Marian Aleksander Józef Jurecki – Cichociemny

Marian Aleksander Józef Jurecki – Cichociemny

ps.: „Orawa”, „Tymon”

Marian Aleksander Jurecki vel Ryszard Romanowski

 

ur. 10 sierpnia 1911 w Stróżach Wyżnych (powiat nowosądecki), zm. 28 grudnia 1941 w Brzozowie Starym (powiat sochaczewski) – rotmistrz, harcerz, oficer Wojska Polskiego, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, pierwszy cichociemny który poległ w Polsce (1941).

 

 

Uczył się w szkole powszechnej w Stróżach, następnie  w Gimnazjum Koedukacyjnym Towarzystwa Gimnazjum Humanistycznego w Grybowie, w maju 1930 zdał egzamin dojrzałości. Podczas nauki w szkole został hufcowym Związku Harcerstwa Polskiego i Przysposobienia Wojskowego. Pisał wiersze.

Od 15 lipca 1930 do 11 grudnia 1931 w Szkole Podchorążych Marynarki Wojennej w Toruniu,  od 29 września 1932 w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Krakowie, po jej ukończeniu w sierpniu 1933 przydzielony do 21 eskadry liniowej 2 Pułku Lotniczego.

W latach 1933-1934 studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, od 1 października 1934 w Szkole Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu. Po jej ukończeniu awansowany na stopień podporucznika 15 października 1936. Od 4 sierpnia 1935 praktyka w 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich im płk. J. Kozietulskiego w Warszawie.

Od października 1936 przydzielony jako dowódca plutonu oraz pełniący obowiązki dowódcy szwadronu 10 Pułku Ułanów Litewskich w Białymstoku. Od 1 lipca 1939 dowódca 10 szwadronu kolarzy Podlaskiej Brygady Kawalerii.

 

 

World War II

W kampanii wrześniowej 1939 w  składzie macierzystej jednostki, wyróżnił się 4 września 1939 podczas wypadu na terytorium Prus Wschodnich w rejon Skollen. Trzykrotnie ranny, przedstawiony przez dowódcę Podlaskiej Brygady Kawalerii do odznaczenia Virtuti Militari. Do 18 września leczony, m.in. w Białymstoku oraz Wołkowysku.

Przez Kowel, Słonin dptarł 18 września do Wilna, następnego dnia przekroczył granicę z Litwą, internowany, od 20 września do 9 października w szpitalu. Uciekł, przedostał się do Francji, 21 listopada 1939 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem francuskim. Przydzielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej, od 6 stycznia  do 18 maja 1940 adiutant 24 Pułku Ułanów, do 22 czerwca dowódca plutonu Oddziału Rozpoznawczego.

 

Maciej Szczurowski – Geneza formowania Armii Polskiej we Francji 1939 – 1940
w: Piotrkowskie Zeszyty Historyczne, 2002, nr 4 s. 115 – 143

 

Po upadku Francji wyruszył z Le Verdon, 25 czerwca dotarł do Liverpoolu (Wielka Brytania). Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pod dowództwem brytyjskim, przydzielony jako dowódca plutonu Oddziału Rozpoznawczego 10 Brygady Kawalerii Pancernej. 6 lipca 1940 odznaczony Virtuti Militari.

 

Monika Bielak – Ewakuacja żołnierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii
i Afryki Północnej w latach 1940-1941
w: IPN, Polska 1918-1989 – Od niepodległości do niepodległości. Historia Polski 1918-1989

 

 

At the night of January 29/30th 1944 a Silent Unseen

Zgłosił się do służby w Kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji, zaprzysiężony na rotę ZWZ-AK 4 kwietnia 1941. Awansowany na stopień porucznika 20 marca 1941.

