Słupskie Studia Historyczne 2003 r. nr 10, s. 149-165

 

 

Warsaw Uprising

 

W Powstaniu Warszawskim od 1 sierpnia 1944 oficer do zleceń kpt. Zbigniewa Rubach – Połubińskiego ps. Admirał, szefa Kwatery Głównej Komendy Okręgu Warszawa AK, nadal przydzielony do Oddziału II (wywiad) KG AK.

Po kapitulacji Powstania do maja 1945 w niemieckiej niewoli, osadzony w Ożarowie, następnie w Łambinowicach, później w oflagu Gross-Born i Lubece. 2 maja 1945 uwolniony przez wojska brytyjskie.

 

 

After the War

11 maja 1945 dotarł do Wielkiej Brytanii, zameldował się w Oddziale VI (Specjalnym) Sztabu Naczelnego Wodza. Ponownie wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim. Zdemobilizowany 28 marca 1947.

20 czerwca 1948 powrócił do Polski.  Podjął pracę jako kierownik wydziału kontroli w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym, następnie od 1951 zastępca dyrektora ds. technicznych w Okręgowym Zarządzie Kin w Szczecinie.

23 lipca 1952 aresztowany przez UB, przewieziony do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie, prawdopodobnie osadzony w więzieniu na Rakowieckiej, zwolniony 13 czerwca 1953.

Od listopada 1968 naczelnik wydziału produkcji pomocniczej w Zjednoczeniu Budownictwa Rolniczego. Od listopada 1976 na emeryturze. W 1972 awansowany na stopień kapitana.

Zmarł 18 sierpnia 1994w Szczecinie.

 

Wkład polskiego wywiadu w 1945 ocenił oficer łącznikowy MI6 (1940-1946) Wilfred Dunderdale:
„Spośród 45 770 raportów wywiadowczych z okupowanej Europy, które dotarły w czasie wojny do aliantów,
22 047, czyli 48 procent pochodziło ze źródeł polskich (…)
Wynika z tego, że w ciągu ostatnich pięciu lat polscy agenci w Europie pracowali bez przerwy
i że dostarczyli oni, mimo wielkiego zagrożenia dla siebie i swoich rodzin,
wielką ilość materiału wszelkiego rodzaju i obejmującego wiele tematów.”

W wywiadzie AK pełniło służbę 37 Cichociemnych…

 

 

Promotions

• Second lieutenant – ze starszeństwem od 1 stycznia 1934
• Lieutenant – ze starszeństwem od 9 kwietnia 1944
• Captain – 1972

 

 

Military Decorations

• Virtuti Militari Silver Cross
• Cross of Valour – dwukrotnie, po raz pierwszy 23 grudnia 1940
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – 19 listopada 1942

 

 

Family Life

Syn Władysława maszynisty kolejowego oraz Olgi z domu Teichman. W 1936  zawarł związek małżeński  z Teodozją z domu Kliszcz (1912-1985) nauczycielką. Mieli syna Wacława (ur.  1949) magistra ekonomii.

 

 

Commemoration of the Silent Unseen

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

May 15, 2005 was unveiled in the special unit - Military Unit GROM The monument is dedicated to the Silent Unseen of the Home Army. A considerable degree of the exposition in Sala Tradycji (eng. Hall of Tradition, also localized in the GROM HQ) is also focused on the lives of the Silent Unseen.

Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – GROM, named in honour of the Silent Unseen, paratroopers of the Home Army is Poland’s leading special-operations unit.

In 2008, the documentary "We cichociemni. Voice of the Living" (script and directed by Paweł Kędzierski).

On October 7, 2013 in Warsaw at ul. Matejko, opposite the Seym of R.P. ( parliament) the Memorial of the Cichociemni Paratroopers of the Home Army was unveiled.

In 2013, the documentary film Cichociemni was created. Fight for freedom or die ”(script and directed by Dariusz Walusiak).

In 2016, the Sejm of the Republic of Poland established the year 2016 as the Year of Silent People. The NBP issued a silver 10 zloty collector coin commemorating the 75th anniversary of the first drop of Cichociemni.

In 2017, LOT Polish Airlines placed a parachute sign and signature commemorating Cichociemni on the hull of a Boeing 787 (SP-LRG).

The Silent Unseen are a patron for many teams and scouting organizations. Many books and articles have been dedicated to their thematic.

At the Military Cemetery in Powązki in Warsaw there are graves of several Cichociemni and a monument dedicated to them "YOU HOMELAND"

Sources:

• Own sources
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 44–45. ISBN 83-902499-0-1.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 317. ISBN 83-211-0537-8.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 189-190.

 

Also see – - biographical entry on Wikipedia (in Polish)