Zrzucony do Polski w nocy 27/28 grudnia 1941 w próbnym sezonie operacyjnym, w operacji lotniczej „Jacket” (dowódca operacji: F/O Mariusz Wodzicki, ekipa skoczków nr:  II), z samolotu Halifax L-9618 „W” (załoga: pilot – Sgt. Julian Pieniążek, pilot – Sgt. Stanisław Kłosowski / nawigator – F/O Mariusz Wodzicki / radiotelegrafista – P/O Ignacy Bator / mechanik pokładowy – F/O Henryk Busen-Schmitz, Sgt. Czesław Kozłowski / strzelec – Sgt. Zdzisław Nowiński, F/O Michał Tajchman / despatcher – Sgt. Bronisław Karbowski). Informacje (on-line) nt. personelu Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii (1940-1947) – zobacz:  Lista Krzystka

Start o godz. 21.20 z lotniska RAF Lakenheath, zrzut o godz. 4.10 „na dziko”, wskutek błędu w nawigacji, poza planowaną placówkę odbiorczą, w okolicach miejscowości Brzozów Stary, na las Paulinka – Załusków, przy drodze Sochaczew – Gąbin (22 km od Łowicza), ok. 22 km. od granicy z Generalną Gubernią.

Razem z nim skoczyli: mjr. dypl. Cpt. Maciej Kalenkiewicz ps. Kotwicz, kpt. Alfred Paczkowski ps. Wania, kpt. Andrzej Świątkowski ps. Amurat oraz kurierzy Delegatury Rządu na Kraj: ppor. Tadeusz Chciuk ps. Celt i kpr. Wiktor Strzelecki ps. Buka.

 

Edward M. Tomczak – Zrzuty lotnicze i ich odbiór
na terenie powiatu (obwodu ZWZ-AK) łowickiego (1941-1944)
w: Mazowieckie Studia Humanistyczne 2001, nr 7/2 s. 63-122

 

Po skoku por. Marian Jurecki ps. Orawa oraz kpt. Andrzej Świątkowski ps. Amurat pozostali na miejscu zrzutu, aby ukryć spadochrony skoczków z ekipy. Pozostali ruszyli w drogę, zostali zatrzymani w polu przez patrol Grenzschutzu i doprowadzeni na posterunek we Wszeliwach. Przy próbie rewizji otworzyli ogień, zabijając 4 Niemców. 

Po tej walce, wskutek zarządzonej przez Niemców obławy,  pozostali na miejscu zrzutu dwaj Cichociemni zostali okrążeni. Por. Marian Jurecki ps. Orawa poległ w rejonie Brzozowa Starego, pochowany na tamtejszym cmentarzu. Był pierwszym Cichociemnym który poległ w Polsce. Kpt. Andrzej Świątkowski ps. Amurat (wg. Krzysztofa A. Tochmana) poległ w rejonie Aleksandrowa k. Kiermozi, pochowany w rejonie miejscowości Polesie – Chmielnik.

Według relacji miejscowej ludności, ciała obu Cichociemnych Niemcy zbeszcześcili, rozebrali Ich do naga, pogrzebali w polu pod gruszą. Po wojnie, latem 1945 mieszkańcy Brzozowa Starego ekshumowali poległych, pochowali Ich na cmentarzu w Brzozowie Starym obok mogił Żołnierzy Września 1939. W 1991 odsłonięto i poświęcono obecną kwaterę śp. „Orawy” i „Amurata”.

 

W „Dzienniku czynności” mjr Jan Jaźwiński, oficer wywiadu z Oddziału VI (Specjalnego) Sztabu Naczelnego Wodza, organizator lotniczych przerzutów do Polski odnotował:

„3.I.42 r. (…) O godz 12.05 odszyfrowana została depesza Kaliny [gen. Stefan Rowecki, wówczas Komendant Główny ZWZ – przyp. RMZ] – 474 (…) treści następującej: „(…) zrzut 27/28 nastąpił w Reichu na las, odbyto walkę z post. [posterunkiem] gran. [granicznym] zabijając 4 Niemców. Wania i ranny Kotwicz przybyli do nas. O reszcie ludzi, poczcie i pieniądzach brak narazie wiadomości. Częśc spadochronów wpadła. Rejon w dalekim promieniu Niemcy ściśle obstawili. Plac. [placówka odbiorcza] Łąka i Struga nieczynne, punkty kontaktowe zagrożone, dalsze zrzuty w tym rejonie niemożliwe (…). Kalina 474″. (s.32)

[Depesza] od Kaliny L.14 z 14.I.42 r. – „Orawy i Amurata szukamy, prawdopodobnie zginęłi, reszta przybyła. Podajcie jaką pocztę miał Orawa. Pieniądze wydobywamy. Plac. [Placówka] „Kocioł” spalona z powodu zakwaterowania 6/7.I. koło niej wojska niem. [niemieckiego]. Zrzut był o godz. 4.oo i za nisko, skoczkowie potłuczeni, zasobniki wpadły, pieniędzy szukamy, silna reakcja okupanta, rejon na dłuższy czas przepadł.” (s.33)

 

Krzysztof Adam Tochman – Marian Jurecki – Cichociemny, rotmistrz (1911-1941)
w: Rocznik Sądecki 2010, t. XXXVIII, s. s. 509–512

 

Krzysztof Adam Tochman – Uzupełnienia do „Cichociemnych” J. Tucholskiego
w: Zeszyty Historyczne nr 99, s. 207 – 211, Instytut Literacki, Paryż 1992 r.

 

Promotions

• Second lieutenant – 15 października 1936
• Lieutenant – 20 marca 1941
• rotmistrz

 

 

Orders and decorations

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari – 6 lipca 1940
• Cross of Valour
• Army Medal for War 1939-1945 – dwukrotnie
• War Medal 1939-1945 – (Wielka Brytania)

 

 

Family Life

Syn Wincentego, maszynisty kolejowego oraz Antoniny z domu Witek. Rodziny nie założył.

 

 

 

Commemoration

 

W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych spadochroniarzy, poległych za niepodległość Polski.

W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę.

W 1992 Szkoła Podstawowa w Brzozowie Starym otrzymała imię Żołnierzy AK Cichociemnych

W 1993 poświęcono sztandar szkoły oraz odsłonięto pamiątkową tablicę  w miejscowym kościele, a także obelisk upamiętniający miejsce śmierci obu Cichociemnych.

W 2008 Szkoła Podstawowa w Brzozowie Starym rozpoczęła budowę ścieżki dydaktycznej „Szlak Pamięci Cichociemnych: Załusków – Wszeliwy – Brzozów Stary”.

17 czerwca 2015  gimnazjum w Stróżach otrzymało imię Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej. Ponadto tego dnia w rodzinnej miejscowości, w Stróżach odsłonięto pomnik Cichociemnego, rotmistrza Mariana Jureckiego oraz majora Romana Proszka 

 

 

Commemoration of the Silent Unseen

W 1989 roku powstał film dokumentalny „Cichociemni” (scenariusz i reżyseria Marek Widarski).

May 15, 2005 was unveiled in the special unit - Military Unit GROM The monument is dedicated to the Silent Unseen of the Home Army. A considerable degree of the exposition in Sala Tradycji (eng. Hall of Tradition, also localized in the GROM HQ) is also focused on the lives of the Silent Unseen.

Od 4 kwietnia 1995 roku jednostka nosi nazwę – GROM, named in honour of the Silent Unseen, paratroopers of the Home Army is Poland’s leading special-operations unit.

In 2008, the documentary "We cichociemni. Voice of the Living" (script and directed by Paweł Kędzierski).

On October 7, 2013 in Warsaw at ul. Matejko, opposite the Seym of R.P. ( parliament) the Memorial of the Cichociemni Paratroopers of the Home Army was unveiled.

In 2013, the documentary film Cichociemni was created. Fight for freedom or die ”(script and directed by Dariusz Walusiak).

In 2016, the Sejm of the Republic of Poland established the year 2016 as the Year of Silent People. The NBP issued a silver 10 zloty collector coin commemorating the 75th anniversary of the first drop of Cichociemni.

In 2017, LOT Polish Airlines placed a parachute sign and signature commemorating Cichociemni on the hull of a Boeing 787 (SP-LRG).

The Silent Unseen are a patron for many teams and scouting organizations. Many books and articles have been dedicated to their thematic.

At the Military Cemetery in Powązki in Warsaw there are graves of several Cichociemni and a monument dedicated to them "YOU HOMELAND"

 

 

 

Sources:

• Own sources
• Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 1. Oleśnica: Firma „Kasperowicz – Meble”, 1994, s. 57. ISBN 83-902499-0-1.
• Kajetan Bieniecki: Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Arcana, Kraków 1994 r. ISBN 83-86225-10-6
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 321. ISBN 8321105378.
• Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 146-147.

 

Also see – - biographical entry on Wikipedia (in Polish)